Оңтүстік Қазақстан облысы Қазығұрт ауданы
жүктеу/скачать 231,97 Kb.
|
Қозғалысқа берілген мәтіндік есептер
- Бұл бет үшін навигация:
- Жауабы
- Шамалар Қозғалыс қайықпен
| А) 16 км/сағ; В)18 км/сағ; С) 20 км/сағ; D) 22 км/сағ; Е) 24 км/сағ.
4-мысал. Моторлы қайық ағыспен 12 км, ағысқа қарсы 12 км жүрді. Ағысқа қарсы жүрген жолына ағыспен жүрген жолынан 1 сағат артық уақыт жіберді. Қайықтың тынық судағы жылдамдығы 9 км/сағ болса, ағыс жылдамдығын табыңдар. Шешуі: Өзен ағысының жылдамдығы х (км/сағ), болсын.
Сонда есептің шарты бойынша мынадай теңдеу шығады: бұдан бұл түбір есептің шарты бойынша жарамсыз. Демек, өзен ағысының жылдамдығы 3 км/сағ болған. Жауабы: С) 3 км/сағ. А) 1,5 км/сағ; В) 3,5 км/сағ; С) 3 км/сағ; D) 2 км/сағ; Е) 2,5 км/сағ. 5-мысал. Моторлы қайық өзен ағысымен 40 мин, ағынға қарсы 1 сағат жүзіп, осы уақытта барлығы 37 км жол жүрді. Егер өзен ағысының жылдамдығы 1,5 км/сағ болса, онда қайықтың тынық судағы жылдамдығы қандай? Шешуі: Моторлы қайықтың тынық судағы жылдамдығы х (км/сағ), х1,5 болсын.
Сонда есептің шарты бойынша мынадай теңдеу шығады: Демек, қайықтың тынық судағы жылдамдығы 22,5 км/сағ болған. Жауабы: С) 22,5 км/сағ. А) 20 км/сағ; В) 25 км/сағ; С) 22,5 км/сағ; D) 24,5 км/сағ; Е) 20,5 км/сағ. 6-мысал. Моторлы қайық су ағысының бойымен 28 км, ағысқа қарсы 25 км жүзгенде тынық суда 54 км жүзгендегідей уақыт жұмсады. Егер ағыстың жылдамдығы 2 км/сағ болса, моторлы қайықтың тынық судағы жылдамдығын табыңдар. Шешуі: Моторлы қайықтың тынық судағы жылдамдығын х (км/сағ), х2 деп белгілейік.
Сонда есептің шартына сәйкес мынадай теңдеу шығады: бұдан бұл түбір жарамсыз, өйткені есептің шартын қанағаттандырмайды. Демек, моторлы қайықтың тынық судағы жылдамдығы 12 км/сағ болған. Жауабы: С) 12 км/сағ. А) 10 км/сағ; В) 11 км/сағ; С) 12 км/сағ; D) 13 км/сағ; Е) 14 км/сағ. 7-мысал. Катер арасы 96 км А-дан В-ға өзен ағысы бойынша және керісінше жүзуге 14 сағ уақыт жіберді. Бір мезгілде катермен бірге А-дан сал шықты. Катер қайтар жолда А-дан 24 км қашықтықта салды кездестірді. Катердің тынық судағы жылдамдығын және су ағысының жылдамдығын анықтаңдар. Шешуі: Катердің тынық судағы жылдамдығын х км/сағ, ал су ағысының жылдамдығын у км/сағ, деп белгілейік.
Сонда есептің шарты бойынша мынадай теңдеулер жүйесі шығады: бұл түбір есептің шарты бойынша жарамсыз. Демек, катердің тынық судағы жылдамдығы 14 км/сағ, ал су ағысының жылдамдығы 2 км/сағ болған. Жауабы: В) 14 км/сағ; 2 км/сағ. А) 12 км/сағ; 2 км/сағ; В) 14 км/сағ; 2 км/сағ; С) 11 км/сағ; 3 км/сағ; D) 9 км/сағ; 4 км/сағ; Е) 13 км/сағ; 3 км/сағ. 8-мысал. Турист өзен ағысымен 90 км-ді қайықпен жүзді де, қалған 10 км-ді жаяу жүріп өтті. Оның жаяу жүріп өткен уақыты қайықпен жүзуге кеткен уақытынан 4 сағ-қа кем еді. Егер турист қайықпен жүзіп өткен уақытындай жаяу жүрсе, ал жаяу жүріп өткен уақытындай қайықпен жүзсе, онда олардың жүрген жолдары біріне-бірі тең болар еді. Турист қанша уақыт жаяу және қанша уақыт қайықпен жүзіп өтті? Шешуі: 1-тәсіл.Турист х сағат жаяу жүрген болсын. Сонда ол қайықпен (х+4) сағат жүзген болады. Туристің жаяу жүргендегі жылдамдығы км/сағ, ал қайықпен жүзгендегі жылдамдығы км/сағ болады. Есептің шарты бойынша мынадай теңдеу шығады: бұдан сағат. Демек, турист 2 сағат жаяу, 6 сағат қайықпен жүзген. 2-тәсіл. Туристің өзенмен, қайықпен жүзгендегі жылдамдығын х (км/сағ), ал жаяу жүргендегі жылдамдығын у (км/сағ), деп белгілейік.
Теңдеулер жүйесін құрамыз және оны шешеміз: Бұдан - бұл түбір жарамсыз, өйткені ол есептің шартын қанағаттандырмайды. Егер болса, онда Демек, турист 2 сағат жаяу және 6 сағат қайықпен жүзген. Жауабы: С) 2 сағ.; 6 сағ. А) 3 сағ; 7 сағ; В) 4 сағ; 8 сағ; С) 2 сағ; 6 сағ; D) 5 сағ; 9 сағ; Е) 6 сағ; 10 сағ . ІІІ. Шеңбер бойындағы қозғалыс. Бұл тақырыптағы мәтіндік есептерді шығарғанда мыналарды ескеру қажет: а) егер бір нүктеден бір мезгілде шыққан екі объекті шеңбер бойымен қозғалып бірінші рет біреуі екіншісін қуып жететін болса, онда осы мезеттегі олардың жүрген жолдарының айырымы шеңбер ұзындығына тең болады: б) егер екі объекті радиусы R-ге тең шеңбер бойымен тұрақты v1 және v2 жылдамдықтармен әртүрлі бағытта қозғалатын болса, онда олардың кездескен уақыты формуласымен анықталады; в) егер екі объекті радиусы R-ге тең шеңбер бойымен тұрақты v1 және v2 жылдамдықтармен бір бағытта қозғалатын болса, онда олардың кездесу уақыты формуласымен анықталады. 9-мысал. Ұзындығы 60 м-ге тең шеңбер бойымен бір бағытта бірқалыпты екі нүкте қозғалуда. Олардың біріншісі екіншісіне қарағанда бір айналымды 5 секунт ерте жасайды. Олар әрбір 1 минут сайын кездесіп отырады. Нүктелердің жылдамдықтарын табыңдар. Шешуі: Айталық бірінші нүкте толық айналымды х (секунтта) жасайтын болсын, онда екінші нүкте – (х+5) секунтта жасайды,
Сонда нүктелердің бір бағытта қозғалатындығын ескерсек мынадай теңдеулер жүйесі шығады: бұдан бұл түбір есептің шарты бойынша жарамсыз. Демек, бірінші нүктенің жылдамдығы 4 м/с-қа, ал екінші нүктенің жылдамдығы 3м/с-қа тең болған. Жауабы: А) 4 м/с; 3 м/с. А) 4 м/с; 3 м/с; В) 3 м/с; 2 м/с; С) 3,5 м/с; 2,5 м/с; D) 5 м/с; 4 м/с; Е) 6 м/с; 5 м/с. 10-мысал. Ұзындығы 1350 м-ге тең болатын шеңбер бойымен бір бағытта екі велосипедші қозғалыс жасауда. Біріншісі екіншісін әрбір 27 минутта қуып жетіп отырды. Қарама-қарсы бағытта қозғалғанда олар әрбір 3 минуттан соң кездесіп отырды. Велосипедшілердің жылдамдықтарын табыңдар. Шешуі: Айталық велосипедшілердің жылдамдықтары х км/сағ, у км/сағ, болсын. Сонда объектілердің шеңбер бойымен қозғалғандығы уақытын ескерсек, мынадай теңдеулер жүйесі шығады: Демек, бірінші велосипедшінің жылдамдығы 15 км/сағ-қа, ал екінші велосипедшінің жылдамдығы 12 км/сағ-қа тең болған. Жауабы: Е) 15 км/сағ; 12 км/сағ. А) 9 км/сағ; 6 км/сағ; В) 10 км/сағ; 7 км/сағ; С) 11 км/сағ; 8 км/сағ; D) 12 км/сағ; 9 км/сағ; Е) 15 км/сағ; 12 км/сағ. 11-мысал. Арбаның алдыңғы дөңгелегінің шеңберінің ұзындығы артқы дөңгелегінің ұзындығына қарағанда 1,6 км қысқа. Егер арбаның алдыңғы дөңгелегі 300 айналым, ал артқы дөңгелегі 200 айналым жасаған болса, ол қандай жол жүргені? Шешуі: Арбаның алдыңғы дөңгелегінің шеңберінің ұзындығы х км болсын, сонда оның артқы дөңгелегінің шеңберінің ұзындығы (х+1,6) м болады да, есептің шарты бойынша, мынадай теңдеу шығады: бұдан м. Демек, арбаның жүрген жолының ұзындығы м-ге тең болған. Жауабы: Е) 960 м. А) 920 м; В) 930 м; С) 940 м; D) 950 м; Е) 960 м. ІV.Жұмыс пен еңбек өнімділігін анықтауға берілген мәтіндік есептер. Мұндай түрде берілген мәтіндік есептердің компоненттері: А- жұмыс, t – уақыт, v- еңбек өнімділігі (өлшем бірлігіндегі уақытқа байланысты істелінген жұмыс) арасында мынадай байланыс бар: Жұмысқа берілген бірнеше қарапайым мәтіндік есептерді қарастырайық. 1-мысал. Жоспар бойынша трактор бригадасы егістік жерді 14 күнде айдап бітіруі тиіс еді. Бригада күніне жоспарланғаннан 5 га артық жырта отырып, егістікті 12 күнде жыртып бітірді. Қанша га жер айдалды? Шешуі: Жоспар бойынша бригаданың еңбек өнімділігін х (га/күн), деп белгілейік.
Сонда есептің шарты бойынша мынадай теңдеу шығады: Жоспар бойынша еңбек өнімділік 30 га/күн болатындықтан, айдалған жердің егіс көлемі га болады. Демек, айдалған жер 420 га болған. жүктеу/скачать 231,97 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||