Основные направления в психологии личности[править
Когнитивное и социально-когнитивное направления в психологии личности
жүктеу/скачать 21,97 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бихевиориальная психология Теория оперантного научения Б. Скиннера Диспозициональное направление в теории личности
- Психопатология личности
| Когнитивное и социально-когнитивное направления в психологии личности
Теория личностных конструктов Дж. Келли Социально-когнитивная теория личности А.Бандуры Социально-когнитивная теория личности Дж. Роттер Бихевиориальная психология Теория оперантного научения Б. Скиннера Диспозициональное направление в теории личности Диспозициональная теория личности Г. Олпорта Структурная теория черт личности Р. Кэттелла Психопатология личности Теория психопатологии душевной жизни К. Ясперса Теория личностных акцентуаций К. Леонгарда Патопсихология личности Б. В. Зейгарник Клиническая психология личности П.С. Гуревич Основной категорией глубинной парадигмы психологии является категория бессознательного, предложенная З. Фрейдом в конце XIX века. В широком значении бессознательным называют огромный пласт душевной жизни личности, не соотнесённый с сознательным «Я» и включающий в себя витальность, психическую энергию, неосознаваемую телесность, инстинктуозные влечения (libido и mortido), нераскрытые потенциалы, вытесненные желания, забытые события и переживания. З. Фрейд предложил структурную и топографическую модели личности. Структурная модель состоит из компонентов Я Оно Сверх-Я. «Я» консолидируется в онтогенезе личности из первичного бессознательного психоида[3] и представляет собой инстанцию, в большей степени принадлежащую сфере сознательного. Благодаря «Я» личность обладает способностью к осознанным отношениям с миром, рефлексии, саморегуляции и самодетерминации. Сверх-Я появляется на эдипальной стадии и представляет собой интериоризированные родительские образы, а именно — в аспекте норм и правил социальной жизни.[4]. С т.з. З. Фрейда именно в Сверх-Я заложена бессознательная идея Абсолюта, то есть основы религиозности личности. «Оно» состоит из двух инстинктов — либидо и мортидо и представляет собой первооснову психической жизни личности и чистую энергию, питающую сознательную активность. Б. Ф. Скиннер адам ағзасын "қара жәшік"деп санады Ол жеке тұлғаны белгілі бір мінез-құлыққа тән реакциялар жиынтығы ретінде қарастырды.Индивид тұлғасы салыстырмалы түрде күрделі, бірақ соған қарамастан омир бойы жиналынган тәуелсіз реакциялардан тұрады. Мінез-құлықты түсіну үшін адамның өткен тәжірибесін түсіну керек. 1) Скинер мінез қ-тың уш турли жагдайын карастырады: шартты рефлекторлы, шартсыз рефлекторлы, оперантты. Ш р жане ш сыз р лы деген мінез құлық түрлері стимулмен шақырылып, мінез құлыққа жауап беретін РЕСПОНДЕНТ деп аталады. Олар мінез кулык репертуарларының белгілі бір болігін курайды. Бирак омир суретин ортага бейымдылык камтамасыз етилмейди. Ал кейбір кездейсок реакция жагымды натиже акеліп, оның асеринен бекитиледы. Стимулмен шакырылмайтын бундай реакциялар агзамен болинип шыгып, одан сон бекитилед. Скинер оларды оперантты деп атайды. М-қты талдау негізінде Скинер уйретудың оз теориясын калыптастырды. Жана минез кулыктын калыптасуының басты куралы- бекіту. 2)Бірінші реттік-өздері бекиту қасиеттерге ие (мысалы, тамақ, су, комфорт). Екінші реттік стимул (мысалы, ақша, назар, мақұлдау және т.б.) – бастапқы подкреплениемен тығыз байланыс арқылы бекитуды жүзеге асыру қасиетіне ие болатын оқиға немесе объект. 3)Автордың көзқарасы бойынша, көбінесе адамның мінез-құлқы аверсивті (жағымсыз немесе ауырсыну) ынталандырулармен басқарылады. Аверсивті бақылаудың ең көп таралған әдістері-жазалау және теріс күшейту. 4)Б. Ф. Скиннер адамның ішкі күштерін немесе мотивациялық күйлерін мінез-құлықтың себептік факторы ретінде қарастыру қажет деп санамады, ол қоршаған ортаның белгілі бір құбылыстары мен ашық мінез-құлық арасындағы қатынастарға назар аударды. Ол жеке тұлға — бұл оперантты оқыту арқылы алынған белгілі бір мінез-құлық деген пікірде болды. Бх негізін қалаушы-Дж. Б. Уотсон (1878-1958), ол 1913 жылы Уотсонның сол кездегі радикалды ұстанымы психологтар интеллект немесе психикалық белсенділікті емес, мінез-құлықты зерттеу керек еді. Уотсон зерттеудің жалғыз әдісін мойындады: объективті бақылау, ал интроспективті талдаудың кез-келген түрінің пайдасы мен сенімділігін жоққа шығарды. Оның пікірінше, психологияның міндеті-адамның мінез-құлқын болжау және бақылау. Мінез-құлық бұлшықет және гормоналды реакциялар тұрғысынан талданды. Психология мінез-құлық тұрғысынан табиғи ғылымның таза объективті, эксперименттік саласы болып табылады, ол интроспекцияны қажет етпейді. Психология өз зерттеулерінде жануарлармен жүргізілген эксперименттердің нәтижелерін қолдана алады, өйткені адамның мінез-құлқы мен жануарлардың мінез-құлқы мінез-құлықты жалпы түсіну үшін бірдей маңызды деп саналуы керек. Сіз психологиялық мағынада санасыз жасай аласыз. Бұл мағынада сана туралы барлық ғылымдар жұмыс істейтін құрал немесе құрал деп айтуға болады. Сана мәселесі философиялық (немесе діни) мәселе, бірақ ешқандай жағдайда психологиялық емес. Эдуард Торндайк, Иван Петрович Павлов, Джон Бродес Уотсон, Эдуард Чейс Толмен, Беррес Фредерик Скиннер. Мінез-құлықтың миссиясы-гуманитарлардың алыпсатарлық қиялдарын ғылыми байқау тіліне аудару. жүктеу/скачать 21,97 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|