296
14-ТАҚЫРЫП
ЖАЛДАУДЫ ЕСЕПКЕ АЛУ ТƏРТІБІ
Жоспар
14.1 Жалдауды есепке алудың тəртібі
14.2 Жалдау бойынша бағалануы жəне есебі
Осы тақырыпта мынадай ұғымдар қолданылады:
Ең аз жалдау төлемдері, жалға алушы үшін, жалға беруші үшін, жалдау,
жалдау мерзімі, қаржылық жалдау.
14.1. Жалдауды есепке алудың тəртібі
Жалдау төмендегідей жіктеледі:
– егер ол жалдау мерзімі аяқталғаннан кейін меншік құқығының ауысуына
қарамастан, активті иеленуге байланысты барлық тəуекелдер мен пайдаларды
дерлік беруді білдіретін болса;
– егер ол активті иеленуге байланысты барлық тəуекелдер мен пайдаларды
дерлік беруді білдірсе, операциялық жалдау.
Жалдауды қаржылық немесе операциялық ретінде жіктеу көп жағдайда
операцияның мазмұнына, шарттың талаптарына байланысты болады жəне
жалдаудың басталған күніне жүргізіледі [14.1-сызба].
Жалдау шартының басталуы – жалдау туралы шартты жасау немесе
тараптардың негізгі жалдау шарттарына қатысты міндеттемелер қабылдауы-
ның неғұрлым ерте күні.
Жеке немесе жиынтықта əдетте жалдауды қаржылық ретінде жіктеуге
алып келетін жағдайларға мыналар жатқызылады:
– жалдау шарты жалдау мерзімінің соңында активті иелену құқығын жалға
алушыға беруді көздейді;
– жалға алушының жалдау мерзімінің басында осы құқықты іске асыру
күні əділ құннан айтарлықтай төмен бағаға осы активті сатып алуға құқығы
бар, ал жалдауды қабылдаған күні бұл құқықтың жүзеге асырылатыны туралы
негізделген сенім бар;
– жалдау мерзімі меншік құқығын беру болмаған кезде де, активтің
экономикалық қызмет мерзімін елеулі бөлігіне қолданылады;
– жалдау қарым-қатынастарының басталу күніне келтірілген ең төменгі
жалдау төлемдерінің келтірілген құны жалдау мəні болып табылатын активтің
əділ құнына іс жүзінде тең;
297
– жалға берілген активтердің маманданған сипаты бар, оларды жалдаушы
ғана елеулі өзгертусіз пайдалана алады.
14.1-сызба
Достарыңызбен бөлісу: 
