Қоршаған ортаны ластауды экономикалық бағалау

Кәсіпорын шамадан көп қоршаған ортаны ластаған кезде едәуір шығынға ұшырайды. Қоршаған ортаны ластаудағы экономикалық бағалау дегеніміз, ҚР экологиялық кодексінің 108 бабы бойынша тұтынушылардың табиғи қорлар мен қоршаған ортаны қалпына келтіруге кеткен шығынның құндық көрінісі болып табылады. Қоршаған ортаны қорғаудың лауазымды өкілеті қоршаған ортаға келген залалдың бір айлық фактілері бойынша жиын өткізу арқылы экономикалық бағалау жасайды. Қоршаған ортаға зиян келтірудің экономикалық бағалауы атмосфералық ауа, су қорларының жоғары көрсеткіші. Сонымен қатар, өндіріс қалдықтарын орналастыру мен қолданудың жоғары көрсеткіштері, соның ішінде радиоактивті түрлері, тура және жанама әдістер арқылы анықталады. Экономикалық бағалаудың тура әдісі нақты шығындарды анықтаумен сипатталады. Бұл әдімс қоршаған ортаны қалпына келтіруге, азайып келкен табиғи қорлардың орнын толтыруға, тиімді, техникалық және технологиялық шаралар арқылы табиғи тірі ағзалардың өмір сүрулеріне жағдай жасайды. Қоршаған ортаны қорғаудың лауазымды өкілеті ең бірінші органдардың табиғи ортаға келтірген залалдарын қалпына келтіру шараларын қарастырады. Қоршаған ортаны қалпына келтірудегі тиісті міндеттемелер мен жүргізілетін шаралар арнайы кепілді хатта баяндалады және оның жүргізілу уақыттарын нақтылы көрсетілуі қажет. Экономикалық бағалаудың тура әдісінде қоршаған ортаны қорғаудың лауазымды өкілеті тәуелсіз сарапшыларды тартуына болады. Тәуелсіз эксперт ретінде экологиялық тексерушілер, инженерлік және жоба жасаушылар мекемеснің мамандары бола алады.

Кесте №1

Экологиялық қауіптілік деңгейі	Белгілер	Экологиялық қауіптілік коэффициенті
0	Мекеме аумағындағы қалдықтарды арнайы орындарға (полигондар, складтар) орналастыру, қаттау.	1
1	Мекеменің шеткі аумағына қалдықтарды орналастыру; технологиялық негізгі қалдықтардың керексіз көздері;	1,5
2	Мекеме аумаына шығарылатын технологиялық негізсіз шығарылымдар; орманы жоқ жерлерге және ауыл шаруашылық жерлерге қалдықтарды орналастыру;	2
3	Мемлекеттің орман қорлары бар жерлерге қалдықтарды, шығаралымдарды орналастыру. Сонымен қатар, арнайы күзетілетін табиғат аймақтардың, 1 және 2 зонадағы курортты жерлер апаратын қалдықтар.	3

Экологиялық тәуелділік коэффициенті №2 кесте бойынша анықталады.

Кесте № 2

Су қорларын шамадан көп ластаудың экономикалық бағалауы 5 – ші формула бойынша анықталады.

1. 
   жарылғыш заттар;
   
2. 
   жанғыш сұйықтықтар;
   
3. 
   жанғыш қатты заттар;
   
4. 
   өзінен - өзі жанатын заттар мен қалдықтар;
   
5. 
   қышқылды заттар;
   
6. 
   органикалық пероксидтер;
   
7. 
   улы заттар;
   
8. 
   ұзаққа созылатын немесе созылмалы аурулар тудыратын уландырғыш заттар;
   
9. 
   жұқпалы аурулар туғызатын заттар;
   
10. 
    тоттанатын заттар;
    
11. 
    уландырғыш заттар;
    
12. 
    қалдықтар немесе заттардың сумен байланысқанда пайда болатын өртке қауіпті газдардың бөлінуі;
    
13. 
    қалдықтар немесе заттардың сумен байланысқанда пайда болатын жұқпалы ауру туғызатын газдардың бөлінуі;
    
14. 
    жоғары белгілердің біреуіне ие болатын қалдықтар мен заттар;
    

1. 
   жасыл – индексі G;
   
2. 
   янтарлы – индексі А;
   
3. 
   қызыл – индексі R;
   

1. 
   қалдықтар аты;
   
2. 
   өндірістік ғимараты бар жеке тұлғаның аты – жөні, тұрғылықты жері, сонымен қатар, ғимараттың орналасқан жері, ғимараттың реквизиттары мен аты;
   
3. 
   қалдықтардың пайда болуы;
   
4. 
   қауіпті қалдықтардың сипатталу тізімі;
   
5. 
   қалдықтардың химиялық құрамы мен оның компоненттерінің сипаттамасы;
   
6. 
   қалдықтарды өңдеудің жолдары;
   
7. 
   қалдықтармен жұмыс кезіндегі сақтық шаралары;
   
8. 
   қалдықтарды тасымалдауда талап етілетін шарттар мен жүк тиеу мен түсіру жұмыстары;
   
9. 
   ескерту шаралары;
   
10. 
    қосымша ақпараттар;
    

1. 
   Су объектісінің ластану ауданы;
   
2. 
   Төгілген мұнайдың салмағы;
   
3. 
   Су объектісінің ластану деңгейі;