Оқулық Алматы, 013 1-8683 Әож 005 (075. 8) Кбж 65. 290-2 я 73 м 45
жүктеу/скачать 3,69 Mb. Pdf көрінісі
|
| Басқару талаптары
Ғылыми-техникалық прогресті шаруашылық механизмі ортақ функционалданған жалпы өндіріспен байланыстырады. Ғылыми- техникалық прогресс – бұл тек өндірістің жаңа әдісі ғана емес, яғни машина және технологиялық үдерістердің, сонымен қатар барлық дәрежелерді жетілдіре басқару, мұнымен қоса өнім сапасын басқару. Ғылыми-техникалық прогрессті дамыту үшін өнімнің сапасын басқарудағы теория талаптарының орындалуын керек етеді. Алғашқы талап қағиданың өңделуімен және басқару критериімен тығыз байланысты. Кез келген обьектімен басқаруда үнемі белгілі бір мақсаты мен қағидасы болады. Өнім сапасына қатысты бұл талап оның сапасын көтерудегі жолды таңдауды көрсетеді, критерий бойынша техникалық дәрежелерді оптималдандырады, бұдан басқару нәтижелі бағаланады. Дұрыс таңдалмаған критерий сәтсіз нәтижелерге әкеледі. Мысалы, жүйелі бағдарлануда халықтық шаруашылық білік пен салмақ критериіне қатысты ұзақ уақыт бойы отандық құрылымда заманауи- лармен салыстырғанда әлдеқайда ауыр қиындықтар тудырды. Мысал ретінде қарама-қайшы критерилерге бөлек-бөлек басқарылуды саны бойынша немесе өнім сапасы бойынша қолдануға болады. Басқару теориясында критерилерді өзара байланысты жүйеде өнімнің жалпы пайдасынан минималды бағалық тұрғыда ұсынылады. Осыған орай сапаның оптималды көрсеткішті қадағалай отырып оның жобалық тенденциялы сапасының нағыз бірлікте (тонна, тал) қалыптасады. Техникалық дәреже бұйымдарын оптималдандырудағы өндіріс әсеріне қызығушылықта өнім саны азаюы мүмкін. 187 Техникалық дәрежедегі бұйымдарды оптималды басқарудағы критерилерді өңдеуде техникалық және экономикалық сипаттағы көптеген анықталмаған сандардың болуынан қиындық туындай- ды, сондай-ақ ғылыми-техникалық прогрестің дамуымен осындай анықталмағандықтар да өседі. Екінші басқару теориясының талаптарына басқару қағидасының бо- луын қамтамасыз ететін кері ықпалды байланыс (басқару үдерісінде), ал ақау болған жағдайда оларға алдын ала ескертіледі. Бұйым сапасын басқаруда бұл талап оқып-үйрену негізінде қалыптасады, ал бақылауды жүзеге асыру үшін және сынау техникалық талаптарға сай орындала- ды. Бұл жұмыс тапсырушы мен өнімді дайындаушы арасында жүреді. Техникалық аспектіде машинажасау бұйым сапасын басқарудағы жүйеде, кейінді байланысты талапты ескеруде, ерекше рөл атқару стан- дарттау жүйесіне, бұйым параметрлерінің оптималдануына, техникалық бақылауына тиесілі. Кері байланыс бұйымның әр түріне және әрбір бақылау дәрежесіне қойылады. Осылай, бұйым сапасының басқару жүйесінде кері байла- ныс күрделі сипатта болады. Үшінші сапаны басқару теориясының талаптары – резерв көзі. Кез келген жүйелік басқаруда ыңғайсыз жағдайлар болып тұрады – жобалаудағы сәтсіздіктер, апаттар, жіберілмелер кідірісі, бұйымдарды функционалдауда жетіспеушіліктер. Бұлар сөзсіз сан қилы, оларды ма- териалдар қоры, қуат резерві, бұйым жинақтарының көмегімен ғана реттеуге болады. Төртінші басқару теориясының талаптарына ықпал ететін рөл – адами фактор. Адам – өзіндік қалауымен, мақсатымен «активті жүйе». Әлбетте, мұндай жүйелер, адамның қатысуымен, күрделі болып сана- лады, техникалық факторларға қарағанда мұнда психологиялық фак- тормен өзара байланыста болады. Стимулдың әрқилы болуы арнайы адамдардың және ұжымдардың халықтық шаруашылық үшін көптеген мақсаттарға жетуіне ықпалын тигізді. Басқару жүйесіндегі берілген сапа дәрежесіне деген орындаушылардың жалпы жауапкершілігі жұмыстық орындағы өзіндік бақылаудың реттелуіне әкелді. Мұның дамуы бір ме- зетте техникалық өлшеулердің жетілуімен қатар сандық тұрғыда ақауды анықтауға мүмкіндік ашты. Өнімнің сапалық басқару жүйесін функционалдау үдерісі ғылыми-техникалық прогресспен тығыз байланысты, неғұрлым шығарылатын өнім сапасы жоғары болса, соғұрлым ғылыми- техникалық жетістіктер өндірісте тәжірибе жүзінде толық қамтиды. Сапа басқару жүйесінде техникалық аспектіде обьект сипаты бойын- ша өнім сапасының басқарудағы үйреншікті ірі масштабты жүйе мен ұйымдық-экономикалық жағдайдың қиыншылықтары мен басқару 188 бағдарламаларында айырмашылық бар. Ол сонымен бірге құрылу жо- лымен және де инженерлік тәжірибеге енгізу әдісімен ерекшеленеді. Инженерлік тәжірибеге сапаны басқару жүйесін енгізу, негізгі мақсатқа жетуден басқа – шығарылатын өнім сапасының жоғарылауы, мұнымен қоса өндіріс мекемелерін жандандыруда мүмкіндік берді және өндірістің ықпалын көтеруде автоматтандыру басқармасы негізгі рөл атқарды. Көптеген өндіріс мекемелерінің құрылуының туындауына сапаны басқару жүйесінің тәжірибелік түрге енуі қажеттілік етті. Координация- лық жұмыстарды басқаруда арнайы бөлімшелер құрыла бастады. Негізгі тапсырыстар, бұл бөлімшелерге арналған келесідегідей: тұтынушылардың негізгі талап анализдеріне сай сапалы оптималды дәрежені анықтаушы көрсеткіш өндірісі және өндіру мүмкіндіктері; са- памен басқарушы жүйе құрылуы және оның жұмыс бақылауы. жүктеу/скачать 3,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|