Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар ман­ПВ» бас па сы, 2018. 304 б



Pdf көрінісі
бет36/199
Дата18.10.2023
өлшемі13,17 Mb.
#117933
түріКнига
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   199
Кү­ті­ле­тін­нә­ти­же
а ра ра ты қып с д р
т ық 
 д л р
ы лу алмасу д
ы лулық ба ла сы ы
т д у па да ла у ды 
 р с д р
Жауабы­қандай
 
а а лық мыс п
ы лу м л р л м 
б р л
р 
ы л м б р л м
б р д
 
 мыс ат қа ру а 
м сал а
р 
 
д с л м 
а 
т р ы сы а ал а да 
ақ ты м с
35-сурет.
 Калориметр
Тап­сыр­ма
-су­рет­пен­ -су­рет­
бо ­ын­ а­тер­мос­пен­
ка­ло­р ­метр­ і­са­лыс­ты­рың-
ар ­ лар­ а­ор­тақ­не­бар­
­не­а ­ыр­ма­ ы­лық­та­ры­
қан­ а
А
48
48
А
ар
не
қан а
АААААААААААААААА
Р
Тап­сыр­ма
-сурет
бо ын а тер
калор метр
ар лар
РР
не а
РР
М
35-сурет.
35-сурет.
М
Тап­сыр­ма
пен
М
А
35-сурет.
35-сурет.
 Калориметр
 Калориметр
Н
-
-
-
-
П
П
П
П
Екі де
шаулан
дік 
П
мөл
В
лан
лан
ған 
ған 
зін
зін
де
де
гі жы
гі жы
лу
лу
лық ба
лық ба
лу
лу
лу
Q
Q
В
Екі де
б
с
с
ет
ет
кіш
кіш
қоршаған де
қоршаған де
не
не
лер
лер
сон
сон
дық
дық
т
т
ан де
ан де
не
не
е тең. 
е тең. 
n
n
жүйе үшін жы
жүйе үшін жы
а
дей 
дей 
был
был
да
да
ған 
ған 
кіш
кіш
к
к
е ие бо
е ие бо
не
не
лер
лер
мен 
мен 
с
с
дің 
дің 
жы
жы
лу
лу
ал
ал
дей 
дей 
мәнге ие бол
мәнге ие бол
ған 
ған 
де
де
п
п
мен жылу ал
сін жылуоқшауланған 
а
не
не
лер
лер
а
 алмас
с
лер
лер
дің 
дің 
са
са
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


49
Іш кі энер гия ның ме ха ни ка лық энер гия ға ай на луы да мүм кін. Жұ мыс 
атқару арқылы бу не ме се газ әр түр лі ме ха ни зм дер ді, мы са лы, бөл шек тер ді 
қоз ға лыс қа кел ті руі мүм кін.
IIІ Жұ мыс жә не жы лу мөл ше рі
1798 ж. ағыл шын фи зи гі Б.Рум форд зең бі рек 
ұң ғы сын те су де оның қыз ға нын бай қа ған. 
1799 ж. Гемф ри Дэ ви мұз дың екі ке се гін бір­бі­
рі не үй ке ген де, олар дың еруі не жет кі лік ті жы лу 
мөл ше рі нің бө лі не тін ін анық та ды. Тәжірибе 
жүзінде толық жұмыс денелердің тұйық жүйе­
лерінің ішкі энергиясының өзгерісіне тең екені 
анықталды:
A = ∆ .
Энер гия ның сақ та лу за ңы на сүй ене оты рып, 
Д.Джоуль бір не ше тә жі ри бе нә ти же сін де жұ мыс 
тың өлшем бірлігі мен жы лу мөл ше рі нің өлшем 
бірлігі арасындағы қа ты на сты анық та ды: 
1­ка­ло­рия­ ­4 19­ ж.­
Ка ло рия – I ға сыр да ғы жы лу құ бы лыс­
та рын зерт теу де қол да ныл ған жы лу мөл ше рі нің 
өл шем бір лі гі. Тұй ық жүйе де де не лер дің жы лу 
ал ма суы бол ған аспап 
ка ло ри метр
(«жы лу ды өл­
шей мін» дегенді білдіреді) де ген ат қа ие бол ды.
1 ка ло рия – 1 г су дың тем пе ра ту ра сын 1 
о
С-ге арттыруға қажетті 
жы лу мөл ше рі.
Қа зір гі кез де фи зи ка да жы лу мөл ше рін джоуль мен өл шей ді. Ка ло рия ны 
та мақ өнер кә сі бін де азық­тү лік тің энер ге ти ка лық құн ды лы ғы ның өл шем 
бір лі гі ре тін де қол да на ды. Ка ло рия сы жо ға ры азық­тү лік тің мен шік ті жа ну 
жы луы жо ға ры бо ла ды. Адам ағзасында азық­тү лік бөлетін энер гия энер­
гия ның бас қа тү рі не айналу – жұ мыс жа сауы үшін ке рек.
ІV Тұй ық жы лу оқ шау ла нған жүйедегі толық энер гия ның сақ та лу за ңы
Де не лер дің жә не бөл шек тер дің энер гия ла рын си пат тай тын ша ма ре тін де 
жұ мыс пен жы лу мөл ше рі нің эк ви ва ле нт ті лі гі энер гия ның сақ та лу за ңы не­
гіз гі заң екен ді гін көр сет ті. Ол тек ме ха ни ка лық энер гия мен шек тел мей, энер­
гияның барлық түрлерін бі рік ті ре ді. Ме ха ни ка лық жә не жы лу құ бы лыс та рын 
бір ге қа рас тыр ған да жә не осы про цес тер де гі энер гия ның бір­бі рі не ай на лу ын 
зерт те ген де «то лық энер гия» тү сі ні гі қа лып тас ты.
Бұл­қы­зық
а­ры­ ма ­ ың­ мен­ ік­ті­
а­ну­ ы­луы­ 8 ­ ккал к ­
қ м­ е­кер­ і­кі­
­ ккал к ­
ал­ма­ні­кі­ 8 ­ ккал к ­ а­ңа­
піс­кен­қ р­ і­кі­
­ккал к


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   199




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет