Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар ман­ПВ» бас па сы, 2018. 304 б



Pdf көрінісі
бет33/199
Дата18.10.2023
өлшемі13,17 Mb.
#117933
түріКнига
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   199
тын­тү­рі­
Кө­мір­те­гі­
мөл­ше­рі,­
Ағаш отын 
50
Шым те зек
60
Қо ңыр кө мір 64–77
Та би ғи газ 
(ме тан)
74
Таскө мір 
75–80
Мұ най 
86
Ма зут 
86–88
Ант ра цит 
(кө мір)
90–95
Тап­сыр­ма­
ес­те е­беріл ен­отын­ның­
қа ­т ­рі­ а­нған­ке­ ­ е­
к ­бі­рек­ ы­лу­м л­ е­рін­
б ­ле­ті­нін­анық­таң­ ар
42
42
РР
қа т
к бірек ы
б летінін анық
РРРРРРРРРРРРРР
ММ
Тап­сыр­ма
есте е беріл ен отын
рі анған ке
лу м л
М
АА
А
Н
Н
ға
ға
энер
энер
Н
Н
-
мөл
мөл
кө
кө
П
а
а
том
том
а
аа
мо
мо
ле
ле
к
к
у
у
к
кк
ла
ла
у
уу
мо
мо
ле
ле
к
к
у
у
к
кк
ла
ла
у
уу
ла
ла
ға
ға
ды. 
ды. 
Түрлі отын жан
Түрлі отын жан
ше
ше
П
П
В
II Отын
II Отын
ның мен
ның мен
Отын
Отын
ның энер
ның энер
Отын жан
Отын жан
ған
ған
да
да
ры
ры
да
да
да
мен 
мен 
ла
ла
рын 
рын 
ла
ла
ла
б
дай 
дай 
отын түр
отын түр
кө
кө
мір
мір
те
те
к, 
к, 
лық э
лық э
ле
ле
ме
ме
нт
нт
тер бо
тер бо
шік
шік
а
зат
зат
дар 
дар 
кенін 
кенін 
отын түр
отын түр
ле
ле
от
от
те
те
с
ле
ле
сі
сі
энер
энер
қыш
қыш
қыл 
қыл 
га
га
зы 
зы 
зат
зат
т
т
ар тү
ар тү
кенін 
кенін 
п
ен ағаш
ен ағаш
түр
түр
ле
ле
рі
рі
нің 
нің 
Өсім
Өсім
дік
дік
тер
тер
дік
дік
дік
дің 
дің 
энер
энер
гия
гия
а
бар. Олар
бар. Олар
най, 
най, 
газ жа
газ жа
ен ағаш
ен ағаш
т
т
ар
ар
дың 
дың 
нің 
нің 
өз
өз
с
дар
дар
ды 
ды 
ор
ор
Ор
Ор
га
га
ни
ни
к
к
а
а
лық 
лық 
бар. Олар
бар. Олар
ға 
ға 
өз
өз
ы
луы
луы
га­
га­
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


43
ша да ғы 7­кес те де бе ріл ген. Отын жан ған да бө лі ніп шы ға тын жы лу мөл ше­
рін та бу үшін, отын ның мас са сын сол отын ның мен шік ті жа ну жы лу ына
кө бей те міз:
Q

qm
.
Кез кел ген мас са сы 
m
 отын то лық жан ған да ғы 
Q
 жы лу мөл ше рі 
отын ның мен шік ті жа ну жы луы мен сол отын ның мас са сы ның кө-
бей тін ді сі не тең.
Бел гі лі жы лу мөл ше рін алу үшін қа жет ті отын мас са сын мы на фор му­
ла мен та ба ды:
m
Q
q
=
.
III Қа зақ стан энер ге ти ка сын да ғы не гіз гі отын қор ла ры
Қа зақ стан да ор га ни ка лық отынның мол қор ы бар.
Қа зақ стан мұ най қо ры бой ын ша әлем де се гі зін ші орын ала ды. Оның ал­
дын да Сауд Ара бия сы, Иран, Ирак, Ку вейт , Бі рік кен Араб Әмір лік те рі, Ве не­
суэла жә не Ре сей тұр. Кас пий ау ма ғын да ғы мұ най қо ры 8 мл рд тон на ға дей ін 
же те ді деп бол жа ну да. Жы лы на 80 млн тон на мұ най өн дір ген нің өзін де ол қор 
100 жыл ға же те ді.
Мұ най ды отын тү рін де пай да ла ну ти ім сіз. 
Ол мұ най хи мия лық өн ді ріс тің құн ды ши кі за ты 
бо лып та бы ла ды. 2011 жылы Аты рау об лы сын да 
түр лі пласт мас са лар ды, жол би ту мын, кау чук 
өн ді ре тін жә не ав то кө лік дөң ге лек те рін де шы ға­
ру ды жоспарлап отыр ған мұ най хи мия лық кешен 
құрылысы бастал ды. 2016 жы лы бен зол , мұ най­
хи мия лық өнім, бен зин ши кі за тын өң дей тін 
ке шен іс ке қо сыл ды (30­су рет).
Әлем ел де рі нің ішін де кө мір қо ры бой ын ша 
Қа зақ стан ал ғаш қы он дық қа кі ре ді. Май кө бе, 
Екі бас тұз, Қа ра ған ды бас сейнде рі ең ірі кен 
орын да ры бо лып та бы ла ды. Кө мір қо ры ор та 
есеп пен 70­тен 100 жыл ға дей ін же те ді деп бол­
жану да. Қа зақ стан да ғы жы лу жә не электр энер­
гия сы ның 80%­ы кө мір ді жа ғу ар қы лы алы на ды.
Бар лан ған та би ғи газ қо ры бой ын ша біз дің 
мем ле ке ті міз әлем де 15­орын ала ды. Отын­энер­
ге ти ка өнер кә сі бін де газ өн ді рі сі – жа ңа дан жә не 
қар қын ды да мып ке ле жат қан са ла, өйт ке ні газ 
то лы ғы мен жа нып ке те ді және оңай та сы мал ­ 
На­зар­ау­да­рың­дар
Мұ най дың мен шік ті жа ну 
жы луы 
q
= 4,4·10

Äæ
êã

бұл 1 кг мұ най 
то лық жан ған да, одан 
4,4 · 10

Дж энер гия 
бө лі ніп шы ға ды де ген ді 
біл ді ре ді.
30-су­рет.­
Аты рау да ғы 
 
мұ най хи мия лық ке шен
А
ге
ге
ти
ти
қар
қар
қын
қын
ды 
ды 
то
то
лы
лы
ғы
ғы
Р
сы
сы
ның 
ның 
Бар
Бар
лан
лан
ған 
ған 
мем
мем
ле
ле
к
к
е
е
ті
ті
міз 
міз 
ти
ти
к
к
а өнер
а өнер
ды 
ды 
М
Қа
Қа
ры 
ры 
бо
бо
лып 
лып 
пен 
пен 
70
70
­
­
тен 100 жыл
тен 100 жыл
да. 
да. 
Қа
Қа
зақ
зақ
ст
ст
ан
ан
да
да
ның 
ның 
80%
80%
­
­
ы кө
ы кө
ған 
ған 
та
та
А
ды (30
ды (30
рі
рі
нің 
нің 
ішін
ішін
ан ал
ан ал
ғаш
ғаш
қы 
қы 
он
он
дық
дық
Қа
Қа
ра
ра
Қа
Қа
Қа
ған
ған
ды 
ды 
бас
бас
лып 
лып 
та
та
бы
бы
тен 100 жыл
тен 100 жыл
Н
ған 
ған 
ды. 
ды. 
2016 жы
2016 жы
өнім, бен
өнім, бен
зин 
зин 
ши
ши
кі
кі
ды (30
ды (30
­
­
су
су
рет).
рет).
ішін
ішін
де 
де 
кө
кө
-
най
най
хи
хи
2016 жы
2016 жы
лы 
лы 
П
тің 
тің 
құн
құн
2011 жылы Аты
2011 жылы Аты
ра
ра
у об
у об
ра
ра
ра
жол би
жол би
т
т
у
у
т
тт
мын, 
мын, 
е
е
лек
лек
те
те
лек
лек
лек
рін 
рін 
мия
мия
В
80 млн тон
80 млн тон
да
да
ла
ла
ну 
ну 
ти
ти
ім
ім
сіз. 
сіз. 
ды 
ды 
ши
ши
кі
кі
за
за
лы
лы
б
тынның мол қор
тынның мол қор
ы бар.
ы бар.
де 
де 
се
се
гі
гі
зін
зін
ші 
ші 
ейт
ейт


ейт
ейт
ейт
Бі
Бі
рік
рік
к
к
ен Араб Әмір
ен Араб Әмір
мұ
мұ
най 
най 
қо
қо
най 
най 
а
гі отын қор
гі отын қор
ла
ла
ры
ры
ы бар.
ы бар.
ші 
ші 
орын ала
орын ала
сп
п
а
а
сын 
сын 
мы
мы
на 
на 
а
а
лу мөл
сасының кө
с
с
лу мөлшері 
ы
ше­
ше­
лу
лу
ына
ына
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


44
да на ды. Қа зақ стан ның мұ най­газ өнер кә сі бі нің 
ор та лы ғы – Аты рау об лы сын да ең бі рін ші газ хи­
мия лық кешен са лы на ды деп жо спарлануда.
IV Отын-энер ге ти ка өн ді рі сі жә не қоршаған 
орта. Сар қыл май тын жә не қай та қалпына 
келе тін энер ге ти ка лық ре су рс тар 
Ор га ни ка лық отын түр ле рін пай да ла ну қор­
ша ған ор та ға зи янын ти гі зе ді. Кө мір ді ашық 
әдіс пен алу, мұ най сор ғы ла рын жә не мұ на ра­
ла рын ор на лас ты ру топырақ құнарлылығын 
бұ за ды (31­су рет). Отын жан ған да кө мір қыш қыл 
га зы жә не бас қа да зи ян ды зат тар бө лі ніп шы ға­
ды. Ат мос фе рада кө мір қыш қыл га зы ның кө беюі 
«жы лы жай эф фек ті сін» ту ды ра ды, ал ол уа қыт 
өте ке ле бү кіл планетаның кли ма ты ның өз ге­
руі не әке ліп со ға ды.
Ха лы қа ра лық қор ша ған ор та ны қор ғау ұй ым­
да ры планета мыз дың лас та ну проб ле ма сы ның 
ше ші мі сар қыл май тын жә не қай та қал пы на ке­
ле тін энер ге ти ка лық қор лар ды қол да ну да деген 
ұй ғар ымға келді. 
Сар қыл май тын энер гетикалық 
қор ла рға жел Күн Жер дің жы лу энер гия сы т.б. 
жа та ды.
Қай та қал пы на ке ле тін энер ге ти ка қо ры на 
тұр мыс тық жә не ау ыл ша руа шы лық қал дық­
та ры т.б. жа та ды.
V Сар қыл май тын жә не қай та қал пы на ке ле тін энер ге ти ка
ре су рс та рын пай да ла ну дың перс пек ти ва ла ры
Қа зақ стан үкі ме ті мен БҰҰ­ның Да му Бағ дар ла ма сы ара сын да ғы 
ке лі сім бой ын ша «Қа зақ стан да ғы жел энер ге ти ка сын да мы туды жетіл­
діру» жо ба сы жа сал ды. Ал ма ты об лы сын да ғы Ше лек дә лі зі не жә не Жоң­
ғар қақ па сы на ар найы мет еоро ло гия лық зерт теу лер жүр гі зіл ді. Жел энер­
ге ти ка сын да мы ту үшін әлем де ең ти ім ді жер лер дің бі рі Жоң ғар қақ па сы 
екендігі анық тал ды. Жо ба әзір ге аяқ тал ған жоқ. Ау да ны 60 га бо ла тын ал ғаш қы 
жел паркі 2015 жыл дың жел тоқ сан ай ын да Ақ мо ла об лы сы ның Ерей мен тау 
ау да нын да пай да ла ны лу ға бе ріл ді, жал пы қу аты 45 МВт бо ла тын 22 тур би на 
ор на тыл ды (32­су рет).
Күн энер ге ти ка сын пай да ла ну ға қа тыс ты жо ба лар оң түс тік өңір лер де, әсі­
ре се бұлт ты күн де р тау ал ды жә не тау лы ау дан дар ға қа ра ған да ана ғұр лым аз 
Жауабы­қандай
а лы дап а а бас та
а т ты 
 ты ы
ма та м а бу ар қы лы 
 ру б ла ды
а ры с т д
с б п т с р а ыл
ма ды
а ды ты р т д
па да ла у л т
т м с
Ор а а лық ты ы
 д р лу м қ л да ы луы 
қ р а а р та а п
л т р т б л са да, 
л т
р ы
б лып қа ла б р д
ар қыл ма ты
қа та қал пы а л т
қ р лар ды па да ла у ды
 л т б ла а ы р


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   199




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет