Оқулық Алматы, 020 ӘӨЖ 811 кбк 81. Е 79
Тiлдердiң синтетикалық типi
жүктеу/скачать 5,96 Mb. Pdf көрінісі
|
Есеналиева Ж. САЛЫСТЫРМАЛЫ ТЫЛ БЫЛЫМЫ 2021 от 7 апреля
- Бұл бет үшін навигация:
- Тiлдердi типологиялық топтастыру
- Тiлдердiң флективті типi
- Универсалийлер
| Тiлдердiң синтетикалық типi
- Синтетикалық тiлдермен барабар. Тiлдердi синтаксистiк (ти пологиялық) топтастыру әр түрлi белгiлерге негiзделген тiл дердi Типологиялық топтастыруы а) предикативтi конструкциялы тип, ол - номинативтi (аккузативтi), эргативтi, активтi тiлдер болып жiктеледi; б) актанттардың синтаксистiк қасиеттерiнiң иерар хиясы, оған бастауышы бар тiлдер, бастауышы жоқ (ролдiк) тiлдер жатады. (А. Е. Кибрик, Р. ван Ва лин, Ч. Филлмор т. б.). Тiлдердi типологиялық топтастыру - маңызды құры- лымдық қасиеттерiне (өлшем, топ тастырылуы негiздерi) сүйенiп жа салынған Тiлдердiң топтастыруылуы. Елеулi типологиялық белгiлерiне, мыс., сөздерге морфемалардың жалғануы; субъектi-объектiлiк қатынастар т. б. жатады. Құрылымдық ұқ састықтардың. тiлдiң қай жүйелiк деңгейге жатуына байланысты, Т. т. т. Морфологиялық, Синтаксистік және Фонетикалық болып бөлi недi. Осылардың iшiнде кең қолда нылатыны морфологиялық Т. т. т., сондықтан ол кейде Т. т. т. ұғымы орнына қолданыла бередi. Тiлдердiң флективті типi – Тiлдердiң морфологиялық (тиnоло гиялық) тоnтастыруына сай келетiн типтердiң бiрі. Т. ф. т. түбiрдегi өз rерiстердiн, фонетикалық сәйкессiз дiгi, Септелу мен Жiктелудiң фонетикалық және семантикалық жағынан уәжденбе ген типтерiнiң көптiгi, сөз құрамын дары Морфемалардың тығыз бiрлiгi тән. Т. ф. т. ү.-е. семьясындағы тілдер жатады. Универсалийлер – тiлдердiң негiзгi сипатын ашып бере алатын барлык (көптеген) тiлдерге тән қасиеттер мен белгiлер. У. дедуктивтi және индуктивтi, абсолютты және статис тикалық синхронды және диахрон ды, жәй және күрделi т. б. болып бөлiнедi. У. тiлдердi бiр-бiрiмен неме се хайуанаттар тiлiмен, Жасанды тiлдермен т. б. салғастыра зерттеген де көрiнедi. Тiлдiк У. мысал: а) егер тiлде рай категориясы болса, онда ашық Райдың болуы мiндеттi; б) тiл дiк және ситуациялық Контекст әсе piнeн тiлдегi көне және жаңа эле менттер жаңа семантикалық колда- ныска (нагрузкаға) ие болады; в) тiлдегi Фонемалар саны 10-80 фонемадан аспайды; г) егер тiлде дауыссыздар «жуан-жiңiшке» болып бөлiнсе, онда дауыстылар политон ды болмайды; д) егер – 183 – Есеналиева Жанар тiлдегi сөздер 1 буынды болса, он дағы морфемалар саны да 1, яғни тiлге музыкалды eкпiн тән; е) егер тiлде Дауыстылар болса, онда бұл жүйеге тiлдiң жоғары көтерiлуiн қарсы қоюға болады т. б. Флексия – 1) Сөз түрлендiрушi Аффикс, Жалғау, формант, форма тив, Сөз формасының бөлiмi грам матикалық және немесе реля циялық мaғынаны, яғни белгiлi бiр сөздiң сөйлемдегi басқа сөздерге немесе тұтастай сөйлемге синтак систiк қaтынастарын бiлдiретiн сөз құрамынын, бiр бөлiгi. 2) Кең мағьнада Сөз түрлендiру терминiнiң синонимi ретiнде қолда нылады. Ф. термин ретiнде Ф. фон Шлегель ұсынған (1808). жүктеу/скачать 5,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|