269
Баланың жасөспірімдік кезеңге аяқ басуы оның өзіндік
санасының дамуымен айрықша мəнді. Жасөспірім ересек
адамның позициясы қалыптаса бастайды. Жасөспірімде ересек
адамның позициясы қалыптаса бастайды. Оған ересектік сезімнің
дамуы жəне жасөспірімнің ересектігін басқа адамдардың тануы
негіз болады. Бұл позиция жасөспірімнің өмірдегі объективтік
жағдайына əлі сай келмесе де, оның пайда болуы жасөспірімнің
өз айналасындағы ересектер дүниесімен, олардың игіліктер
дүниесімен жаңа қатынастарға субъективті тұрғыда аяқ басқанын
білдіреді. Жасөспірім бұл игіліктерге белсенді ие болады, бұлар
оның сана-сезімінің жаңа мазмұнын құрайды, мінез-құлық пен
іс-əрекеттің мақсаттары мен себептері, өзіне жəне басқаларға
қойылатын талаптар, бағалау мен өзін-өзі бағалаудың критерийлері
болады. Мазмұны жөнінен өзіндік сана ішкі дүниеге көшірілген
əлеуметтік сана-сезім (Л. С. Выготскийдің анықтамасы бойынша)
болады.
Өзінің ерекшеліктерін білгісі келудің, өзіне ден қойып, өзі
туралы ойлай бастаудың шығуы – жасөспірім жастағы балаларға
тəн ерекшелік. Кемшіліктерге ерекше назар аудару бүкіл
жасөспірімдік кезеңде сақталады; көбінде өзіне көңіл толмау
көбейеді.
Жасөспірімнің көпшілігі бірден бірнеше адамға теңелгісі
келеді, яғни өз басының сондай болсам деген бейнесі түрлі
адамдардың жақсы жақтарынан жасалады: бір адамнан ойша
бір қасиеттерді, екіншіден басқасы не біріншісіне ұқсасы, т.б.
алынады. Жасөспірімдер үлкендерге, өзінен үлкен балалар мен
құрдастарына теңессем дейді, осының өзінде құрдастары өте үлкен
орын алады. Жасөспірімдерді өздері теңессем деген адамдардағы
өзін тартатын көптеген қасиеттер мен ерекшеліктердің арасын-
да қасиеттердің екі тобы басым болады. Бұлар –
адамгершілік
Достарыңызбен бөлісу: