Республиканың орта білім беру ұйымдарында жаңа форматта ата-аналар жиналыстарын өткізу бойынша әдістемелік ұсынымдар

Республиканың орта білім беру ұйымдарында жаңа форматта ата-аналар жиналыстарын өткізу бойынша әдістемелік ұсынымдар

Ата-аналар жиналысы – мектеп пен отбасы арасындағы байланыс формасы ғана емес, бұл маңызды педагогикалық ақпараттар алу орны, балалармен қарым- қатынас жасау тәжірибесін насихаттау алаңы да болып саналады.

• 
  ұйымдастырушылық және қорытынды жиналыстар;
  
• 
  ағымдағы: бұл академиялық үлгерім мен жұмысты жоспарлау нәтижелерін талқылайтын дәстүрлі кездесулер;
  
• 
  нұсқаулық: білім беру ұйымының ережелерімен таныстыруға және оларды орындауға бағытталған жиналыстар;
  
• 
  тақырыптық: қатысушылардың көпшілігінің мүддесін қозғайтын нақты тақырыпқа арналған жиналыстар. Олар ата-аналарға арналған дәріс оқу, оның ішінде кәсіптік-техникалық білім беру мекемелері өкілдерінің қатысуымен де өткізілуі мүмкін;
  
• 
  директивті-кеңес беру жиналыстары: тақырыптық, клубтық, кеңес беру жиналысы, сұхбаттасу жиналыстары, семинарлар;
  
• 
  пікірталас, талқылау жиналысы;
  
• 
  шығармашылық кездесулер мен есеп беру.
  

• 
  мектеп жұмысының негізгі бағыттарымен;
  
• 
  мектептің жүзеге асыруы тиіс негізгі міндеттерімен;
  
• 
  оқу тоқсанының, жылының қортындысымен таныстыру.
  

• 
  әлеуметтік ортаның талаптарына;
  
• 
  мектеп жұмысының бағыттарына;
  
• 
  балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес жоспарлау қажет. Ата-аналарды оқытудың міндеттері:
  
• 
  ата-аналарды педагогикалық, психологиялық, құқықтық білім негіздерімен таныстыру;
  
• 
  мектеп пен отбасының тәрбиелік ықпалының бірлігін қамтамасыз ету;
  
• 
  тәрбиенің оң тәжірибесін қорыту және тарату;
  
• 
  ата-аналарды неғұрлым жиі кездесетін қателіктерді жібермеу туралы ескерту;
  
• 
  ата-аналарды тәрбие процесіне белсене қатысуға тарту.
  

• 
  жиналыстың тақырыбын анықтау. Ата-аналардың қызығушылығын және білім алушылардың жасын ескеру маңызды. Кездесудің тиімділігі тақырыпты дұрыс таңдауға байланысты болады;
  
• 
  ата-аналар дайын болуы және тақырыпты өз мүдделеріне қарай түзетуі үшін жиналыстың өтетін уақытын мүмкіндігінше ерте хабардар ету қажет;
  
• 
  ата-аналар жиналысының сценарийі мен рәсімделуін мұқият қарастыру. Жиналыстың жоспарын әзірлеу. Қажетті ақпаратты таңдау, мультимедиялық сүйемелдеу, сыныптағы орындардың орналасуы туралы ойлану, үлестірме материалдар дайындау және т.б.;
  
• 
  жиналыстың өтетін уақыты және шақырылған мамандар туралы әкімшілікті хабардар ету;
  
• 
  ата-аналарды кіреберістен күтіп алып, сыныпқа дейін жолды көрсететін адам тағайындау. Сынып кабинетін желдету. Сыртқы киімді орналастыру және басқа да жайлы жағдайлар туралы алдын ала ойлану. Жиналыс ережелерін қатаң сақтау, яғни өткізілу ұзақтығы 1,5 сағаттан аспауын қадағалау. Отырыстың құзырлы қорытындысы өте маңызды. Ол үшін отырыстың / сауалнаманың/ тесттің / т.б. шешімі туралы алдын ала ойлану;
  
• 
  ата-аналар жиналысына дайындық кезінде ата-аналар мен оқушылардан алдын ала сауалнамаларды толтыруды сұрай аласыз, бұл мұғалімге талқылануы тиіс мәселенің нақты идеясын қалыптастыруға көмектеседі.
  

• 
  сынып оқушыларының оқу жетістіктерін талдау.
  

• 
  ата-аналарды сыныптағы эмоциялық ахуалдың жай-күйімен таныстыру.
  

• 
  психологиялық және педагогикалық білім беру.
  

• 
  экскурсиялар, сынып кештерін, қажетті оқу құралдарын алуды және т.б. ұйымдастыру мәселелерін талқылау.
  

• 
  ата-аналармен жеке әңгімелесулер.
  

• 
  Бастауыш сынып оқушыларының психологиялық және физиологиялық ерекшеліктері;
  
• 
  Күн режимі және оның оқыту сапасына әсері.
  
• 
  Әлем бірінші сынып оқушысының көзімен.
  
• 
  Бірінші сынып оқушысының қабылдау ерекшеліктері.
  
• 
  Оқудың бастапқы кезеңіндегі кітап оқудың рөлі. Кітап оқу білім көзі және тұлғаның қалыптасу негіздерінің бірі ретінде.
  
• 
  Баланың танымдық қабілетін кеңейтудегі ойынның рөлі.
  
• 
  Еңбек сүйгіштік қасиетті тәрбиелеу. Отбасындағы міндеттерді бөлу.
  
• 
  Балалар және ақша. Отбасы бюджеті және бала.
  
• 
  Бала тұлғасын қалыптастырудағы отбасының рөлі.
  

• 
  Оқушылардың негізгі орта мектепте оқу жағдайларына бейімделуі: проблемалар мен міндеттер.
  
• 
  Оқушылардың оқудағы жеке қиындықтары және оларды жеңу тәсілдері.
  
• 
  Қашан оқу жеңіл?
  
• 
  Қабілетті бала – табиғаттың сыйлығы емес. Қабілетсіз бала жоқ.
  
• 
  Баланың мінез-құлқының мәдениетін тәрбиелеудегі отбасының рөлі.
  
• 
  Жасөспiрiмдердiң психологиялық ерекшелiктерi.
  
• 
  Кәмелеттік жасқа толу сезімін қалыптастырудағы және тәуелсіздікке ұмтылудағы отбасының рөлі.
  
• 
  Психологиялық күйзеліс және жасөспірімдік шақ.
  
• 
  Өсу кезіндегі қиындықтар және олардың ата-ана мен жасөспiрiмдер арасындағы қарым-қатынасына әсерi.
  
• 
  Балалар тәрбиесіндегі «уақыт қайшысы».
  
• 
  Оқушылардың одан әрі білім алу жолын таңдаудағы отбасы мен мектептің рөлі.
  

• 
  Жасөспiрiмдердiң мамандық таңдау және өзiн-өзi анықтау процесiндегi ата-аналардың рөлi.
  
• 
  Жоғары мектеп жасының ерекшеліктері. Құндылық бағдарларын қалыптастырудағы ата-аналардың рөлі.
  
• 
  Тұлғалық жетілу барысындағы қиындықтар және олардың мектептегі білімге әсері және т.б.
  

• 
  «Баланың қабілеттерін анықтау әдісі»;
  
• 
  «Еңбек білімі – еңбек қызметінде табысқа жетудің кепілі»;
  
• 
  «Мамандық таңдау – өмір сүру сапасын таңдау»;
  
• 
  «Мәселені шешу: қалаймын, мүмкін, маған керек»;
  
• 
  «Баланың шығармашылық қабілеттерін дамыту – кәсіп таңдау жолындағы қадам» және т.б.
  

• 
  бала тәрбиесіндегі жаңа стратегиялар үшін идеялар әзірлеу;
  
• 
  проблемалық жағдайлардың себептерін зерттеу;
  
• 
  маңызды мәселелер бойынша шешiмдердi бiрлесiп iздеу;
  
• 
  ұжымдық тәжірибе, білім қалыптастыру;
  
• 
  әртүрлі мәселелер бойынша пікір қалыптастыру;
  
• 
  кешенді проблемалардың шешімін табу;
  
• 
  бірнеше сұраққа жауап алу;
  
• 
  топтық жұмысты жоспарлау;
  
• 
  жобаны, конференцияны, оқытуды, жылды қорытындылау, тәжірибемен алмасу және т.б..
  

• 
  кофе ханалардағы жағымды сөйлесулер атмосферасы;
  
• 
  зерттеуді талап ететін сұрақтар, тақырыптар немесе проблемалар;
  
• 
  шақыру;
  
• 
  принциптер;
  
• 
  қатысушылардың міндеттері;
  
• 
  шынайы қонақжайлылық;
  
• 
  жиналыс кезіндегі сиқыр атмосферасы;
  
• 
  күтпеген, жаңа мысалдар, үлгілер мен мәліметтер. В чем сущность технологии Мировое кафе?
  

1. 
   Дайындалыңыз. Барлық қатысушыларға жиналыстың өтетін уақыты мен орнын алдын ала хабарлаңыз, осылайша әркім өз уақытын жоспарлай алады. Өткізу орнының ыңғайлы екеніне көз жеткізіңіз.
   
2. 
   Жиналыс тақырыбын алдын ала айтпаңыз. Миға шабуылдың мәні — пікірталастың өзінде кенеттен пайда болған ұсыныстардың тууы.
   
3. 
   Жиналыс басындағы міндетті нақты тұжырымдаңыз. Мысалы, егер кездесу жаңа оқиғаға арналса, онда талқыланатын мәселелерді арнайы анықтау, яғни оқиғаның атауы, негізгі ұғымы.
   
4. 
   Бәрін жазып отырыңыз. Хатшы сайлаңыз. Бұл адам барлық идеяларды флипчартта не қағазда жазып отыруы тиіс, бастысы ештеңені назардан тыс қалдырмау қажет.
   
5. 
   Пікірталас процесінде басқаларды сынамаңыз және олардың сынға ұшырауына жол бермеңіз. Ережелер туралы алдын ала келісіп алыңыз, ешкім сөзді бұзбайды, бір-бірін сынамайды және кез келген идея назар аударуға лайықты.
   
6. 
   Бір уақытта 10 адамнан артық жинамаңыз. Үлкен топтарда жұмыс істеу нашар басқарылады және тиімді болмайды. Егер ұжымда адамдар көп болса, миға шабуыл тақырыбымен айналысатындар ғана емес, әр түрлі қызмет саланың адамдарын шақырудан қорықпаңыздар [6].
   

1. 
   Әңгімелесу (сұхбаттасу).
   

2. 
   Талқылау (пікірталас) жиналысы. «Талқылау» сөзі жиналыста немесе әңгімелесуде қандай да бір сұрақты талқылау деген мағынаны білдіреді. Сондықтан талқылау әңгіменің бір бөлігі болып табылады.
   

3. 
   Дөңгелек үстел – бұл, шын мәнісінде, түрлі мамандардың қатысуымен арнайы мәселелер бойынша пікір алмасатын әңгімелесу жиналысы. Жиналыстың осы түрін негіздеу үшін жиналысқа қатысушылар «дөңгелек» үстелді жағалай орналаса алады. Дөңгелек үстел түрінде өткізілген жиналысқа психолог, әлеуметтік педагог, дәрігер, логопед, ата-аналар мен педагогикалық қауымдастық өкілдері шақырылуы мүмкін. Кездесудің бұл формасы кез келген ауыр мәселелерді талқылауға, отырысқа қатысушылардың барлығының пікірлерін білуге мүмкіндік береді.
   
4. 
   Кеңейтілген ата-ана жиналысының бір түрі – конференция. Конференция түрлі ұйымдардың (балалар емханасы, кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі комиссия, психологиялық орталықтар, мемлекеттік жол полициясы және т.б.), қызығушылық танытқан ата-аналардың, мектеп әкімшілігінің, психологтардың, әлеуметтік педагогтардың қатысуымен өткізіледі. Ата-аналар кәсіпқой мамандардың сауатты жауаптарын тыңдау мүмкіндігіне ие болады.
   

5. 
   Тренинг жиналыс – бұл жаттығулар жүйесі. Ата-аналар тренингі баламен өзара әрекеттесуді өзгерткісі немесе жетілдіргісі келетін ата-аналардың шағын тобымен жұмыс істеудің белсенді түрі. Тренингтің тиімділігі жоғары болуы үшін ата-аналардың екеуі де оған белсене қатысулары тиіс. Ата-аналар тренингін әдетте мектеп психологы өткізеді.
   

6. 
   Семинар жиналыс (семинар-практикум) – педагогтің жетекшілігімен өткізілетін топтық практикалық сабақтар. Семинар түрінде өткізілген ата-аналар
   

7. 
   Ұйымдастырушылық-белсенділік немесе іскерлік ойыны түріндегі жиналыс – қойылған мәселе ойын процесінде шешіліп, оған қатысушылар әр түрлі рөлдерді орындап, мәселені әр түрлі адамдардың көзімен көруге тырысатын қызмет түрі. Ойын барысында қатысушылар «балалар», «мектеп әкімшілігі», «мұғалімдер», «ата-аналар», «сарапшылар» болып топтарға бөлінеді, мәселені шешу жолдары мен тәсілдерін іздейді. Әр топ мәселеге өз талдауын дайындап, оны шешудің жолын белгілейді. Мәселені ұжымдық талдау нәтижесінде оның бір немесе бірнеше шешімі табылды.
   
8. 
   Педагогикалық шеберхана – бұл өз ісінің шеберлері жұмыс істейтін орын. Мұғалім ата-аналар жиналысын педагогикалық шеберхана түрінде ұйымдастыра алады, онда «шеберлер» - ата-аналар, «шеберлер» - мұғалімдер өз дағдыларымен бөлісіп, баланың тұлғасын дамытуға ықпал ететін педагогикалық тәсілдерді көрсетеді. Семинарға қатысушылар өздерінің шығармашылық қабілеттерін ашуға көмектесетін белгілі бір рөлдерді орындай алады.
   
9. 
   Ауызша журнал – әр түрлі авторлардың шығармаларын, ғылыми мақалаларды, ноталарды, сынақтарды, иллюстрацияларды, пайдалы кеңестерді және т.б. қамтитын кітап түріндегі мерзімді басылым. Ата-аналар жиналысында алдын ала немесе тікелей жиналыс барысында дайындалатын ауызша журналдың беттерін «ашып» отыруға болады. Бұл жерде мұғалім үшін де, ата- ана үшін де шығармашылық алаңы бар.
   
10. 
    Сұрақтар мен жауаптар кеші – ата-аналар жиналысын өткізудің толық түсінікті формасы. Ата-аналар алдын ала белгіленген тақырып шеңберінде сұрақтар дайындайды. Сынып жетекшісі сұрақтарға жан-жақты және сауатты жауап бере алатын мамандарды шақыруы тиіс.
    
11. 
    Ата-ана рингі, ринг – бокс ойнайтын алаң, сондықтан ата-аналар жиналысы жарыс түрінде өткізіледі. Бұл жерде педагогикалық проблемалар бойынша сұрақтарға жауап бере отырып, екі отбасы сайысқа түсе алады. Бәсекелес ата-аналардың ұстанымдары, пікірлері әр түрлі болуы мүмкін. Қалған ата-ана аудиториясы талас-тартысқа түспейді, тек қол шапалақпен ғана қолдайды. Ата-аналар рингіндегі төрешілер сынып оқушылары, ата-аналар, мұғалімдер бола алады.
    
12. 
    Конкурс түріндегі жиналыс. Мұндай ата-ана жиналысының атауы ең үздік қатысушыларды анықтау мақсатында біреудің немесе бір нәрсенің, мысалы, әкелердің, идеялардың, не жұмыстың, не отбасылық жетістіктердің байқауын ұйымдастырылатындығын білдіреді. Ата-аналар жиналысында табысқа қалай қол жеткізгені туралы әңгімелер айтылуы тиіс. Әрине, байқау барысында қазылар алқасы жұмыс істеп, жеңімпаздарды іріктеп алады. Мысалы,
    

• 
  Жангудина Раушан Файзуллинқызы әзірлеген «Ел құндылығы – отбасылық тәрбиеде» тақырыбындағы интеллектуалды сайысының үлгісін ұсынамыз (3- қосымша).
  

13. 
    Презентация жиналыс. Отбасылық тәрбиенің ерекше тәжірибесімен, дәстүрлі емес оқыту әдістерімен, баспаның жаңа басылымдарымен, оқулықтармен және т.б. жаңадан құрылған жаңа нәрсені көпшілік алдында таныстыру. Презентацияны психологтарды, заңгерлерді, дәрігерлерді және басқа да мамандарды тарта отырып өткізген жөн.
    
14. 
    Жеке және топтық тақырыптық кеңестер отбасымен қарым-қатынас жасаудың маңызды формаларының бірі болып табылады. Ата-аналардың қорқыныштарын, өз баласы туралы айтудан қорқуды жеңу үшін жүргізілетін жұмыс түрі. Кеңес беруге дайындық барысында сыныптың тәрбие жұмысын жоспарлауға көмектесетін бірқатар сұрақтарды алдын ала анықтаған дұрыс. Жеке және топтық консультациялар ата-аналар мен мұғалім арасында жақсы байланыс жасауға ықпал етуі тиіс. Мұғалім ата-аналардан бейресми жағдайда өзінің баламен кәсіби жұмыс жүргізуі үшін қажетті маңызды ақпаратты білуге мүмкіндік алуы тиіс. Ақпарат келесідей болуы мүмкін:
    

• 
  баланың денсаулығындағы ерекшеліктер;
  
• 
  оның қызығушылықтары мен хоббиларын анықтау;
  
• 
  отбасындағы қарым-қатынас ерекшеліктері;
  
• 
  мінез-құлық ерекшеліктері мен әртүрлі жағдайларға реакциялары;
  
• 
  мінезіндегі ерекшеліктері;
  
• 
  оқу уәждемесі;
  
• 
  отбасының адамгершілік құндылықтары.
  

15. 
    Ашық есік күндері – ата-аналардың сабақтан тыс, мектептен тыс іс- шараларға, психологтармен, дәрігерлермен, мұғалімдермен кездесуге келетін күндері, яғни ата-аналар мен мұғалімдердің тиімді қарым-қатынас жасау формасының бір түрі.
    

• 
  мектепте жұмыс істейтін үйірмелер, секциялар, қосымша сабақтар, экскурсиялар туралы ақпарат бар стендтер;
  
• 
  білім алушылардың шығармашылық жұмыстары ілінген стендтер;
  
• 
  білім алушылар жеңіп алған грамоталардан, кубоктар мен медальдардан көрме ұйымдастыру;
  
• 
  мектеп түлектерінің түскен оқу орындарының атаулары, сонымен қатар Ұлттық бірыңғай тестілеуден алынған балл туралы ақпараттар;
  
• 
  мектептің дәстүрлерімен және білім алушылардың шығармашылығымен таныстыру;
  
• 
  ата-аналардың ашық сабақтарға қатысу мүмкіндігі;
  
• 
  сыныптан тыс іс-шаралар;
  
• 
  ата-анар комитеті мүшелерінің мектеп әкімшілігімен кездесулері және т.б. іс-шаралар.
  

16. 
    Балалардың мінез-құлқы мәдениеті, үй кітапханасын құру, отбасылық мерекелерді ұйымдастыру және т.б. тақырыптарда ата-аналардың шағын топтарына арналған практикалық сабақтар.
    
17. 
    Сенім телефоны –белгілі бір күндер мен сағаттарда ата-аналарға сынып жетекшісімен баланы тәрбиелеудің маңызды мәселелерін талқылауға мүмкіндік беруге арналған жиналыстың бір түрі.
    
18. 
    Ата-аналарды экскурсиялар, жорықтар, мерекелер ұйымдастыруға тарту. Бірлескен мерекелер, конкурстар, сайыстар өткізу.