Орындаған: Сәрсенбек А. Тексерген: Бейсенбаев Ж. Алматы, 2022ж Жоспар: Франчайзинг ұғымына анықтама
жүктеу/скачать 77,14 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Франчайзинг формалары.
| 2. Франчайзингтің пайда болу тарихы.
Зингер тігін машиналарының сату және қызмет көрсету жүйесі қазіргі заманғы франчайзинг жүйесінің прототипі болып саналады. Әлемге әйгілі "Singer Sewing machine company" компаниясының негізін қалаушысы Исаак Зингер қазіргі заманғы франчайзингтің негізін салушысы болды. 1851 жылдан бастап Зингер фирмасы франшиза тапсыру үшін жазбаша шарт түрінде дистрибьюторлармен бітім жасауды бастады. Шартта Америка Құрама Штаттарының белгілі бір аумақтарда тігін машиналарының сату және жөндеу құқығы белгіленген. Ұйымдастыру кезінде әлемдегі ең бірінші толыққанды франчайзингтік жүйе Зингер фирмасы бәсекеге ең қабілетті бағалар қолдайтын тігін машиналарының жаппай өндірісін қамтамасыз етті. Дегенмен бұл ретке келтірілген қызмет бүкіл АҚШ аумағында қызмет көрсету және машиналар жөндеу жүйесін ұйымдастыруға мүмкіндігін бере алмады. Осыған байланысты франчайзингтік жүйесі құрылған. Оның ішінде қаржы-тәуелсіз фирмаларға ұсынылатын айрықша құқықтар белгілі аумақта тігін машиналарын сатуға және қызмет көрсетуге мүмкіндік берілген. Өз мәні бойынша алғашқы франшиза қолданыстағы дистрибьюторлік келісімдерге қосымша дилерлер (франчайзи) машиналарға қызмет көрсетуге міндетті болды. 1920 жылдан бастап АҚШ-та стандартты тауарлық франчайзинг дами бастады. Франчайзинг қағидаты бойынша ірі көтерме сауда жеткізушілер бөлшек сауда дүкендер иелерімен өздерінің қарым-қатынастарын дамыта бастады. Көтерме сатушы (франчайзер) кіші бөлшек сауда ұйымдарына көптеген қосымша жеңілдіктер алуға мүмкіндік берген, сонымен қатар сауда-саттық фирмалардың маркасын пайдалануға және бұл ретте өз тәуелсіздігін сақтауға ырзалығын білдірген. 1930 жылы орын алған АҚШ экономикасындағы дағдарыстан кейін мұнай өндіретін компаниялар франчайзингті меңгере бастады. Осылай тәуелсіз франчайзиге тиесілі алғашқы бензин колонкалар желісі пайда болды. Әдеттегідей, май құю станциялары ұсақ жергілікті кәсіпкерлерге жалға берілді. Классикалық тауарлық франчайзинг тек 1950-інші жылдары түрін өзгерте бастады. 1945 жылы Рэй Крок, болашақ Мак Дональдс компаниясының негізін қалаушысы, АҚШ батысында San Bernardino атты облысында орналасқан бір шағын мейрамхананың танымал болуының себептеріне қызығушылық танытты. Нәтижесінде ол табысты мейрамхананың иелеріне жолығып, көп ұзамай ұқсас мейрамханаларды сатып алу немесе сату құқығына лицензия алды. 1955 жылы Рэй Крок Мак Дональдс Систем Инк компанияның негізін салды. Ол франчайзингтің қазіргі түріндегі бизнес форматының (Business Format Franchisings) негізін салушы болып табылады, яғни франчайзиге франшизамен бірге тұтас бизнес жүргізу жүйесі беріледі. 3. Франчайзинг формалары. Тікелей франчайзинг. Ол аумақты шектей отырып, бір тұлғаға (бір кәсіпорын үшін) кәсіпкерлік қызметті жүргізу құқығын беруді білдіреді. Субфранчайзинг. Бұл нысан бойынша франчайзер субфранчайзерге өзіне бекітілген аумақтағы құқықтарының басым бөлігін, соның ішінде өз кәсіпорындарын ашу және франчайзингтерді үшінші тұлғаларға сату құқығын береді. Мастер франшиза. Ол субфранчайзингке өте жақын және әдетте, ірі халықаралық желілердің қызметінде қолданылады (әдетте тұтас ел немесе елдер тобы бекітілген аумақ ретінде әрекет етеді). Бас компанияның құқықтары мен міндеттерінің бір бөлігі ғана орта буынға берілген бұрынғы нысаннан айырмашылығы, бұл жағдайда франчайзердің өкілеттіктерін бас франчайзиге толық және ерекше беру көзделеді. Артқа. Ресейде оны, атап айтқанда, X5 Retail Group (Пятерочка және Перекресток брендтері) 2010 жылдан бастап қолданады. Қорытындысы: франчайзи франчайзерден сату үшін тауарды алатын агент ретінде әрекет етеді, содан кейін өз кәсіпорны айналымының % түрінде табыс алады. Бұл ашудың бастапқы шығындарын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді, өйткені Perekrestok сияқты дүкеннің тауар мазмұны жалпы бастапқы инвестицияның айтарлықтай үлесі болуы мүмкін. Жұмсақ франшиза. Әлеуетті серіктеске бизнес ашу үшін қажетті барлық қаражаттың тек жартысын салуға шақырылады. Қалған жартысын басқарушы компания алады. Кейінірек серіктес басқарушы компанияның үлесін сатып алу және жалғыз меншік иесі болу мүмкіндігін алады. Мысалы, Mail Boxes Etc [3] компаниясы осындай жүйе бойынша жұмыс істейді. Кейбір жағдайларда компаниялар кәсіпорынды ашуға қажетті инвестициялардың 100%-ға дейінін өз мойнына алып, серіктесіне тек ашық кәсіпорынның қызметін және операциялық шығындарды басқаруды қалдырады. жүктеу/скачать 77,14 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|