138
Коряков көлдерiнде өндiрiлдi. Ол өлкенiң өзiнде тұз
өнімін тұ тыну және Қазақстаннан тыс жерлерге
шығарып сату үшiн де өндi рiлдi. Мәселен, Коряков
өндіріс орнынан ғана 4 мил лион пұтқа жуық тұз алын-
ды. Онда 10 мыңнан астам адам жұмыс iс тедi. Олардың басым көпшiлiгi
қазақтар болды. Коряковте өндiрiлген тұз негiзiнен Батыс және Шығыс
Сiбiрге, сондай-ақ Обь өзенiндегi балықшаруашылығына жөнелтiлiп
отырды.
Мұнай өндiру iсi шетелдiк кәсiпкерлердiң, ең алдымен ағылшын-
дардың қолында болды. Доссор және Жем өзенiнiң бойында мұнайды
көп мөлшерде өндiре бастады. Ше телдiк компаниялар орасан зор көлемде
пайда тапты.
Бiрiншiден, олар мен бақталас бәсекелестер болған жоқ.
Екiншiден, жергiлiктi қа зақ хал қын арзан жұмыс қолы ретiнде пайда-
ланды.
Үшiншiден, ағыл шындар мұнай көздерiн барлау және өнiм өндiру
кезiнде еле улi жеңiлдiктердi пайдаланды.
Төртіншіден, батыс елдерінің
бан к терінен тиімді түрде несие алды. Ал жергiлiктi халыққа ешқандай
да ақы тө ленген жоқ. Осы себептерден шетелдiк компаниялар тез ара да
ба йып алды.
Тау-кен өнеркәсiбiндегi пайдалы саланың бiрi алтын өндiру болды.
Алтын өндiрушiлердiң арасында орыс және татар кәсiпкерлерi басым
едi. ХХ ғасырдың бас кезiнде Өскемен уезiнде алтын кенi қа зылатын 50
кенiш болды.
3. Ауылшаруашылығы өнiмдерiн өңдеу. Ауылға
капиталистiк қа ты настардың енуi қазақтарды шөп
шабумен, балық аулаумен, бақша егу мен айналысуға
мәжбүр еттi. Малшаруашылығы ши кi затын өң дей тiн
кәсiпорындардың негiзгi ошақтары Ақмола мен Семей
облыс та ры болатын.
Ауылшаруашылығы өнiмдерiн өңдейтiн кәсiп-
орындардың өзiн дiк ерекшелiктерi болды. Зауыттар
мен фабрикалардағы жұмысшы лардың саны аз едi.
Кәсiпорындардағы техника әбден ескiрiп бiткен болатын. Мамандықты
қажет етпейтiн қара жұмыстарды қазақтар ат қарды.
Қазақстандағы кен орын-
дары неліктен шетелдік-
тердің қолында болды?
картамен жұмыс
Картадан шетелдік-
тердің қолындағы
кеніштерді және
негізгі кен өндіру
орындарын көр-
сетіңдер.
Достарыңызбен бөлісу: