Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар ман­ПВ» бас па сы, 2018. 304 б



Pdf көрінісі
бет181/199
Дата18.10.2023
өлшемі13,17 Mb.
#117933
түріКнига
1   ...   177   178   179   180   181   182   183   184   ...   199
12-су­рет.­
Ауа

шы ны ше ка ра сын­
да жа рық сәу ле сі нің сы нуы
А
286
286
Р
Нә
Нә
8.
8.
С
С
у
у
рет
рет
те
те
бол
бол
с
с
а, сы
а, сы
дә
дә
лел
лел
дең
дең
М
пор
пор
ле
ле
сі фор
сі фор
му
му
ти
ти
ж
ж
е
е
М
ні к
ні к
ес
ес
те
те
гі 
гі 
ΔADO мен ΔOBC үш
ΔADO мен ΔOBC үш
А
плас
плас
А
дан 
дан 
шы
шы
ға
ға
тын 
тын 
ға
ға
ға
нің шы
нің шы
ғу нүк
ғу нүк
те
те
ғу нүк
ғу нүк
ғу нүк
сі
сі
мен жа
мен жа
пор
пор
тир ар
тир ар
қы
қы
лы тү
лы тү
сі фор
сі фор
му
му
ла бой
ла бой
му
му
му
Н
кө
кө
ей қалатындай етіп қа
ей қалатындай етіп қа
түй
түй
ре
ре
түй
түй
түй
у
у
ре
ре
ре
іштер 
іштер 
пен плас
пен плас
плас
плас
ти
ти
на
на
ға 
ға 
на
на
на
тү
тү
с
с
тын 
тын 
сәу
сәу
-
жа
жа
қын 
қын 
ей қалатындай етіп қа
ей қалатындай етіп қа
П
ты 
ты 
та
та
да 
да 
екі рет сын
екі рет сын
аң
аң
дар. 
дар. 
Ол үшін 3 жә
Ол үшін 3 жә
на 
на 
артына әр
артына әр
қын 
қын 
В
ал екін
ал екін
қалауларың бойынша кез кел
қалауларың бойынша кез кел
г
г
ен жер
ен жер
ра
ра
лу 
лу 
қа
қа
сие
сие
екі рет сын
екі рет сын
ған 
ған 
б
на
на
ны 
ны 
қо
қо
­
­
2), еке
2), еке
уі
уі
нің 
нің 
сін 
сін 
а
ранс
ранс
пор
пор
с
ти
ти
на, 
на, 
ағыл
ағыл
шын 
шын 
пор
пор
тир.
тир.
п
анық
анық
т
т
ау. Алын
ау. Алын
не 
не 
алын
алын
ған 
ған 
а
ау. Алын
ау. Алын
сы
рың
рың
дар.
дар.
маг
маг
нит 
нит 
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


287
№ 11 зерт ха на лық жұ мыс
Жұ қа лин за ның фо кус тық қа шық ты ғын анық тау
Жұ­мыс­тың­мақ­са­ты:
лин за ның фо кус тық қа шық ты ғы мен оп ти ка лық кү шін 
анық таң дар.
Құ­рал-жаб­дық­тар:
жи на ғыш лин за, эк ран, өл шеу іш тас па, ток кө зі, тұ ғыр лы шам.
1-тап­сыр­ма.­
Сәу ле лер дің па рал лель оп ти ка лық осьте рі ар қы лы
 
лин за ның 
фо кус тық қа шық ты ғын анық тау
Те ре зе өл ше мі Жер дің Күн ге дей ін гі ара қа шық ты ғы мен са лыс тыр ған да 
өте аз болғандықтан, ка би нетке те ре зеден түсетін күн сәу ле ле рі н па рал лель 
деп са нау ға бо ла ды. Лин за ға тү се тін па рал лель сәу ле лер фо кус та қи ылы са ды. 
Сон дық тан те ре зе нің анық кө рі ні сі бар эк ран лин за дан 

фо кус тық қа шық­
тық та ор на ла са ды.
Жұ мыс қа нұс қау лық:
1. Лин за мен эк ран ара сын да ғы қа шық тық ты өз гер те оты рып, эк ран да ғы 
те ре зе нің кес кі нін алың дар (13­су рет).
f=F
13-су­рет.
 Жи на ғыш лин за ның фо ку сын да ор на лас қан эк ран да ғы те ре зе нің кес кі ні
2. 

фо кус тық қа шық ты ғын өл шең дер, алын ған мән ді метр де өр нек тең дер.
3. Лин за ның оп ти ка лық кү шін мы на фор му ла ар қы лы есеп тең дер:
D
F
=
1
.
2-тап­сыр­ма.
 
Жұ қа лин за фор му ла сын пай да ла нып
,
лин за ның фо кус тық 
қа шық ты ғын анық тау
Жұ мыс қа нұс қау лық
1. Шам ды лин за дан эк ран да шамның қы здыру қылы ның үл кейт іл ген, төң­
ке ріл ген кес кі ні алы на тын дай қа шық тық та ор на лас ты рың дар. Шам мен 
Жұ
Жұ
1.
1.
Шам
Шам
ке
ке
ріл
ріл
Р
2-тап­сыр­ма.
2-тап­сыр­ма.
қа
қа
шық
шық
ты
ты
ғын анық
ғын анық
Жұ
Жұ
мыс
мыс
қа нұс
қа нұс
Шам
Шам
ды 
ды 
М
ус
ус
тық қа
тық қа
М
ның оп
ның оп
2-тап­сыр­ма.
2-тап­сыр­ма.
Жұ
Жұ
ғын анық
ғын анық
А
13-су­рет.
13-су­рет.
 Жи
 Жи
на
на
ғыш лин
ғыш лин
тық қа
тық қа
шық
шық
ты
ты
ның оп
ның оп
ти
ти
к
к
а
а
лық кү
лық кү
Н
Н
НН
за
за
ның ф
ның ф
-
-
----
П
П
П
ПП
П
П
ПППППППППП
В
су
су
рет).
рет).
В
б
тық
тық
ты 
ты 
өз
өз
г
г
а
ле
ле
лер 
лер 
лин
лин
за
за
дан 
дан 


с
ғы
ғы
мен 
мен 
ден түсетін күн сәу
ден түсетін күн сәу
ле
ле
ден түсетін күн сәу
ден түсетін күн сәу
ден түсетін күн сәу
ле
ле
рі
рі
лер 
лер 
фо
фо
к
к
ус
ус
к
кк


фо
фо
п
ар
ар
қы
қы
са
са
лыс
лыс
а
тұ
тұ
ғыр
ғыр
тұ
тұ
тұ
лы 
лы 
ғыр
ғыр
ғыр
қы
қы
лы
лы
лин
лин
за
за
с
лық 
лық 
кү
кү
шін 
шін 
лы 
лы 
шам.
шам.
ы
шін 
шін 
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


288
лин за арасындағы 
d

жә не лин за мен эк ран ара сын да ғы
 f
1
қа шық тық ты 
өл шең дер. Олар ды кес те ге жа зың дар.
Тә­жі­
ри­бе­
№­
Шам­­мен­лин­за­
ара­сын­да­ғы­
қа­шық­тық
d

м
Линза­­мен­
эк­ран­ара­сын­
да­ғы­қа­шық­тық
f, м
Фо­кус­тық­
қа­шық­тық
F
,­м
­Лин­за­ның­
оп­ти­ка­лық­
кү­ші,
D, дп тр
1.
2.
2. Жұ қа лин за фор му ла сын 
1
1
1
F
d
f
=
+
пай да ла на оты рып, фо кус тық қа шық­
тық ты метр мен есеп тең дер. Нә ти же сін кес те ге ен гі зің дер.
3. Лин за ның оп ти ка лық кү шін анық таң дар.
4. Шам, лин за жә не эк ран ды эк ран да кі ші рейт іл ген, төң ке ріл ген кес кін алы­
на тын дай етіп ор на лас ты рып, тә жі ри бе ні қай талаң дар.
5. Лин за ның фо кус тық қа шық ты ғы мен оп ти ка лық кү шін есеп тең дер.
6. Өт кі зіл ген екі өл шеу мен есеп теу дің нә ти же ле рін са лыс ты рың дар.
3-тап­сыр­ма.
 
Өл шем і бір дей кес кін ді пай да ла ну ар қы лы лин за ның фо кус тық 
қа шық ты ғын анық тау
Егер де не эк ран да ғы кес кі ні мен бір дей бол са, он да де не мен эк ран 
жи на ғыш лин за дан екі есе лік фо кус тық қа шық тық та ор на лас қан.
Жұ мыс қа нұс қау лық
1. Шам, лин за жә не эк ран ды де не нің өл ше мдері мен оның кес кі нінің өлшем
-
дері бір дей бо ла тын дай етіп ор на лас ты рың дар, бұл кез де шам нан лин за ға 
дей ін гі қа шық тық лин за дан эк ран ға де йін гі қа шық тық қа тең бо ла ды.
2. Лин за дан эк ран ға дей ін гі 

қа шық тық ты өл шең дер,
 
ол екі есе лік фо кус тық 
қа шық тық қа 2

тең бо ла ды.
3. Лин за ның фо кус тық қа шық ты ғын ке ле сі фор му ла бой ын ша анық таң дар:
F
f
=
2
.
4. Лин за ның оп ти ка лық кү шін анық таң дар:
D
F
=
1
Лин за ның фо кус тық қа шық ты ғы мен оп ти ка лық кү шін анық тау дың үш 
әді сін са лыс ты рың дар. Олар дың қай сы сы қа ра пай ым? Қай сы сының мәні 
нақтырақ? Не лік тен?
А
288
288
нақтырақ? Не
нақтырақ? Не
Р
Лин
Лин
за
за
ның 
ның 
әді
әді
сін 
сін 
нақтырақ? Не
нақтырақ? Не
М
ның фо
ның фо
Лин
Лин
за
за
ның оп
ның оп
ти
ти
А
шық
шық
тық лин
тық лин
эк
эк
ран
ран
ға 
ға 
дей
дей
тық
тық
қа 2
қа 2


тең бо
тең бо
ның фо
ның фо
к
к
ус
ус
к
кк
тық қа
тық қа
Н
лық
лық
не 
не 
эк
эк
ран
ран
ды 
ды 
ла
ла
тын
тын
ла
ла
ла
дай 
дай 
етіп ор
етіп ор
тық лин
тық лин
за
за
дан эк
дан эк
дей
дей
ін
ін
гі 
гі 
тең бо
тең бо
-
ды 
ды 
П
кес
кес
кі
кі
ні
ні
мен 
мен 
се
се
лік фо
лік фо
к
к
ус
ус
к
кк
тық қа
тық қа
В
кін
кін
ді 
ді 
пай
пай
да
да
л
л
да
да
да
бір
бір
б
ші
ші
рейт
рейт
ри
ри
б
б
е
е
ні қай
ні қай
т
т
алаң
алаң
ғы мен оп
ғы мен оп
ти
ти
к
к
а
а
лық кү
лық кү
ти
ти
ж
ж
е
е
ле
ле
рін с
рін с


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   177   178   179   180   181   182   183   184   ...   199




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет