112
қатысы жоқ, ақын-жыраулар көтеріңкі мән үстеу мақсатында
жылқы малының
ең сұлуына
теліп, шығармаларында еркін қолданады.
Сонымен қатар Ерімбет пен Шораяқтың Омарының айтысында «өлең
айтқан» мағынасындағы сөз тіркесі «бәйіт айтқан» түрінде кездеседі. Мысалы,
Ұшырар жүрегінде қадаса көз,
Сияды еркі бардың аузына сөз.
Сен түгіл патша ағзамға
бәйіт айтқан,
Ерекем – аты шыққан құрулы тез!
[Е.К].
Н. Оңдасыновтың «Арабша-қазақша түсіндірме сөздігінде»: «
Бәйіт
арабтың
байтун
деген сөзінен шыққан −
өлең
деген мағынаны білдіреді, дей
келе,
бәйітсымақ − өлеңсымақ, бәйітші – бәйіт айтушы, бәйітшілік –
ақындық
» деп түсіндіріп өтеді [91, 68 б.]. Негізінде
бәйіт айту, жарапазан
айту салт-дәстүрлік қызметте айтылатын өлеңдер
мағынасын білдіретін
тіркескен аталым. Бұл мысалдардағы
назым, бәйіт
сөздері – қазіргі ұйғыр
тілінде негізінен осы мағынада қолданылатын сөздер, бірақ әрқайсысының
стильдік ерекшеліктері бар.
Кей жағдайда көнерген аталымдарды (историзм мен архаизм) шекарасын
ажырату да қиынға түседі. Мұндағы басты қиыншылықтардың бірі − көнерген
аталымдардың бұл екі тобындағы кейбір ұғымдардың көп мағынада
қолданылатындығы.
Ақындар шығармаларында
«территориялық-этникалық тұтастық»
мағынасында е
л
сөзімен қатар
жұрт, алаш
(бірақ алаш – тек «қазақ жұрты»
мағынасында) сөздері де кездеседі. Негізінде, бұл кезеңдерде
жұрт, ел, алаш
сөздері синонимдер ретінде өлең талғамына қарай бірінің орнына екіншісі
қолданыла бергенге ұқсайды. Мысалы,
Кеңесіме құлақ сал,
Ақылды туған
Достарыңызбен бөлісу: 
