Құрылымдық генді векторға тіркесіп қосқанда рекомбинанттық ДНҚ пайда болады. ол үшін плазмиданы және керек гені бар ДНҚ-ның бөлшегін рестриктазамен жіп сияқты кеседі. Олардың ұштары бір тізбекті немесе мұқал басты болады. Мұқал және қысқа бір тізбекті ұштары трансфераза ферментінің көмегімен бірнеше аденинді (А) немесе бірнеше тимидинді (Т) жалғап үзартады. Плазмиданың жіп сияқты болған молекуласының да екі ұшы сондай болады. сөйтіп А мен Т комплементарлық болғандықтан, рестрикцияланған фрагменттерде жабысқақ ұштар пайда болады. оларды кейін ДНҚ лигазасымен бір-біріне жабыстырып қосып, булан рекомбинанттық ДНҚ жасалады. Оны клондап көбейту үшін бактерия жасушасына енгізеді.
№15 дәріс: Генофондты іn vitro сақтау
Өсімдік шаруашылығында сорттар жиі алмастырылып тұруы қажет. Ол жағдай бірнеше себептерге байланысты: біраз мерзімнен соң сорттардың кейбір құнды белгілері біртіндеп жоғала бастайды, ауру қоздырушы микрорганизмдер мен зиянкес жәндіктердің өте қауіпті жаңа популяциялары пайда болады да, оларға төтеп беру қиынға соғады, климат өзгереді, топырақтың құнарлығы төмендейді және тағы да көптеген жағдайлар. Мысалы, бидай және басқа астық ьұқымдастарының сорттары шаруашылықта пайдаланатын орташа мерзімі әдетте 5-10 жыл болады. жаңа сорттарды шығару үшін және ескі сорттарды жақсарту үшін әр алуан бағалы генетикалық материалдар қажет. Сирек кездесетін және жоғалып бара жатқан түрлердің генофондын және селекция үшін бағалы объектілер мен штамдарды сақтау үшін in vitro жағдайында гендер қорын жасау жөнінде зерттеулер өткізілуде.
Гендердің негізгі көзі ол ұрық, бірақ соңғы кезде биотехнология әдістері дамып, селекцияда қоданыла бастаған соң, генетикалық материал in vitro өсірілетін жасушалар мен ұлпалар түрінде қажет болып жатыр. Гендерді in vitro сақтау әдісі әдеттегі жағдайда ұрықтары сақталмайтын өсімдіктерге қолайлы, вегетативтік жолмен көбейетін және табиғатта жоғалып бара жатқан түрлер үшін лайықты. Құнды заттарды беретін жаңа жасушалар линияларын жасау үшін эталон жасушалары бола алатын жасушалар коллекцияларын да сақтау керек. Сонымен, бірталай теориялық және рактикалық мәселелерді шешуге жасушаларды шешеуге сақтаудың ыңғайлы әдістері қажет екені сөзсіз.
Көптеген жылдар бойы бастапқы жасушаларды сақтау мақсатымен оларды үзіліссіз ең қолайлы жағдайда өсіруді қолданды. Бірақ мұнда жасушаларда генетикалық өзгерістер өрістеуі ықтимал. Сонымен қатар, бұ еңбек пен қаражат көп жұмсалатын жұмыс. Өсірілетін жасушаларды сақтаудың екі жолы бар: олардың өсуінг барынша бәсеңдету немесе оларды мұздатып сақтау-криосақтау.
Достарыңызбен бөлісу: |
