Қазіргі қалалық тұрғындар. Жақсы үй – материалдық алғы шарт, адамды жағымды ортада қамтамасыз ететін денсаулығын сақтауға ықпалын тигізетін, өндірістік және қоғамдық қызметте белсенді қатысу. Өмірдің жағымды шарттары «тұрғындық комфорт» ұғымымен анықталады. Сонымен рационалды архитектуралық-пландық тұрғындардың шешімі, пәтерде отбасының үйлесімді жайғасу шарттары, оның интерьері және ең жақсы тұрмыстық ұйым, сонымен қатар қалалық ортаның тұрғындарымен байланыс және демалыс зоналары түсініледі.
Тұрғын – табиғи және жасанды ортаның келісетін физикалық әсерлері, химиялық және биологиялық табиғи факторларының ауыр жүйесі. Физикалыққа микроклимат, инсоляция жарықталғандық, электромагниттік сәулеленулер, айғай – шу техногендік тектік вибрация жатады. Химиялыққа – экзогенді атмосфералық ауаны ластауыштар және эндогенді тектік ластағыштар, антропротоксинді қоспалар тұрмыстық газдарда азық-түліктің жануы, полимерлік ластағыштар, аэрозолдік синтетикалық жуғыш кұрал және тұрмыстық химиялық препараттар, темекінің және ас үйдің түтіні жатады. Биологиялыққа бактериялдық ластану, яғни шаңды бактериялық ластану жатады.
Құрылыстың қазіргі өсу шарты жиі этажды құрылыстардың өсуі, жақын тұрғын объекттердің жайғастырылуы, тұру шарттарына жағымсыз әсер етуі, әртүрлі химиялық қоспалар қатысатын орташа құрылыс материалдарын қолданылуы тұрмыс ортасында денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін.
Біздің елімізде тұрғындарды жобалау және құру құрылыс нормалары және ережелеріне сай жүзеге асырылады. Тұрғындарға деген гигиеналық нормалар мен талаптар әр уақытта ұшталып отырады. Құрылыс тұрғындарына индустриялық және ауыл шаруашылық кешендерінен жер телімдері беріледі.
Тұрғын үй түрлері. Үйдің бірнеше түрлері болады: бір пәтерлі бір қабатты, бір пәтерлі екі қабатты (коттедждер), көп пәтерлі аз қабатты, көп қабатты биік үйлер. Көбінесе бір қабатты немесе екі қабатты үйлер бір отбасына арналған болып келеді. Мұндай құрылыстар жақсы инсоляциямен таза ауаны, жағымды микроклиматты, бақшаны қолданудағы мүмкіндікті, таза ауада демалуды қамтамасыз етеді, бірақ жол құрылымдарына, су құбырларына, кәріз, электр және газға маңызды қаржыны талап етеді.
Коттедждер көбінесе шет елдерде көп таралған. Бірінші қабатта кең залдар және тиімді орналасқан ішкі баспалдақтар, қосалқы бөлмелердің болуы тиімді. Бірінші қабатта көбінесе асхана, қонақ бөлме, ас бөлмесі, екінші қабатта - балалар бөлмесі және жатын бөлмелері орналасады. Коттедждердің кең таралуы жөнінде 1930 жылы АҚШ-та Илья Ильф пен Евгений Петров «Бір қабатты Америка» атты кітаптарында жария еткен болатын. Олардың Амеркика Құрама Штаттарын саяхаттағандарына 80 жылдан астам уақыт өтті, ал америкалықтар әлемнің кез келген қаласында бұрынғыша бөлек үйлерде тұрғанды қалайды. Осы бейнелер тәрізді канадалықтар да әрекет етуде. Сонғы жылдары коттедждерге деген сұраныс Ресейде де кең етек жайды.
Көп пәтерлі аз қабатты үйлер (2, 23 қабат) көбінесе шағын қалаларда және қала тәріздес ауылдарда құрылады. 1 га жерге – 300 – 350 адамнан шақ келеді. Әрбір баспалдақты алаңда екі пәтерден құрылады, ол екі жақты жарықпен қамсыздандырады. Дегенмен мұндай құрылыс қалалық жерлерді дұрыс қолданбауға және ғимараттың санитарлы-техникалық жабдықталуына әкеліп соғады.
Ресейдің көптеген ірі қалаларында көбінесе жоғары қабатты (9-16-20) бұқаралық құрылыстар заводтың дайын элементтерінен жүргізіледі. Бұл экономикалық сана-сезімдермен келісімді: аумақтың инженерлі дайындығына шығын төмен, жерасты коммуникация төсеніштері, жерді тиімді қолдану үлкен қалаларда өте төмен болады. Биік қабатты үйлерде жолаушы және жүк лифттері, қоқыс тастағыштар болуы керек.
Сонымен қоса көп қабатты үйлердің 5 қабатты үйлерге қарағанда мәдени-тұрмыстық мақсаттары жүк кәсіпорындарын арттырады, балалар мекемелері, мектептер, емдік-профилактикалық мекемелер, квартал ішіндегі аумақтың жасылдануына 20-30 -ға артады.
Ең үлкен тарайтындар 24-30 қабатты биік үйлерді алады, сонымен қоса кең холлы, бөлмелері екі есе үлкен, лоджи балкондары бар люкс-пәтерлерді алады. Экономикалық сана-сезімдеріне қарай бұл үйлер көп қабатты секциялармен құрылады, әр баспалдақты алаңға төрт немесе одан көп пәтер шығады. Көпқабатты үйлер архитектуралық-жоспарлық және санитарлы-құрылыстық қиын проблемаларды тудырады, оның шешімі жағымды химиялық және бактериялық әуе ортасының құрамы, микроклимат, ыстық су құбырларының жүйесі, тұрмыстық қоқыстарды жою, тік көліктер болып табылады.