Автомѕтінді автоматты тџрде кірістіру

262

Беттерді нљмірлеуде, негізгі мѕзірдіњ Кірістіру(Вставка) 

→

Бет

нљмірлері (Номера страниц) командасы тањдалып, нљмірлеудіњ ќажетті

пішімі орнатылады.

Колонтитул  ќђру  џшін  негізгі  мѕзірдіњ,  Тџр(Вид) 

→

Колонти-

тулдар(Колонтитулы) (1.11-сурет) командасы тањдалады.

Колонтитулды тек ќана таќ/жђп беттерге орнату ќажет болса, мѕзірдіњ

Файл

→

Бет параметрлері (Параметры страницы)

→

Макет (Макет)

командасы тањдалып, жалауша Жђп/таќ беттерді ажырату (Разли-

чать четные и нечетные страницы) белгісіне орнатылады.  Курсор

белгісі ќђжат бетініњ ќажет (таќ/жђп) нљміріне орнатылып, колонтитул

ќђрылады. Ол автоматты тџрде кљрсетілген (таќ/жђп) беттерге орнала-

сады.

Стильдерді  даярлау  жѕне  пайдалану. 

Стиль – бђл  љз  аты  бар

пішімдеу параметрлерініњ жиынтыѓы. Стильді аныќтап, оны ќђжаттыњ

кез келген мѕтініне пайдалануѓа болады. Ms Word мѕтіндік процессо-

рында бірнеше аныќталѓан стильдер тобы бар. Жекелеген стильдерді

пайдаланушыныњ љзі даярлауына болады.

Стильдер екіге бљлінеді: абзац стилі жѕне символдар стилі.

Абзац стилін орнату џшін, курсорды абзац шеттерініњ біріне орнату

ќажет. Абзац бірнешеу болса оларды ерекшелеп, Пішімдеу (Форма-

Бђл љрісте

мѕтін енгізуге

болады

Буферге

кљшіру

арќылы сурет

орналастыруѓа

болады

Автомѕтiн

элементтерiн

орнату

Белгілеу кљмегімен орналасуды

ќалыптастыру мен пішімдеу

элементтерін пайдалану

Тљменгі колонтитулѓа

ќайта ќосу жѕне

керісінше

Автоматты тџрде бет нљмірлерін, бет санын,

уаќытты, мерзімді енгізуге немесе беттерді

нљмірлеу пішімін љзгертуге болады

Бет пара-

метрлерін

љзгерту

Жасырын

мѕтінді

кљрсету

Алдыњѓы

жѕне келесі

колонтитул-

ѓа љту

1.11 сурет  Колонтитулдарды

263

тирование) аспаптары панелінде стильдер тізімі ашылып, ќажеттісі

тањдалады.

Стильді ќђру (љзгерту) џшін:

- негізгі мѕзірдіњ Пішім (Формат)

→

Стиль командасы тањдалады;

 - Ќђру (Создать) (Өзгерту (Изменить)) батырмасына “тышќан”

(мышь) манипуляторыныњ курсор кљрсеткіші ќойылып, сол жаќ ба-

тырмасы шертіледі;

- 1.12 суретте кљрсетілген нђсќауды басшылыќќа алынып, ќажетті

орнатулар бекітіледі.

Ќђжатта  баѓаналарды  даярлау. Ms Word мѕтіндік  процессоры

газет маќалаларында пайдаланылатын мѕтіндік баѓандарды орнатуѓа

Ќђрылатын стиль

атын енгізу

Ќђрылатын стильге негіз

болатын стильді тањдау

Абзац немесе символ

стилін тањдау

Ќђрылатын стильге

ќажетті пішімдер

дайындау

Стильге пернелер комбинациясын

меншіктеуге болады

1.12 сурет  Стиль даярлау

264

мџмкіндік  береді.  Баѓандарды  пішімдеуді  толыќ  ќђжатќа,  аѓымдыќ

бљлікке (ерекшеленген мѕтіндерге) пайдалануѓа болады.

Ќђжаттыњ белгілі бір бљлігі ѓана баѓандарѓа бљліктенетін бол-

са, баѓандарѓа бљлінетін жолдар ерекшеленіп, тљмендегі ѕрекеттер

орындалады:

-  негізгі  мѕзірдіњ  Пішім(Формат)

→

Баѓаналар  (Колонки)  коман-

дасы тањдалады;

- Тип  параѓында баѓандар саны мен пішімі тањдалады;

- Ќабылдау (Применить) жолында ќђжаттыњ ќай бљлігінде (бџкіл

ќђжат  бойынша,  ерекшеленген  бљлім  бойынша,  ќђжат  соњына

дейін) баѓандарѓа бљлуді ќолдану ќажеттігі кљрсетіледі;

- баѓандар арасын  бљлу џшін белгі Бљлгіш (Разделитель) терезесі-

не орнатылады;

- ѕрбір баѓан џшін ен жѕне (баѓандар саны бірнеше болса) баѓандар

араќашыќтыѓы орнатылады. Ендері тењ баѓаналар џшін  жалаушамен

Біркелкі ен (Одинаковая ширина)  тџрін  белгілеуге  болады;

- орнатулар (установка) ОК батырмасын шерту арќылы бекітіледі.

Мѕтінді тез бљліктеуде Пішімдеу (Форматирование) панелі пайда-

ланылады.  Баѓандарда  бљлуді  алып  тастауда,  олар  ерекшеленіп,  бір

баѓанѓа орнатылады.

5.3  Формулалар  редакторын  ќолдану

Ќђжатќа формулаларды енгізу ќажет болса, формулалар редакто-

рын  пайдалану  тиімді.  Формулалар  редакторын  ќолдануда    келесі

ѕрекеттер орындалады:

- курсор белгісі ќђжаттыњ формула кірістірілетін жеріне орналас-

тырылады;

-  мѕзірдіњ  Кірістіру  (Вставка) 

→

  Объект  (Объект)  командасы-

ныњ Ќђру (Создать) параѓы тањдалады;

- Объект типі (Тип объекта)  тізімініњ Mіcrosoft Equatіon 3.0 ре-

дакторына “тышќан” (мышь) манипуляторыныњ курсор кљрсеткіші

ќойылып, сол жаќ батырмасы  шертіледі;

- экранда пайда болѓан формулаларды тџзету терезесінде аспаптар

панелініњ тљменгі ќатарынан ќалып (шаблон) тањдалып, жол толтыры-

лады (1.13 сурет);

- аспаптар панелініњ жоѓарѓы ќатарынан ќажетті символдар тањда-

лады.

265

Формулалар  редакторында  мѕтін  енгізуде  тљмендегі  ѕрекет-

тер  орындалады:

- ќалыптарды (шаблондарды) бірінен соњ бірін кірістіруде, курсор

формулалар редакторыныњ ќажетті жеріне орнатылып, аспаптар пане-

лінде тиісті ќалыптар (шаблондар) тањдалады;

-  ќалып  (шаблон)  элементтері  курсорды  жылжыту  пернелерініњ

(“тышќан” (мышь) манипуляторыныњ) кљмегімен формулаѓа енгізі-

леді.

Формулалар  редакторынан  шыѓу  џшін,  тџзету  терезесінен  тыс

жерге “тышќан”(мышь) манипуляторыныњ курсор кљрсеткішін ќой-

ып, сол жаќ батырмасын шерту жеткілікті.

 

Масштабты

орнату

Туралауды

орнату

Ќарапайым мѕтін енгізу џшін

мѕтін стилі орнатылады

Символдар мен

индекстер

љлшемін љзгерту

Жоѓарѓы

ќатарда символ

тањдауѓа

Курсор ќалып жолына орнатылып,

ќажетті символдар енгізіледі

Символдар  курсор

тђрѓан жерде ѓана

енгізіліп, жойылады

1.13 сурет  Формулалар редакторыныњ сыртќы кљрінісі

266

Терілген формулаларды тџзету џшін, формула аймаѓында “ты-

шќан” (мышь) манипуляторыныњ курсор кљрсеткішін ќойып, сол жаќ

батырмасы екі рет шертіледі  {объектіні “тышќан”(мышь) манипу-

ляторыныњ  сол  жаќ  батырмасын  бір  рет  шертіп  ерекшелеп,  Тџзету

(Правка)

→

Объект

→

Формула

→

Өзгерту  (Изменить)  немесе  (Ашу

(Открыть)  командасын тањдау арќылы да орындауѓа болады)}.

Формулалар  редакторында  математикалыќ  белгілерге    ќатыссыз

ќысќа фразалар жазуда Стиль мѕзірініњ “Мѕтін”(Текст)  режимі пай-

даланылады.  Режимде  алфавиттік  символдар  кѕдімгі  мѕтін  сияќты

енгізіліп, сљздер арасындаѓы интервалдар “Бос орын”  пернесініњ кљме-

гімен беріледі.  Математикалыќ стильде бос орын енгізу џшін, аспап-

тар панелініњ жоѓарѓы жолында сѕйкес символды тањдау ќажет.

Фраза жазу џшін келесі ѕрекеттер орындалады:

- курсор жања мѕтін басына орнатылады;

- Стиль мѕзірінде Мѕтін (Текст) командасы тањдалады;

- мѕтін енгізіледі;

- математикалыќ стильге ќайта оралу ќажет болса Стиль  мѕзірініњ

Математикалыќ (Математический) командасы тањдалады.

5.4   Графикалыќ объектілермен жђмыс

Графикалыќ объект дегеніміз – графикалыќ пішімі файлда саќта-

лынѓан сурет. Ms Word мѕтіндік процессоры ѕртџрлі ќосымшаларда

даярланѓан графикалыќ файлды пайдалану мџмкіндігіне ие. Бђдан ба-

сќа ќђжатќа кірістіруге болатын суреттер кітапханасы бар. Тікелей су-

рет салу аспаптары панелін пайдаланып, блок-схемаларды, ќарапай-

ым суреттерді даярлауѓа болады.

Графикалыќ  объектілерді 

  файлдан  кірістіру.    Графикалыќ

файлдан ќђжатќа сурет кірістіру џшін тљмендегі ѕрекеттер орын-

далады:

- курсор ќђжаттыњ сурет кірістірілетін жеріне орнатылады;

- мѕзірдіњ Кірістіру (Вставка )   Сурет (Рисунок) 

→

 Файлдан (из

файла) командасы тањдалады;

- ќажетті сурет тањдалып, Үстемелеу (Добавить) батырмасы шерт-

іледі (1.14 сурет);

Сурет даярлау. Ќђжатта ќарапайым сурет (сџлбе) дайындау ќажет

болса, Стандартты (Стандартная) аспаптар панелінде Сурет салу

аспаптары  (Рисование)  батырмасы  шертіледі  (экранда  жоќ  болса

267

Тџр(Вид) мѕзірін пайдаланып экранѓа орнатылады). Экранда ќђжатќа

сурет кірістіруге ќажетті Сурет  салу аспаптары (Рисование) панелі

пайда болады. (1.15 сурет)

Суретке жазу енгізу. Суретке мѕтін кірістірілетін болса, сурет салу

аспаптар панелініњ Жазылым (Надпись) элементін пайдаланѓан тиімді.

Бђл  џшін  Жазылым  (Надпись)  батырмасы  шертіліп,  “тышќан”

(мышь)  манипуляторыныњ  сол  жаќ  батырмасы  басулы  кџйде  сурет

џстінде тік тљртбђрыш салынады жѕне онда пішімдеу элементтерініњ

барлыѓы (туралау, ќаріп жѕне т.с.с.) пайдаланылып, мѕтін енгізіледі.

Сурет элементтерін пішімдеу. Суреттіњ жеке элементтерін (жазу,

сызыќ,  баѓыттауыш  сызыќтар  жѕне  т.б.)  салып  болѓан  соњ,  оларды

ќосымша пішімдеуге болады. Мысалы, Жазылым (Надпись) жаќтау-

ын алып тастау, элементтер љлшемдерін љзгерту (баѓыттауыш сызыќ

Графикалыќ файл орна-

ласќан буманы тањдау

Тез кљру терезесініњ

батырмасын шыѓару  шерту

Ќђжатќа џстемелеу

батырмасын басу

тањдау

Ќажетті суретті тањдау

1.14 сурет Ќђжатќа файлдан сурет кірістіру

1.15 сурет Сурет салу аспаптар панелі

268

тџрлерін сапалы баптау) жѕне т.б. “Тышќан” (мышь) манипуляторы-

ныњ  оњ  жаќ  батырмасы  пішімделетін  элемент  аймаѓында  шертіліп,

жанама  мѕзірден  Автофигуралар  пішімі  (Формат  автофигуры)  ко-

мандасы тањдалады. Пайда болѓан сђхбаттасу терезесінен ќажетті ор-

натулар тањдалады.

Элементтерді  орналастыру жѕне оларды бір суретке біріктіру.

Ѕрбір  элементті  салып,  пішімдеп  болѓан  соњ,  бір-біріне  бастыра

орналастыруѓа (барлыќ элементтерді бір суретке біріктіруге) болады.

Элементтерді, мѕтіндерді бір-біріне бастыра орналастырѓанда бір эле-

мент алдыњѓы ќапталда, екінші элемент артќы ќапталда орналастыры-

лады. Тиісті элемент “тышќан” (мышь) манипуляторыныњ сол жаќ

батырмасын бір рет шерту арќылы ерекшеленеді. “Тышќан”(мышь)

манипуляторыныњ оњ жаќ батырмасы шертіліп, жанама мѕзірден Рет

(Порядок) командасы тањдалады. Ќажетті орнатуда 

“тышќан” (мышь)

манипуляторыныњ курсор кљрсеткіші ќойылып, сол жаќ батырмасы бір

рет шертіледі. (1.16 сурет). Ерекшеленген элементтерді сѕйкес коман-

даларды тањдап, туралауѓа жѕне бђруѓа болады. (1.16 сурет)

Барлыќ элементтерді бір суретке біріктіруде, (бђл алдаѓы уаќытта

ѕрекетті жалпы суретке ќабылдау џшін ќажет, мысалы, кљшіру, љлшемін

љзгерту), оларды ерекшелеп, ( пернесініњ басулы кџйінде ѕрбір

1.16 сурет Элементтерді

орналастыру ретін тањдау

269

элементті тізбектей ерекшелеу)  жанама мѕзірден Топтастыру (Груп-

пировать) командасын тањдау ќажет. Оны аѓымдыќ (басќа) ќђжаттыњ

кез келген жеріне  кірістіруге болады.

Объектініњ орнын ауыстыруда, оны ерекшелеп, “тышќан”(мышь)

манипуляторыныњ курсор кљрсеткіші ќойылып,  сол жаќ батырмасы-

ныњ басулы кџйінде ќажетті   баѓытќа жылжытылады.

Объект љлшемін љзгерткенде “тышќан”(мышь) манипуляторыныњ

курсор кљрсеткішін объектіге ќойып, сол жаќ батырмасын бір рет шерту

арќылы ерекшеленеді. “Тышќан” (мышь) манипуляторыныњ    жыл-

жымалы курсор белгісініњ кљрсеткіші « тџріне айналѓан сѕті пайдала-

нылады: объект шекарасында “тышќан”(мышь) манипуляторыныњ

курсор кљрсеткішін ќойып, сол жаќ батырмасы басулы кџйінде ќажетті

баѓытќа жылжытылады.

Дайын суретті пішімдеуде “тышќан”(мышь) манипуляторыныњ сол

жаќ  батырмасымен  жанама  мѕзір  шаќырылып,  Пішім(Формат)

→−

Объект командасы тањдалады. Пайда болѓан сђхбаттасу терезесінде

бџкіл сурет џшін ќажетті орнатулар орындалады.

Сурет файлдан (алмастыру буферінен) кірістірілсе, объект ерекше-

ленгенде Бейнелеу баптауы (Настройка изображения)  пайда бола-

ды (пайда болмаса мѕзірдіњ Тџр(Вид)

→

Аспаптар панелі(Панели ин-

струментов)

→

Бейнені баптау (Настройка изображения) командасы

тањдалады. 1.17 сурет).

5.5  Нљмірленген  жѕне  маркерленген  тізімдерді  орнату

Маркерленген (нљмірленген) тізім элементтерін пішімдеу ѕрбір эле-

мент (жол, абзац)  соњында  пернесін басќанда шыѓатын, бас-

паѓа берілмейтін “?” белгісімен наќтыланады.

Ќђжат мѕтінінде тізім ќђруда тљмендегі ѕрекеттер орында-

лады:

- тізімге енетін абзацтар (жолдар) ерекшеленеді;

- аспаптар панелініњ Нљмірлеу(Нумерация)/Маркерлер (Маркеры)

батырмаларыныњ  бірі шертіледі.

1.17 сурет Объектілерді пішімдеу аспаптары панелі

270

- “Џ” символымен аяќталатын жолдар маркермен (реттік нљмірмен)

белгіленеді.  Бір  нљмірге  екі  жол  енгізу  ќажет  болса,  курсор  екінші

жолѓа орналастырылып, “Џ” батырмасы ќайта шертіледі. Сонда реттік

нљмір келесі “Џ” символымен белгіленген жолѓа љтеді.

Сандыќ тізбекті љзгерту (маркерлердіњ басќа символдарын орна-

ту), сандар форматы мен шегіністерді наќтылау ќажет болса, келесі

ѕрекеттер орындалады:

- тізімге енетін абзацтар (жолдар)  ерекшеленеді(бір ѓана жол эле-

менттерініњ пішімі љзгертілетін болса, курсор тиісті жолѓа орнатыла-

ды);

- Пішім (Формат)

→

Тізім(Список) командасы орындалады (жана-

ма мѕзірден Тізім командасы тањдалады);

- Тізім (Список) сђхбаттасу терезесінде Нљмірленген (Нумерован-

ный)/Маркерленген  (Маркированный)  параѓы  ашылады;

1. Бапталуѓа

тиісті дењгей

нљмірі

кљрсетіледі

2.Нљмірлеу

типі,

маркер тџрі

тањдалады

3. Нљмір соњынан/алдынан

тиісті символ жойылып/

енгізіліп ќажетті формат

орнатылады

4. Тізімніњ

басталу нљмірі

енгізіледі

5. Басќада

кљптеген

символдардыњ

тізімі бар

6. Беттіњ сол жаќ

шетінен нљмірдіњ

(маркердіњ)

орналасуы кљрсетіледі

7. Мѕтінніњ, беттіњ

сол жаќ жиегіне

салыстырмалы

орналасу кљрсетіледі

8. Дењгейді љзгерту,

басќада ѕрекеттері

орындалады.

Барлыќ

орнатулардан соњ

батырма шертіледі

1.18 Кљпдењгейлік тізім орнату

271

ђсынылѓан нђсќалардан тізім стилі тањдалады.

Нљмірленген  тізім  џшін  “жањадан  бастау” (начать  заново)/

“жалѓастыру“ (продолжить) тѕсілдерін ќолдануѓа болады.

Ол џшін тљмендегі ѕрекеттер орындалады:

- ђсынылѓан нђсќалардыњ ешќайсысы сѕйкес келмесе “Өзгерту”

(Изменить) батырмасы шертіледі;

- “Маркер” батырмасы шертіліп, сѕйкес маркер (ќаріп, тџс, љлшем,

жѕне т.б) тањдалып, шегіністер орнатылады.

Кљпдењгейлі тізімдер орнату. Кљпдењгейлі тізімдер даярланатын

жолы  ерекшеленіп,  Пішім(Формат)

→

Тізім  (Список)

→

Кљпдењгейлі

(Многоуровневый)  командасы  орындалады.  Экранда  пайда  болѓан

сђхбаттасу терезесінде  ќажетті тізім стилі тањдалады (1.18 сурет).

Ќђжатта екінші, џшінші т.б. дењгейлі символдар орнату џшін, жол

басында ќай дењгейге љтетініњізге ќажетті  пернесі (бір дењгей

жоѓары љту џшін   пернелері) басылады.

5.6 Кестелермен  жђмыс

Кесте- мѕліметтерді жол/баѓан тџрінде реттестіруге мџмкіндік бе-

реді. Кестеніњ ѕрбір элементі ђяшыќ деп аталады. Бір ђяшыќта саќтал-

ѓан  аќпарат басќа ђяшыќќа тѕуелсіз. Сондыќтан, барлыќ уаќытта ѕр

ђяшыќтаѓы    формулаларды,  љлшемді  жѕне  аќпараттарды  љзгертуге

болады.

Ќђжатќа кесте кірістіруде келесі ѕрекеттер орындалады:

- курсор кесте кірістірілетін жерге орнатылады;

 - негізгі мѕзірден Кесте(Таблица)

→

Кесте џстемелеу  (Добавить

таблицу…) командасы тањдалады;

- пайда болѓан сђхбаттасу терезесінде ќђрастырылатын кестеніњ ба-

ѓандары мен жолдар саны енгізіледі.

Негізгі  мѕзірдіњ  Кесте(Таблица)

→

Автопішім  (Автоформат)  ко-

мандасы кљмегімен дайын кесте тџрлерініњ бірін тањдауѓа болады.

Ђяшыќтарды ерекшелеу, кестелерді толтыру жѕне редакция-

лау.

Енгізу барысында мѕтіндік аќпарат кесте ђяшыѓыныњ бір жолына

симаса, келесі жолѓа тџсіп, ђяшыќ енін џлкейтеді. Енгізілген аќпарат

љзгертуге болатын ђяшыќ жиегіне, салыстырмалы ѕрбір ђяшыќ ішіне

орналасады.  Бір  ђяшыќтан  екіншісіне    пернесі  (“тышќан”

(мышь) манипуляторынныњ курсор кљрсеткішін ќажетті ђяшыќќа ќой-

272

ып, сол жаќ батырманы бір рет шерту) арќылы љтуге болады. Кесте

ђяшыќтарын тез тазалау џшін, олар ерекшеленіп,  пернесі ба-

сылады.

Кестеге жолдарды жѕне баѓандарды џстемелеу мен жою.

Кестеге  жол кірістіру џшін, алдына жол кірістірілуге тиісті жол-

дыњ кезкелген жеріне курсор белгісі орнатылады. Мѕзірдіњ Кесте (Таб-

лица) 

→

  Жол  џстемелеу  (Добавить  строку)  командасы  тањдалады.

Баѓан кірістіру џшін, алдына баѓан кірістірілуге тиісті баѓан ерекше-

леніп,  Кесте(Таблица) 

→

Баѓан  џстемелеу  (Добавить  столбцы)  ко-

мандасы тањдалады. Кесте (Таблица) мѕзірініњ Баѓанды/жолды жою

(Удалить столбцы/строки) командасы арќылы ерекшеленген жолды/

баѓанды жоюѓа болады.  Сондай-аќ, ерекшеленген ђяшыќ (ђяшыќтар

тобы) Кесте(Таблица) 

→

Ұяшыќтарды жою (Удалить ячейки) коман-

дасын тањдау арќылы жойылады. Босаѓан аймаќты толтыру џшін, сђхбат-

тасу терезесінде ќалѓан ђяшыќтардыњ жылжу баѓыты кљрсетіледі.

Ђяшыќ ішіндегі аќпаратты пішімдеу. Ђяшыќта ќђрастырылѓан

ќандай да бір формат, сол ђяшыќта орналасќан мѕліметтерге автомат-

ты тџрде орнатылады. Мысалы, кестені толыќ ерекшелеп, ќаріптіњ - 12

пт. љлшемі орнатылса, кестеніњ кез келген жерінде ќаріп љлшемі осы

мѕнге тењ болады.

Баѓандар мен жолдардыњ љлшемін љзгерту џшін курсор белгісініњ осы тџрі

пайдаланылады

Соњѓы жолды џстемелеу џшін осында

“тышќан”(мышь

) манипуляторыныњ сол жаќ

батырмасы шертіледі

Баѓан  џстемелеу џшін

ерекшеленеді

1.19 сурет. Ђяшыќтар ішін пішімдеу

273

Ђяшыќтаѓы  мѕтінді  пішімдеуде Ms Word 97 мѕтіндік  процессоры

пішімдеуге байланысты барлыќ мџмкіндіктерді орындайды. (1.19 сурет)

Ђяшыќ ішіндегі мѕтінді кљлденењ орналастыру џшін, ерекшелеп оњ

жѕне  сол  жаќ  шетке  (аспаптар  панелініњ  ортаѓа  жылжыту  батыр-

масыныњ кљмегімен) туралау батырмалары пайдаланылады.

Мѕтінді ђяшыќ ішінде тік жол бойымен орналастыру џшін ђяшыќ-

тар ерекшеленіп, жанама мѕзірден Мѕтін баѓыты (Направление тек-

ста) командасы тањдалады.

жүктеу/скачать 3,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: