13-билет Транскрипция процесіне қатысатын ферменттер.
Транскрипция – бұл ДНҚ –дан аРНҚ – ға генетикалық ақпаратты көшіру процессі, РНҚ-полимераза көмегімен ядрода өтеді. Транскрипция жүру ушін міндетті түрде қосарланып ширатылған ДНҚ-тәзбектерінің тарқатылуы тиіс. ДНҚ тізбегінің тарқатылу процесіне β және βˊ-штрих суббірліктеріне қатынасып РНҚ-полимеразаның катализдік орталығын түзейді. ары транскрипция процесі РНҚ-полимеразаның тек кор-ферменті арқылы іске асырылады. РНК полимеразада нуклеотидтермен байланысатын екі сайт: инициация сайты және элонгация сайты болады. Инициация сайты тек пуриндік үшфосфаттармен – аденозинүшфосфатпен АТФ және гуанозинүшфосфатпен ГТФ байланысады. Синтезделетін а-РНК тізбегіндегі ең бірінші нуклеотид осы АТФ болады. Бұл, ДНҚ молекуласындағы транскрипцияланатын бірінші азотты негіз нуклеотид – тимин Т екенін білдіреді. Ізінше РНҚ-полимеразның элонгация сайты ДНҚ тізбегіндегі келесі нукллеотидке комплементарлы нуклеозидүосфатпен байланысады. А-РНҚ молекуласындағы 1 және 2 нуклеотидтер арасындағы байланыс түзіледі, осы кезде ДНҚ тізбегіндегі бірінші азотты негіз сйтынан алыстайды. Түзілген динуклеотид а-РНҚ сутекті байланыстар арқылы ДНҚ-мен жалғанған күйде болады. Бұл жағдайда инициация кезеңінен аяқталып, келесі кезең –элонгацияның немесе а-РНҚ –ның синтезінің жүріп жатқанын көрсетеді. Транскрипцияның қайталану циклы а-РНҚ-ның келесі қайталанған синтезін қамтамасыз ету үшін кор-ферменттің бос σ-фактормен қосылып холофермент түзуімен басталады
14-билет Прокариоттық гендердің транскрипция механизмі: басталу, ұзарту, тоқтату. Транскрипция – бұл ДНҚ –дан аРНҚ – ға генетикалық ақпаратты көшіру процессі.Басталу Инициация - алғашқы нуклеотид аралық байланыс РНҚ-полимеразаның промоторымен байланысуынан басталады. Осы кезде белгібір жерден ДНҚ тізбегі тарқатылып транскрипциялық «көзше» пайда болады. Прокариоттарда РНҚ-полимераза Прибнов бокстың нуклеотидтер қатарындағы (сигма) – факторды таниды, соңынан оған екі тізбегінен, (бета) (бета штрих) және (омега) суббірлігінен тұратын кор-фермент қосылады. Бұл кешен холофермент деп аталып транскрипцияның басталу нүктесіне қарай жылжиды, бірнеше нуклеотидтер транскрипцияланғанан кейін, фактор ферментімен байланысын үзеді, тек қана кор-фермент ДНҚ бойымен жылжиды.Узартуы Элонгация - РНҚ тізбегінің ұзаруы, транскрипцияның басталу нүктесінен басталып және терминациялық сайтта униполярлы, консервативті және комплементарлы ұстаныммен аяқталатын үдеріс. ТоқтатуТерминация- транскрипцияның аяқталуы, геннің терминациялық сайт қатарындағы ГЦ-ға бай бөлігінде бір тізбекті РНҚ молекуласының бөлініп шығуымен аяқталады. ДНҚ әрбір бөлігінде транскрипцияның аяқталуынан кейін екі тізбекті ДНҚ молекуласы бастапқы қалпына келеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
