Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар манПВ» бас па сы, 2018. 304 б
жүктеу/скачать 13,17 Mb. Pdf көрінісі
|
| ден
са са тор тор дың сый дың сый диэ диэ лектриктерден лектриктерден - П U U = − = − мы сы мы сы за за ряд ты ряд ты за за за A q A q A q A q A q В тен циал дар тен циал дар өл өл шем шем бір бір лі гі лі гі = − = − = − 1 2 1 2 = − = − = − = − = − б өріс өріс б б а үл үл кен кен по по тен циал ы тен циал ы нүк нүк а өріс өріс а с Есте Есте сақтаңдар сақтаңдар 1. 1. Заряд Заряд электр электр әс әс е рі нен е рі нен кен кен с п сақтаңдар сақтаңдар п ас Â Â ы ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 134 Кон ден са тор дың электр сый ым ды лы ғы – плас тинаның біріндегі за ряд тың кон ден са тор орам да ры ның ара сын да ғы по тен циал дар ай ыры мы на қа ты на сы на тең фи зи ка лық ша ма. Кон ден са тор лардың жиі қолданылатын түрі – жа зық кон ден са тордың құ ры лы сын қа рас ты ра йық. Ол диэлект рик пен бө лін ген өт кіз гіш екі жа зық плас ти на дан тұ ра ды (86су рет). Плас ти на лар ды кон ден са тор орамдары деп атай ды. Кон ден са тор сый ым ды лы ғын оның өл шем де рі жә не орам да ры ның ара сын да ғы диэлект рик тің қа сие ті мен анық тай ды: C S d = 0 . C – кон ден са тор дың электр сый ым ды лы ғы, S – кон ден са тор дың орамдарының бірінің ау да ны, d – кон ден са тор орам да ры ның ара қа шық ты ғы, – диэлектриктің диэлектр лік өтім ді лі гі. Электр сый ым ды лық ты фа рад пен өл шей ді. 1Ф – өте үл кен ша ма. Біз дің пла не та мыз – Жер дің сый ым ды лы ғы осы мән ге жу ық. Прак ти ка да кө бі не се үлес тік бір лік тер ді қол да на ды: мкФ, нФ, пФ. Естесақтаңдар 1 мкФ = 10 –6 Ф 1 нФ = 10 –9 Ф 1 пФ = 10 –12 Ф Ñ [ ] = = 1 1 1 Êë Â Ô лектр к еталл пласт налар еталл пласт налар лектр к S d 86-сурет. Жа зық кон ден са тор дың құ ры лы сы А 134 134 РМ А 86-сурет. 86-сурет. Н -- -- П П П ПППП П ППППППППППП П ПППППППППППППППППППППППППП П ПППП П ПП ПППППППП П ПППППП П ПП ППППППППППППППППППППП П ППППП П ПП ПППППППППППППППППППППППППП П ПППППП П ПП П ПП П ППППП П П ПП ППППППППППП П ПП ППППППППППП П П П ППППППП П ПП ППППППППППППППППППППППППППППППППП лектр к лектр к В не та мыз не та мыз жу жу ық. ық. Прак Прак ти ка да ти ка да Прак Прак Прак қо қо л да на ды: л да на ды: мкФ, мкФ, б ара ара қа қа лектр лік лектр лік өтім өтім шей ді. шей ді. ер ер б а бірінің бірінің қа қа Есте Есте 1 1 мкФ мкФ 1 1 аа ааа аас с п орам орам а екі екі жа жа зық зық орамдары орамдары деп деп орам орам да ры ның да ры ның с с он ден са тордың он ден са тордың құ құ зық зық плас плас ы ы тинаның біріндегі циалдар Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 135 ЕСЕП ШЫ ҒА РУ ҮЛ ГІ ЛЕ РІ За ряд тал ған жа зық плас ти на лар дың ара сын да ғы по тен циал дар ай ыры мы 2 кВ, плас ти на ның за ря ды 10 нКл. Олар дың ара қа шық ты ғын мм бой ын ша есеп тең дер. Бір плас ти на ның ау да ны 10 см 2 . Берілгені: = 2 кВ = 10 нКл S = 10 см 2 = 1 ХБЖ 2 · 10 3 В 10 · 10 –9 Кл 10 · 10 –4 м 2 ешуі: екі плас ти на кон ден са тор бо лып та бы ла ды, оның сый ым ды лы ғын мы на фор му ла мен анық тай мыз: C q U C S d = = , 0 . Фор му ла лар дың оң жақ та рын те ңес тір сек: q U S d = 0 . Осы дан бел гі сіз ша ма ны та ба мыз: d SU q d Ô = = ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ = = ⋅ − − − 0 12 4 2 3 9 8 85 10 10 10 2 10 10 10 17 7 10 . , , ì ì Â Êë − − = 4 1 77 ì ìì , . Жауабы: d = 1 77 , ìì . – ? Ба қы лау сұ рақ та ры 1. Электр өрісі нүк те лерінің по тен циал ын қа лай анық тай ды? 2. За ряд бір нүк те ден екін ші нүк те ге орын ау ыс тыр ған кездегі өрістің атқаратын жұ мы сын қа лай анық тай ды? 3. За ряд тар ды жи нау үшін қан дай құ рыл ғы қол да ныла ды? 4. Кон ден са тор дың сый ым ды лы ғын қа лай анық тай ды? Оның өл шем бір лі гі қан дай? АР Р М М сын қа рядтарды жи Конденсатордың сый қандай? А өрісі нүктелерінің по бір нүктеден екін сын қалай анықтай ды жинау үшін қан дың сый Н Н Н ры Н лерінің по - - П = ⋅ = ⋅ 17 17 = ⋅ = ⋅ = ⋅ 7 1 7 1 = ⋅ = ⋅ = ⋅ , , Жауабы: Жауабы: d d = = П П В В ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ 5 1 5 1 ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ 0 1 0 1 ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ − − − − − − 12 12 12 10 10 10 10 ⋅ ⋅⋅ 0 0 ì ì − − − − 4 4 1 7 1 7 ì ì ì ì = = = 1 7 1 7 1 7 б ша ма ны ша ма ны б d d q q = = − − − − 0 0 0 1 0 1 − − − − − − 0 2 0 2 − − − − − − а те ңес тір сек: те ңес тір сек: ша ма ны ша ма ны та ба мыз: та ба мыз: SU SU с d d те ңес тір сек: те ңес тір сек: с q q U U п мы на мы на фор му ла мен фор му ла мен п S S . . Фор му ла Фор му ла а бо лып бо лып та бы та бы фор му ла мен фор му ла мен с ыры мы ыры мы бой бой ын ша ын ша ы ыры мы ыры мы ын ша ын ша ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 136 Жат ты ғу 15 1. 0,05 Дж жұ мыс жа сал ған да, шек сіз дік тен 5 10 –7 Кл за ряд та сы мал дан ған электр өрісінің нүк те сі нің по тен циа лын анық таң дар. 2. Өріс тің А нүк те сін де гі по тен циалы 50 В, В нүк те сін де гі по тен циалы 80 В. 3 мкКл за ряд ты А нүк те сі нен В нүк те сі не ауыстыру үшін қан дай жұ мыс жа сау ке рек? 3. Орам да ры ның ара қа шық ты ғы 0,5 мм, ау да ны 0,06 м 2 жа зық ауа кон ден са то ры ның сый ым ды лы ғы н анық таң дар. 4. Артық теріс зарядтары бар бұлт тың ас тын да ғы Жер бе тін де шамасы және таңбасы қан дай за ряд ин дук ция ла на ды? Жат ты ғу 15 1. 20 нКл за ряд по тен циалы 100 В нүк те ден по тен циалы 400 В нүк те ге орын ау ыс ты рған ке з де өріс қан дай жұ мыс ат қа ра ды? 2. Орам да ры ның ара сын да ғы по тен циал дар ай ыры мы 110 В, сый ым ды лы ғы 2 мкФ кон ден са тор ға қан дай за ряд бе ріл ген? Шы ғар ма шы лық тап сыр ма Берілген та қы рып тардың бі реуін таң дап алып, ба ян да ма дай ын даң дар: 1. Кон ден са тор лар дың жа са лу та ри хы. 2. Кон ден са тор лар дың түр ле рі және олар дың қол да нылуы. 3. Жайтарт қыш тың құ ры лы сы мен қол да ны луы. А 136 136 РМ АН Н лар лар дың түр дың түр тың құ тың құ ры ры - дың түр дың түр ле ле рі және олар рі және олар лы лы сы мен қол сы мен қол П П ма тардың бі тардың бі реуін таң реуін таң са са лу та лу та ри ри хы. хы. рі және олар рі және олар В В В В кон ден са тор ға қан дай б нүк те ден нүк по тен циалы қан дай жұ мыс ат қа ра ды? тен циал дар ай за ряд а а тен циалы с сс ер п жа ер бе тін де а уыстыру үшін зық ауа а к с а сы мал тен циалы үшін қан ы ы а сы мал Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 |