Климаттық белдеулері: Арктикалық климат белдеуі, Субарктикалық климаттық белдеуі; Қоңыржай климаттық белдеуі, Субтропиктік климаттық белдеу, Тропиктік белдеу, Субэкваторлық климаттық белдеу, Экваторлық белдеу.
Табиғат зоналары:
1. Арктикалық шөл
2. Тундра мен Орманды тундра
3. Тайга
4. Аралас және жалпақ жапырақты орман
5. Орманды дала және дала
6. Шөлейттер
7. Ылғалды мәңгі жасыл орман
§ 11 АУСТРАЛИЯ
Ең кішкентай материк. Аустралия – аударғанда «оңтүстік» дегенді білдіреді. Тынық және Үнді мұхитымен шектеседі..
Жер шарындағы – ең құрғақ материк, ең аласа материк.
Сөнбеген жанартаулары жоқ бірден – бір материк. Аустралияда ең ірі – маржандық құрылым – Үлкен тосқауыл Рифі бар.
Уақытша кеуіп қалатын өзен арналары – криктер д.а .
Ең ірісі Куепрс – Крик д.а Ең үлкен өзені - Муррей
Ең ұзын өзен – Дарлинг, Ең үлкен көлі – Эйр көлі.
Эндемиктері – коала, ехидна, үйректұмсық, кенгуру
Табиғат зоналары:
1.Тропиктік шөл – шөлейт зонасы
Материктің ішкі ауданында өсетін тікенекті акация мен аласа эвкалиптерден құралған қалың ну бұталар мәңгі жасыл скрэб деп аталады, құрғақшылыққа төзімді – суккулентті өсімдіктер - деп аталады.
Вили- вили деп аталатын шаңды дауылдар мен құйындар жиі болып тұрады.
2. Саванналар мен сирек ормандар таралған.
Топырағы – қызыл – қоңыр
3. Ылғалды тропиктік ормандар және Ормандар,
4. Ылғалды субтропиктік ормандарда қызғылт – сары фераллитті топырақ.
Аустралия материгі мен Тасмания аралы бірігіп бір ғана – Аустралия Одағы мемлекетін құрайды.
МҰХИТТЫҚ АРАЛДАР
Мұхиттық аралдардың ең ірілері – Жаңа Гвинея, Жаңа Зеландия, Гавай, Фиджи
Мұхит аралдары – Милонезия (қара аралдар) Жаңа Гвинея., Жаңа Каледония, Жаңа Гебридтер, Сүлеймен, Фиджи, Бисмарк аралдары кіреді,
Полинезия (көп аралдар және ), Маркиз, Туамоту, Самао, Тонга, Тувалу, Гавай, Жаңа Зеландия аралдары кіреді,
Микронезия (Маршалл, Каролин, Мариан, Гилберт, Науру)
Аралдар пайда болуы жағынан 4 ке бөлінеді; Тектоникалық, жанартаулық, маржандық, архипелаг
§ 12 АНТАРКТИДА
Антарктида -грек тілінен аударғанда – «анти» - «қарсы» дегенді білдіреді. Ең суық материк
Мұзының орташа қалыңдығы – 2000м, Ең қалың жері – Шмидт жазығы, Ең биік нүктесі – Винсон тауы, Ең төмен жері - Бентли ойысы, Ең ірі сөнбеген влк – Эребус тауы.
Жағалық теңіздері – Уэддель, Росс, Ф.Ф. Белинсгаузен, Амундсен
Жерінің 99% - мұз құрсап жатыр
Зерттелуі:
1772 -1775ж.ж – Джеймс Кук
1819 -1891 ж.ж Ф.Ф. Белинсгаузен мен М.П. Лазерев
1911 ж Р. Амундсен, 1912 ж. Р.Скотт, 1957-1958ж.ж «Халықаралық география жылында» Антарктидада зерттеулер жүргізілді.
Жаздың орташа тәуліктік температурасы – 300С, қыста -700С. Восток станциясында жердегі ең төменгі температура (-89,20С) тіркелген.
Антарктиданың көп бөлігін – Антарктикалық шөл алып жатыр
Достарыңызбен бөлісу: |
