Оқулық Алматы «Атамұра» 2018 (ХVІІІ-ХІХ ғасырлар) ҚазаҚстан тарихы

131
лар Қа зақстанды орыс империясының сарқылмас мол астығы бар алып 
қойма сына айналдыруы тиiс деп үмiттендi. 
Өлкенi казактар арқылы отарлау экономикалық тұрғыдан ойда ғы-
дай оңды нәтиже бермедi. Казактар өл кедегi әскери гарнизондар мен 
ше неунiктер тобының өзiн де азық-түлiкпен жартымды қамтамасыз ете 
ал ған жоқ. Оның үстiне, Ре сейдiң ол жақта қалған жер сiз шаруаларын 
жаңа жерде емiн-еркiн тамаша өмiр сүруге бо лады екен де ген хабар лар 
мен хаттар елiк тiре елең деттi. Мұның өзi орыс шаруаларын одан сайын 
жап пай қоныс ауда руға қызықтыра түстi.
Қазақстан аумағына шаруаларды қоныс 
аударту себептері
Шаруалар бүліншілігінің өрши 
түсуін болдырмау
Қоныс аударушы шар уалар есе-
бінен қазақ өлкесіндегі өзінің 
сенімді тірегін қалыптастыру
Қазақтарды отырықшы 
өмір салтына көшіру
Шаруаларды жергілікті 
халықты христиан дініне 
енгізу мен орыс тандыруда
пайдалану
Қазақстанды орыс 
империясының 
мол астығы бар
қоймасына айналдыру 
2. Шаруалардың жаппай қо ныс аудара бастауы. 1866 жылы Ба тыс Сiбiр 
Бас басқармасы шаруалардың Қазақстан аумағына өз бет терiнше қоныс 
аударуына рұқ сат еттi. Алғашқы қоныс аудару шылар Сiбiрдiң әртүрлi 
қалаларындағы мещандар және Тобыл гу бер ниясындағы Қорған және Есiл 
округтерiндегi шаруалар болды. Олар Көкшетау округiнiң аумағындағы 
Саумалкөл деген жерге келiп ор наласты. Қоныс аударушылардың бiр 
бөлiгi казак станицаларына жайғасты. 
Қазақстанға қоныс аударғысы келген орыс шаруалары әдетте ең ал-
дымен жер көрiп қайтушыларды (ходоктарды) жiбердi. Олар өздерiне 
қолайлы деген жерлердi таңдап, қазақтардан жалға алды, жыртып, тұ-
қым септi. Жердiң құнарлы екенiне көздерiн жеткiзген олар, ұзақ мер-
зiмдi жалға алу жөнiнде келiсiмшарттар жасасты, өз де рiнiң жер лестерiн 
неғұрлым тезiрек жетуге шақырып, жанталаса әрекет еттi. Орыстардың 
елдi мекендерi пайда бола бастады. Кейiн ол жерлер өзi нiң бұрынғы 
Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ
*
Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217

132
иелерi байырғы халықтан тартып алынып, қоныс аударып келген орыс 
шаруаларының иелiгiне заңдастырылып берiлдi. 
Шаруаларды iшкi Ресейден Қазақстанға қоныс аударту жөнiнде 
алғаш рет бастама көтерушiлердiң бiрi Жетiсудың әскери губернаторы

жүктеу/скачать 7,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: