Оқу жылында қазақстан республикасының орта білім беру ұйымдарында

112 
мазмұн мен түр бірлігінде көркемдік тұтастық пен көркемдік бейнені талдау, 
жинақтай білу, шығарма идеясын, жазушы ұстанымын бағалай білу дағдыларын 
қалыптастыру.
«Қазақ әдебиеті» пәнінің оқу бағдарламалары оқушылардың бойында 
адамгершілік, рухани құндылықтармен қатар функционалдық сауаттылығын 
арттыруды, көркем
-
әдеби шығарманы талдау дағдыларын қалыптастыруды 
көздейді.
Әлемдік және кеңестік әдебиет классиктерінің шығармаларын зерделеу, 
салыстырмалы талдау жүргізу, қазақ, орыс және әлем әдебиетінің тақырыптарын 
салыстыру қабілеттерін қалыптастыру мақсатында әлем әдебиетінің 
туындыларын оқыту қарастырылған.
«Қазақ әдебиеті» пәні әдебиетті өнердің басқа салаларымен (кескін, театр, 
кино, музыка) салыстыра қарастырып, өз ойын еркін, дәлелді, сараптай, 
салыстыра отырып жеткізе білетін тұлғаның қалыптасуына үлес қосады. 
Сонымен қатар әдебиетті «Қазақ тілі», «Тарих», «Орыс әдебиеті», «География» 
пәндері, мәдени, қоғамдық және тәрбиелік шаралармен байланыстыра отырып 
жүзеге асыру көзделеді. 
«Қазақ әдебиеті» пәнінің оқу бағдарламасы үш негізгі дағдыны 
басшылыққа алады:
түсіну және жауап
беру;
анализ және
интерпретация;
бағалау және
салыстыру.
«Түсіну және жауап беру» 
бөлімі аясындағы бөлімшелер білім 
алушылардың төмендегі дағдыларды үйренуіне мүмкіндік береді:
көркем 
шығарманың мазмұны мен пішінін анықтау және талдау;
әдеби
шығарманың 
тұжырымдамасын айқындай білу;
көркем шығармадағы образды ашу және 
сипаттау;
шығарма үзінділерімен жұмыс істеу дағдыларын дамыту. 
 
«Анализ 
және 
интерпретация» 
бойынша
 
әдеби
шығарманың 
композициясын, композициялық амал
-
тәсілдерді талдау;
 
шығармадағы автор 
бейнесін анықтау, оның рөлін талдау;
көркем шығарманың тілін, көркемдегіш 
құралдардың қолданысын талдау;
көркемдегіш құралдарды пайдалана отырып, 
шығармашылық жұмыс жазу.
«Бағалау және салыстыру» бойынша
 
шығарманың тарихи және көркемдік 
құндылығына баға беру;
әдеби
шығармаларды заманауи тұрғыда салыстырып, 
жаңашылдығына баға беру;
шығарманың құндылығын талдап, әдеби эссе жазу;
әдеби шығармаларды талдап, салыстыра отырып, сыни шолу және сыни мақала 
жазу дағдыларын дамыту.
Бөлімдер 
сыныптар 
бойынша 
оқыту 
мақсаттарын 
қамтитын 
бөлімшелерден тұрады. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде мұғалім мен білім 
алушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен 
бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсетеді.
«Қазақ әдебиеті» пәнінен оқу бағдарламасы оқушылардың функционалдық
сауаттылығын арттыруға, сыни тұрғыдан ойлау дағдысын дамытуға ықпал етеді. 
Бұл пән әдеби шығармаларды оқытып қана қоймай, танымдық және 
коммуникативтік 
дағдыларын 
қалыптастыруға 
да 
негізделген. 
Оқу 
бағдарламасында 
оқушылардың 
жас 
ерекшеліктерінің 
танымдық
мүмкіндіктеріне сәйкес пәннің мазмұны мен білім, білік, дағдыларының көлемі 

113 
анықталған. Әр сыныпта оқытылатын шығармаларды таңдау кезінде қазіргі 
замандағы баланың жас ерекшелігімен қатар танымдық ерекшеліктері де 
ескерілген. 
Көркем шығармаларды толық оқу міндеттеледі. Сол арқылы оқушыға 
автордың идеясын толық түсінуіне, шығарманы жан
-
жақты талдай алу қабілетін 
дамытуға және оқырмандық қабілетін қалыптастыруға мүмкіндік беріледі. 
Көркем шығарманы саналы түрде түсініп, талдап, зерттеп, кейіпкерлерді 
салыстырып, олардың әрекетіне баға беріп, сол шығармалар арқылы 
оқырмандық сауаттылығын қалыптастыру көзделеді. Бір шығарманы толық 
оқып, талдай білген оқушы өз бетімен оқыған шығармасын сыныпта меңгерген 
дағдылары бойынша барлық әдістер мен тәсілдерді қолдана отырып, ой елегінен 
өткізіп, интерпретация жасап, бағалай алады. Сыныпта және өз бетімен 
оқылатын көркем әдеби шығармалардың табиғи сабақтастығы мен 
байланыстылығы сақталынып отырады. Яғни оқушыда көркем шығарманы 
оқуда осындай әдеби дағды қалыптастыра білсек, ол кез келген басқа ақын
-
жазушылардың өмірбаянын, шығармаларын өздігінен оқып, талдай алатын 
болады. 
Қазақ
әдебиеті туындылары жасөспірімдердің рухани қажеттіліктері мен 
даму мүмкіндіктеріне сәйкестендіріле, қазақша ойлау және сөйлеу, жазу, 
тыңдағанын түсіну, монолог, диалог, пікірталас жасау дағдыларын 
қалыптастырып, талдап, тану негізіне сәйкес құрылған. 
Қазақ әдебиетінің әр кезеңінде жазылып, өзінің көркем құндылығын 
жоғалтпай келе жатқан туындылармен танысу арқылы оқушы әдеби талдау, сыни 
ойлау қабілеттеріне ие болып, шығармашылдық ізденіске қадам басады. Оқу 
мақсаттары белгілі бір тарау бойынша ұзақ мерзімді жоспарда көрсетілген 
тізімге сай жүзеге асады.
Тоқсан ішінде көркем шығармаларды оқытуға бөлінетін сағат сандарын 
шығарманың көлеміне, оқу мақсаттарының жеңіл, күрделілігіне қарай мұғалім 
өзі анықтайды.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 6 және 7
-
сыныптарында «Қазақ 
әдебиеті» 
пәнінің 
базалық 
мазмұнына 

жүктеу/скачать 5,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: