109
1.6. Ғылыми-педагогикалық зерттеудің логикасы мен тұжырымдамасы
1
2
3
4
Зерттеуші
мұғалім
Зерттеуші мұғалім
мектебі (ғылыми
тәжірибе)
Н.Д. Хмель
Н.В. Кузьмина
А.К. Маркова
Ю.В.
Сенько
И.И. Цыркун
З.А. Исаева
В.В. Краевский
Мұғалімнің
зерттеушілік мәдениетін
қалыптастыру
тұжырымдамасы
Сөйтіп, автордың дүниеге көзқарасы және зерттеушілік тұжырымда-
масы ғылыми, шынайы тәсілдерді зерттеліп отырған құбылысты және одан
шығатын қорытындылар мен ұсыныстарды, алынған нәтижелердің ғылыми
құндылығын дәйектеп, талдауға, білім берудің теориясы мен практикасын-
да қолдануды қамтамасыз етуге көмектесті.
Тұжырымдама туралы қазіргі көзқарас нормативтік-жобалық құжаттар
секілді төмендегіше жіктеуге болады:
– құбылыстардың немесе жүйелердің қалыптасуының және қызмет
етуі нің айрықша жалпы заңдылықтарын көрсететін бірінші деңгейдегі тұ-
жы рымдама;
– бірінші деңгейдегі тұжырымдамаға сүйеніп, зерттеліп отырған құ-
былыстың немесе жүйенің элементтерінің дамуының теориялық негізін
көр сететін
екінші деңгейдегі тұжырымдама;
– жобаны немесе оның құрылымдары мен элементтерін жасақтауда
теориялық мағынасын айқындайтын тұжырымдық негіз.
Айрықша теориялық-әдіснамалық және философиялық тәсілдерді қол-
дану өзінің абстрактілігімен және жалпыланғандығымен білім жүйе сін да-
мытуға ұзақ уақыт ықпал ететін қалаған нәтиже туралы неғұрлым абс тракті лі
түсінік қалыптастыруға жағдай жасайды. Осының өзі тұжырымдамаға жағ-
дайдың өзгеріп отыруына тәуелді жасалған егжей-тегжейлі бағдарла ма ға
қарағанда ескірмеуге мүмкіндік береді. Зерттеуді тұжырымдамалық негіздеу
үдерісі зерттеу тұжырымдамасының философиялық негіздемесін ашуға
бағытталуы тиіс: мәселенің тарихи-логикалық талдауы, диалектикалық,
зерттеу пәнінің жүйелік-құрылымдық талдауы, оның сипатына біртұтас
көзқарас, берілген педагогикалық құбылыстардың даму көзі болып табы-
латын жетекші қарама-қайшылықтардың пайда болуы, зерттеліп отырған
педагогикалық құбылысқа, үдеріске тән заңдылық байланыстардың пай-
да болу әдіснамасының сипаты. Сонымен қатар осы педагогикалық тұ жы-
рымдама негізіне (әлеуметтік,
психологиялық, физиологиялық, ки бер не-
ти калық және т.б.) жататын бір-біріне жақын ғылымдар қайнар көздеріне
талдау қажет. Бұдан дидактикалық зерттеуді тұжырымдаудың алгоритмі
шығады: