Өсімдік жəне топырақ- диагностикасы 6М080800-«Топырақтану жəне агрохимия»

Өсімдік жəне топырақ-

диагностикасы

6М080800-«Топырақтану жəне агрохимия»

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ

ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ

АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Агрономия факультеті

Топырақтану жəне агрохимия кафедрасы

ОҚЫТУШЫ

ТУРАЛЫ

МƏЛІМЕТТЕР: 

НҰРМАНОВ

ЕРБОЛ

ТӨЛЕШҰЛЫ

–

А.Ш.Ғ.К., 

ТОПЫРАҚТАНУ ЖƏНЕ АГРОХИМИЯ КАФЕДРАСЫНЫҢ

ДОЦЕНТІ М.А.

Пəн туралы мəлімет:  Оқу пəні бойынша 2 

кредит қарастырылған,  пəннің оқытылуы 2

семестрге жоспарланған.  Бөлінген сағаттардың

ішінде: 30 сағат аудиториялық, 30 сағат МОӨЖ, 

30 сағат МӨЖ. Бақылау түрі – емтихан.

Пререквизитттер - Өсімдік жəне топырақ диагностикасы пəнін игеру үшін

биология,  химия,  биохимия,  өсімдік шаруашылығы,  агрохимия пəндерін

меңгеру

қажет.

4  Постреквизиттер – Өсімдік жəне топырақ диагностикасы оқып үйрену

магистранттардың өсімдіктердің физиологиялық ерекшеліктерін,  олардың

қоректенуі

жағдайларына

талабын, 

топырақ-тыңайтқыш-өсімдік

байланысының мəнін, терең игеруге, іс санада қоректену диагностикасының

əдістерін,  табиғаттағы заттардың айналымын,  қышқылдықты меңгеруге

қолайлы.

Курстың қысқаша сипаттамасы. Құрметті магистранттар! Өсімдік жəне

топырақ

диагностикасы

өсімдіктердің

тыңайтқышқа

қажеттілігін

қарастырады.  Топырақ-өсімдік диагностикасы жүйесінің негізінде ауыл

шаруашылық дақылдарының минералды қоректену құбылымын моделдеу

қарастырылады.

Пəннің негізгі мақсаты магистранттарға диагностикалау

бойынша

топырақпен

қоректену

жағдайын

анықтайтын

топырақтың негізгі қасиеттерін жеке анықтаумен ғылыми

эксперименттер

жүргізудің

теориялық

жəне

тəжірибелік

дағдысын үйрету.  Топырақ-өсімдік диагностикасының əдістері

мен тəсілдерін меңгерту. 

Пəннің негізгі міндеттері:

- өсімдік қоректенуі жағдайларының сыртқы белгілерін оқу. 

Қолданылатын тыңайтқыштардың санына байланысты өнімділік

пен өнім сапасының байланысын;

- əр түрлі дақылдар үшін топырақтың негізгі көрсеткіштерін;

- өсімдіктің химиялық құрамын;

- өсімдік диагностикасының əдістерін;

- топырақ диагностикасын əдістерін;

-

Солтүстік

Қазақстандағы

минералды

қоректену

диагностикасының əдістерін оқып үйрену.

Магистранттар пəнді оқу нəтижесінде дақылдардың

қоректенуінің физиологиялық негізін жəне оларды басқару

əдістерін білуі керек.

Магистранттар пəнді оқу нəтижесінде дақылдардың

қоректену жағдайына жəне тыңайтқышқа талабын анықтаудың

заманауи əдістерін қолдана отырып, топырақ жəне өсімдіктерге

талдау жүргізу,  топырақтың физикалық жəне химиялық

қасиеттерін анықтау, өсімдіктің физиологиялық жағдайына баға

беру,  олардың қоректік элементтерге талабын анықтай алуы

керек.

Курстың талап етуі: барлық оқу уақытын дəріске, 

зертханалық-тəжірибелік

сабақтарға жəне СӨЖ-ге бөлінуі

керек. Негізгі талап - болатын бақылау жəне сабақтарға жүйелі

түрде дайын болуы. 

Емтихан қабылдау түрлі бақылау түрімен жүргізіледі: сұрау, 

сұхбаттасу, ауызша сұрау.

Өсімдіктің минералдық қоректенуін

оңтайландыру жүйесі

6М080800-«Топырақтану жəне агрохимия»

Пəн туралы мəлімет:  Оқу пəні бойынша 2 

кредит қарастырылған,  пəннің оқытылуы 2

семестрге жоспарланған.  Бөлінген сағаттардың

ішінде: 30 сағат аудиториялық, 30 сағат МОӨЖ, 

30 сағат МӨЖ. Бақылау түрі – емтихан.

Пререквизиттер – пəнді игеру үшін қажетті пəндер –

химия, биология, биохимия, өсімдік шаруашылығы, агрохимия, 

егіншілік.

Постреквизиттер – Өсімдіктің минералдық қоректенуін

оңтайландыру жүйесі пəнін оқып-үйрену магистранттарға

жоғары экологиялық қауіпсіз жəне экономикалық тиімді

дақылдардың потенциалды өнімділігін қамтамасыз етуді жүзеге

асыры алатын топырақ құнарлылығын мақсатты басқарудың

əдістерін меңгеруге мүмкіндік береді. 

Курстың

қысқаша

сипаттамасы. 

Өсімдіктің

минералдық

қоректенуін

оңтайландыру

жүйесі

пəні

өсімдіктердің қоректенуін оңтайландыру жолдарын жəне ауыл

шаруашылығы

дақылдарының

өнімділігін

арттыру

мақсатында өндірісте қолдану мүмкіндіктерін қарастырады. 

Өсімдіктердің минералды қоректенуін оңтайландыру

жүйесі пəнін оқытудағы мақсат – топырақ химиясын,  оның

ішінде биогенді элементтердің,  гумусты жəне т.б.  заттардың

химиясын оқып-білу үшін ғылыми тəжірибелер жүргізу бойынша

магистранттарға теориялық жəне практикалық білім беру. 

Өсімдіктің минералдық қоректенуін оңтайландыру

жүйесі пəнін оқып-білуде мынадай міндеттер меңгеру қажет: 

- минералдық қоректену жағдайларына дақылдардың

биологиялық ерекшеліктерін жəне талаптарын;

-

дақылдарды

өсіруде

топырақтың

агрохимиялық

қасиеттерінің оңтайлы параметрлерін анықтау əдістерін меңгеру;

- дақылдарды минералдық қоректендіруді оңтайландыру

жəне олардың əлеуетті мүмкіндіктерін жүзеге асыру мақсатында

топырақ құнарлылығын мақсатты басқару əдістерін меңгеру;

Пəнді оқып-білу нəтижесінде магистрант білуі қажет: 

өсімдіктің химиялық құрамын,  дақылдың өнім сапасын жəне

оның қалыптасуына қажетті негізгі қоректік элементтердің

шығарылуын

жəне

рөлін, 

қоректенудің

биологиялық

ерекшеліктерін жəне оны реттеу жолдарын;  топырақтың жəне

тыңайтқыштардың

құрамы мен қасиеттерін,  топырақтағы

тыңайтқыштардың қозғалысын жəне өзгеру ерекшеліктерін, 

олардың топырақтың қасиеттеріне жəне өсімдіктерге əсерін; 

Пəнді оқып-білу нəтижесінде магистрант жүзеге

асыра білуі қажет:  топырақтың жəне өсімдіктердің химиялық

талдау

нəтижелерінің

негізінде

тиімді

топырақ

құнарлылығының жағдайын дұрыс бағалауды жəне қалыптасқан

жағдайда өсіріліп отырған дақылдың максималды өнімділігін, 

оның сапасын бір мезгілде жақсартуды қамтамасыз ету үшін

қандай тыңайтқыштарды қай уақытта жəне қандай жолмен

енгізу қажет екендігін анықтауды; 

Ауыспалы егісте тыңайту жүйесі

6М080800-«Топырақтану жəне агрохимия»

Оқу

пəні

бойынша

3 

кредит

қарастырылған,  пəннің оқытылуы 1  семестрге

жоспарланған.  Бөлінген сағаттардың ішінде: 15 

сағат теориялық, 30 сағат зертханалық, 15 сағат

МОӨЖ, 60 сағат МӨЖ. Бақылау түрі – емтихан.

Пререквизитттер - Ауыспалы егісте тыңайту жүйесі пəнін

игеру үшін топырақтану,  агрохимия,  агрохимиялық зерттеу

əдістемесі,  өсімдіктер физиологиясы,  өсімдік шаруашылығы, 

егіншілік

пəндерін

меңгеру

қажет.

Постреквизиттер – Ауыспалы егісте тыңайту жүйесін оқып

үйрену магистранттардың ауыл шаруашылық дақылдарын

өндіру

технологиясын

ары

қарай

жетілдіріп,  топырақ

құнарлылығын мақсатты басқаруды жəне ауыспалы егісте

дақылдардың өнімділігін жоғарылатуды игере алады. 

Пəннің негізгі мақсаты: магистранттардың ауыл шаруашылығын

химияландыруының экологиялық мəселелері бойынша теориялық жəне

тəжірибелік əдістемелерін игеру.

Пəннің негізгі міндеттері: жиі қолданылатын пестицидтермен жəне

биологиялық белсенді заттармен;

пестицидтердің гигиеналық классификациясымен;

тұрақты органикалық ластаушының сипаттамасымен;

санитарлы ережелерді,  сақтау нормаларын,  тасымалдау жəне химиялық

заттардың қолдануын,  пестицидтердің қолдануының регламентінің

ережесімен таныстыру;

Магистранттар пəнді оқу нəтижесінде білу керек:

магистранттар заманауи агрохимикаттар жəне жиі қолданылатын

пестицидтердің,  тұрақты органикалық ластаушылардың,  гигиеналық

пестицидтердің классификациясының жалпы зиянды критерияларының

санитарлы ережелерді сақтау нормаларын,  тасымалдау жəне химиялық

заттардың қолдануын,  пестицидтердің қолдануының регламентінің

ережелерінің сипаттамасын білуі қажет.

Магистрант

талдау

бойынша

жасалынған

экотоксикологиялық

жағдайын

жəне

агрохимикаттардың

гигиеналық

сипаттамасына

байланысты қандайда бір пестицидтерді дұрыс қолдануын үйрену керек.

Тыңайтқыш қолданудың

экологиялық аспектілері

6М080800-«Топырақтану жəне агрохимия»

Пəн туралы мəлімет:  Оқу пəні бойынша

кредит саны – 3,    дəріс саны – 15  сағат, 

зертханалық сабақ саны – 30,  МӨӨЖ – 15, 

МӨЖ– 75. Бақылау түрі – емтихан.

Курстың пререквизиттері

экология, биология, агрохимия,топырақтану, топырақ физикасы жəне

химиясы

4. Курстың посттреквизиттері

Агрохимиялық зерттеу əдістемелері,  минералды қоректенудің оңтайлы

жүйесі

Курсқа қысқаша сипаттама

Қазақстан Республикасының егіншілікті химияландырудың жағдайы. Негізгі

агроэкологиялық жүйенің «тыңайтқыш-топырақ-өсімдік» өзара қарым

қатынасы.Азотты тыңайтқыштар, топырақтың ластануы, нитраттардың

жиналуы, өсімдік жəне су қоймаларының пайдаланудағы экологиялық

аспектілер. Фосфорлы тыңайтқыштар жəне қоршаған орта, ауыр металлдар, 

фосфаттанған топырақтар. Калий жəне микротыңайтқыштарды қолдану

кезіндегі қоршаған орта жағдайы. Органикалық тыңайтқыштардың

экологиялық аспектілері. Тыңайтқыш қолдану кезінде оңтайлы экологиялық

дəрежесі түсінігі. Тыңайтқыштарды сақтау жəне қолдану барысындағы

экологиялық қауіпсіздік пен тасымалдау шаралары. Экологиялық таза өнім

алу жолдары. 

Пəннің мақсаты – минералдық жəне органикалық тыңайтқыштарды

қолданудағы экологиялық қауіпсіздік теориясын қалыптастыру,  негізгі

нысандардың қоршаған ортаға тигізетін қауіптілігі,  экологиялық таза өнім

алудағы негізгі бағыттар мен мақсаттары. 

Пəнді оқу барысында магистрант: 

Білу керек:

- Қазақстандағы егіншілікті химияландырудың негізгі кезеңдерін;

- топырақтың оңтайлы параметрлерін;

- биогендік заттарды қолданудың жəне өсімдікке түскен токсиндердің

негіздерін;

- минералды жəне оргникалық тыңайтқыштардың экологиясын;

- агроэкологиялық аспектілерді

қолдануда ауыр металлдарға жəне

агроценозға əсерін.

Жасай білу керек: 

- қолдану шаралары кезіндегі биогенді элементтердің жоғалуы немесе азаю

барысында таза экологиялық өнім алу шараларын;

-

ауыл

шаруашылығы

дақылдарындағы

азотты

жəне

фосфор

тыңайтқыштарының экологиялық оңтайлы дəрежесін анықтау;

- тыңайтқыш қолдану барысында агроэкологиялық мониторингінің

жоспарын жасау

; 

Пəнді аяқтағанда магистрант білу керек;

-білу жəне есте сақтау (деспиктор А): Қазақстан Республикасының

егіншілікті химияландырудың негізгі бөлімдерін,  топырақтың оңтайлы

параметрлері,  биогенді заттарды қолдану барысындағы ерекшеліктер мен

токсиндердің өсімдікке түсу дəрежесі; 

- жасай білу (дескриптор В): білімін жетілдіру,  экологиялық таза өнім

алуда өз шешімін қабылдау,  биогенді элементтерді қолдану шаралары. 

- басқару (Дескриптор С): агрохимия, экология, топырақтану саласында

білімін ұштастыру, минералды жəне органикалық тыңайтқыштарды қолдану

барысындағы экологиялық қауіпсіздікті сақтау шараларын қолдану. 

- коммуникативті шешім қабылдау (Дескриптор D)  ауыл шаруашылығы

дақылдарының азот жəне фосфор тыңайтқыштардың оңтайлы экологиялық

дəрежесінде қолдану

тəсілдері туралы нақты қорытынды шығару,  

мамандарға тыңайтқышты қолданудың агроэкологиялық монитрорингінің

жоспарын жасау;

- тəжірибелік жұмыстарды жүргізу (дескриптор Е)

-

Қазақстан Республикасында егіншілікті химияландыру саласындағы

экологиялық қауіпсіздік туралы өзіндік жұмыстар атқару жəне қосымша

мағлұматтар жинастыру, сонымен бірге шетелдік мағлұматтармен алмасу