- ЖҰӨ-ді есептеудің күрделілігі. Халықтың əл-ауқатын бағалау
1. Экономикада келесі мəліметтер берілген (млрд. долл.):
терін есептеңдер.
42
2. Экономика жағдайы келесі көрсеткіштермен берілген:
Тұтыну шығындары (С) = 2300
Инвестициялар (I) = 700
Мемлекеттік шығындар (О) = 800
Мемлекеттік трансферттер (TR) = 100
Мемлекеттік қарыз бойынша %-ті төлеу (N) = 100
Салықтар (T) = 800
ЖІӨ = ЖҰТ
Есептеңдер:
А) жеке жинақтар;
Ə) мемлекеттік жинақтар;
Б) мемлекеттік облигациялардың бағасын (құнын) жəне мемлекет-
тік бюджеттің тапшылығын жабу үшін шығарылған қосымша ақша
көлемін. Мына жағдай анық: тапшылық 80%-ке облигация шығарумен
қаржыландырылады.
3. Экономикада 3 игілік өндіріледі жəне тұтынылады дейік. Кесте-
де саны жəне бағасы (1 бірлікке) 2 кезеңге берілген Ласпейрес, Пааше,
Фишер индекстерін (1992 ж. базистік кезең) есептеңдер:
Жылдар
1992
1992
2002
2002
бағасы
саны
бағасы
саны
кітаптар
20
20
30
7
көйлектер
52
10
75
5
теледидарлар 1200
5
800
3
4. Тұтынушы ай сайын 1 кг сиыр еті мен 1 кг балық сатып алады
делік. Базистік жылы сиыр етінің де, балықтың да 1 кг-ның бағасы
1000 теңге болды. 2002 жылы сиыр етінің бағасы көтеріліп, 200 теңгеге
жетті, ал балықтың бағасы өзгермей, бұрынғы қалпында қалды. Осыған
орай 2002 жылы ТБИ қандай болады?
5. Экономика келесідей мəліметтермен берілген:
ЖҰӨ - 4800, Таза инвестиция – 800, Тұтыну – 300, Мемлекеттік
сатып алымдар – 960.
Табу керек: таза экспортты, қолда бар табысты, жинақты, таза ұлт-
тық өнімді.
6. Төмендегі берілген мəліметтерді пайдалана отырып, (ақша бір-
лікпен): а) ТҰӨ -ді; ə) ҰТ – ты; б) жеке табысты; в) қолда бар табысты
есептеңіз.
43
- ЖҰӨ - 7800.
- Амортизациялық аударымдар – 500.
- Корпорацияның бөлінбеген пайдасы – 300.
- Əлеуметтік сақтандыру жарналары – 350.
- Мемлекеттің жеке тұлғаларға төлейтін трансферттік төлем-
дері – 530.
- Корпорацияның пайдасына салық салу – 140.
- Азаматтардан алынатын табыс салығы – 650.
- Бизнеске деген жанама салықтар – 490.
7. - Шикізат өндіру (мақта) – 100.
- Шикізатты өңдеуге жеткізу – 160.
- Шикізатты өңдеу (мата) – 300.
- Өңделген шикізатты дайындаушыға жеткізу (тігін фабрикасына)
жеткізу – 370.
- соңғы өнімді шығару (көйлек) – 550.
- соңғы өнімді көтерме сатушыға жеткізу – 610.
- соңғы өнімді бөлшек сатушының сатуы – 710.
Осы мəліметтерді пайдалана отырып, сатудың жалпы құнын жəне
қосылған құнды анықтаңыз (ақша бірлікпен).
8. Кестені толтырыңыз:
Y
C
I
G
Xn
T
Sp
(жеке
жинақтар)
Sg (мем.
жинақ-
тар)
Sn (ұлт-
тық
жинақ-
тар)
1 5000 3000
700
1000
900
2 5000 3000
900
1000
1000
3 5000 3200
900
900
1000
9. Төмендегі мəліметтерді пайдалана отырып, ЖҰӨ-ді екі əдіспен
(шығындар əдісімен жəне табыстар əдісімен) есептеңіз (млн.тг.):
Тұтыну шығындары – 3226; жалпы ішкі таза инвестициялар –
765; жеке салықтар – 590; трансферттік төлемдер – 768; мемлекеттік
сатып алымдар – 964; корпорацияның бөлінбеген пайдасы – 79;
корпорацияның пайдасына салық салу – 145; экспорт - 202; импорт –
295; əлеуметтік сақтандыру жарналары – 445; амортизациялық ауда-
рымдар – 505; бизнеске деген жанама салықтар – 393; жалақы – 2905;
арендалық төлемдер – 20; пайыздар – 392; жеке салымдардан түскен
табыс – 325; дивидендтер – 98.