ОњТЏстік ќазаќстан мемлекеттік медицина академиясы
Гюйгенс – Френель принципі
жүктеу/скачать 3,32 Mb.
|
ППЗ методичка физика каз (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Дифракциялық тор толып жатқан өте жіңішке, мөлдір емес арлықтармен бөлінген көптеген саңылаулар жиынтығы болып келеді.
| Гюйгенс – Френель принципі: кез келген уақыт мезетіндегі толқындық бет дегеніміз айналып өтетін екінші реттік толқындардың жай ғана өзі емес,олардың интерференцияларының нәтижесі.
Жарық толқынының ұзындығы өте кіші болғандықтан, жарықтың түзу сызықпен таралу бағытынан ауытқу бұрышы кішкене болады. Сондықтан дифракцияны мұқият бақылау үшін өте кішкене бөгеттерді пайдалану керек, не экранды бөгеттен алыс қою керек. Жарықтың таралу жолындағы бөгеттердің өлшемдері жарық толқынының ұзындығынан көп үлкен болған жағдайда ғана жарықтың түзу сызықты таралу заңы мен геометриялық оптиканың басқа заңдары жеткілікті дәрежеде дәл орындалады. Оптикалық приборлардың қызыметін геометриялық оптика заңдары негізінде, сипаттап беруге болады. Жарық дифракциясын байқау үшін, арнаулы оптикалық құрал жабдықтар – телескоп және микроскоп қолданылады. Тамаша оптикалық прибордың – дифракциялық тордың құрылысы дифракциялық құбылысқа негізделген. Дифракциялық тор толып жатқан өте жіңішке, мөлдір емес арлықтармен бөлінген көптеген саңылаулар жиынтығы болып келеді. 1 мм - дегі бұл аралықтардың саны бірнеше мыңға жетеді. d=a+b, d sin φ=kλ - максимум шарты, мұндағы, k=0,1,2,..., a – мөлдір саңылаулардың ені, b – мөлдір емес саңылаулардың ені, d – дифракциялық тордың периоды деп аталады. к-ның әрбір мәніне өзінің спектрі сәйкес келеді.Дифракциялық тордың көмегімен толқын ұзындығын дәл өлшеуге болды.Біздің кірпіктерімізді аралықтарымен қоса алғанда, дөрекі дифракциялық тор деуге болады.Интерференция және дифракция құбылыстары тарайтын жарықта толқындардың қасиеттері бар екндігі күмән қалдырмайды. Бірақ қандай толқындардың ? қума толқындардың ба, әлде көлденең толқындардың ба? Толқындардың негізін салушылар – Юнг пен Френель ұзақ уақыт дыбыс толқындары сияқты, жарық толқындарын қума толқындар деп есептеді. Жарық толқындарының көлденеңдігі толып жатқан эксперименттермен дәлелденді. Солардың ішінен өте қарапайым және тіпті әсерлі біреуін тәптіштеп қрастырайық. Бұл турмалин кристалымен жасалған тәжірибе.( 4-сурет) Турмалин бір осьті кристалл. Турмалиннен тік бұрышты пластинаны, бір қабырғасы кристалл осьімен беттесетіндей етіп қиып алайық. Егер осындай пластинаға тік бағытпен электр шамының жарығын не күннің жарық шоғын жіберсек, онда пластинаны өзінен өтетін шоқтың айналасындағы қозғаудан жарықтың интенсивтігі өзгермейді. Ал егер біріншіні қозғамай, екінші кристалды айналдырсақ жарықтың сөнгені байқалады.Бұл тәжірибелрден екі түрлі факті шығады: біріншіден, жарық көзінен келген жарық толқыны, таралу бағытына қарағанда, толық симетриялы. Жарық - көлденең толқын. Екіншіден, бірінші кристалдан шыққан толқында осьтік симметрия жоқ. Турмалин кристалы, белгілі бір жазықтықта тербелетін, жарық толқындарын өткізу қабілетіне ие болады. Мұндай жарық жазық поляризацияланған деп аталады. Жарық көздері шығаратын жарық (табиғи жарық) поляризацияланбаған деп аталады. Ж арықты поляризациялайтын тек турмалин кристалы ғана емес. Мысалы, поляриодтар деп аталатындарда да сондай қасиет бар. жүктеу/скачать 3,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|