Зұлмат − қараңғылық, қара түнек. Араб тілінде
зулматун –
қараңғылық, қара түнек деген сөз
(АРС., М., 1958,625). Сонан соң тажал-аят шығып зұлым,
Болады дүниежүзі
зұлыматтай. Аума, ақымақтардың ізін аңдып, Алады
айламенен атпай-шаппай
(Ерімбет). Ерліктің таңы келерін
зұлматты жеңіп
бақтық біз. Қуаныстық сезініп, Өтерін құлдық шақтың біз
(С. Сейфуллин). Түнерген
зұлмат аспанда Бұлтты қуды рахман күн, Сары арқаға қарасақ
Мұнартқан әлі түн
(С. Сейфуллин). Зұлпұқар (зұлпыхар, зұлфыхар, зұлфухар, зұлфұқар, зұлфухар) −
омыртқа кесер (Мұхамедтің қызы Фатиманың күйеуі, Мұхамедтен кейінгі төртінші халифа әзірет Әлінің дін аңызындағы екі жүзді, айыр ұшты қылыштың теңеуі). Зұ, зү (зу) –
1) бар, бар болу, ие, ие болу; 2) меңгерген (Бір нәрсеге ие болуды көрсету үшін сөздің алдына қосылатын қосымша (зұлпықар – «қылышты», Зұлқарнайын – «екі мүйізді» Н. Д. Оңдасынов) .
В. Гордлевский «Мұхамедтен Алиге мұра болып қалған қасиетті өте өткір
қылышты
ауалфихар деп атаған. Оның ұзындығы 40 кез екен деседі»,− деп
түсіндіреді
(Гордлевский В. Қарақононгу, Б., 1927, 19-20). Баһадүр, батыр
болсаң, Ғали қайда, Суарған судай қанға
зұлпұқарын?! Палуан жігіт болсаң
егер, Хамза қайда, Сарғайтып, аттырмаған дұшпан таңын
(Ерімбет). Асынған
ер қаруы бесеу де емес, Дүлдүл мен
зұлпұқарын қылады ермек. «Қайғы жоқ
179
тәуекелде» деген рас, Тәңірдің өзінде дейді алмақ-бермек
(Ерімбет). Өтіпті
бізден бұрын Қазірет Ғалы, Ұжмақтан шыққан оның
