Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }
Жүлын және оның түбірлері
жүктеу/скачать 28,32 Mb. Pdf көрінісі
|
Идрисов Ә.А. КЛИНИКАЛЫҚ АНАТОМИЯ
| 7.5.4. Жүлын және оның түбірлері
Ж үлы н (m ed u lla sp in a lis) о м ы р тң а өзегінде атл ан тад ан баста- л ы п , ек ін ш і бел о м ы р тң асы н ы ң ж о ғар ғы ң ы р ы н а дейін орнала- сады (7 .5 сур е т ). Б а л ал а р мен ересектерде төм енгі ш ек ар асы бір ом ы ртңа төмен болуы м ү м к ін , кейде (ересектерде) ол б ір ін ш і бел ом ы ртқада ая ң тал а д ы . Б ой , ом ы ртң а ж о тасы ж ән е ж ү л ы н үзы н- д ы ң тар ы н ы ң өзара қ аты н асы (Е. Ф . Н и ку л ь ч ен к о бойы нш а) кесте- де көрсетілген. Әйелдерде Ерлерде м ак сим. миним. орташа м ак сим. миним. орташа Бойы 171 144 157,1 180 145 166,2 Омыртқа үзындығы 59 43 53,3 68 47 56,6 Жүлын үзындығы 45 34 39,7 47 35 43,0 Ж ү л ы н н ы ң мойы н бөлімінде ж у ан д аған ж е р і (in tu m e sc e n tia cervicalis) IV м ойы н о м ы р тқ асы н ан I кеуде о м ы р тқ а бөлім іне дейін оры н алады . О лардан қо л д ы ң н ервтері ш ы ғад ы ж ә н е белдегі ж уанд аған ж ер і деңгейінде (in tu m e sc e n tia lu m b a lis) X кеуде ж ән е I бел ом ы ртң аны ң ай м ағы н д а а я қ н ервтері ш ы ғад ы . Б ел д егі ж у ан - даған ж ерін ен томен ң ар ай ж ү л ы н конус торізді ж ің іш к е р іп (filu m term in a te), ж іп с и я қ т ы тар ам д ал ы п а я ң т ал а д ы (conus m ed u la ris). Ж үлы н баған асы н ы ң алд ы ң ғы ж ән е а р тқ ы б еткей ін ен сагитал- ды ж а з ы қ т ы қ т а ек і ж ү л гел ер өтеді. Ол ж ү л ы н д ы оң ж ән е сол ж а ң ң а бөледі. Әрбір ж ү л ы н бөлігінде о й ы ң тар ж ү л ы н д ы ш о ғы р л ар ға бөледі. Ж ү л ы н н ы ң алд ы ң ғы ж ән е а р тқ ы тү б ір л ер ін ің ш ы ғар ж ер- л ер ін ің арасы нда қ а п т а л б аған а (fa scicu lu s la tera lis) ж а т ы р . О ның ортасы на тор тәр ізд і қ а б ы қ ты ң тіс тәр ізд і бай л ам ы бекіген . А р тқ ы түбірлердің ш ы қ қ а н ж ер лер ім ен ар тң ы ү зы н сы зы қ ар ал ы ғы н д а ар тқ ы бағана (fa scicu lu s p o s t) о рн аласң ан . Клиникалық анатомия 479 Ал, алды ңғы түбірлер ш ы ғар ж ер мен алд ы ң ғы а й ш ы қ т ы ң ара- сында-алдыңғы бағана (fa sc ic u lu s a n t.) о р н ал асң ан . Т үбірлер ми- дың бетінен ж ү қ а ж іп ш ел ер ге ү қ сап ш ы ғад ы , к ей ін олар бір баға- наға бірігеді. А ртңы түбірлер алд ы ң ғы м ен сал ы сты р ған д а ж у ан д ау болады. Түбірлер for. intervertebrale-Rev. ш ы ғар д а бірігеді, ал артң ы түбірде gang, in terverteb ra le п ай д а болады . Түбірлерді ж ән е оған сәйкес ж ү л ы н сегм енттерін нөм ірм ен бы- лай белгілейді: б ірін ш і —м ойы н түб ірі, ш үйде сүйегім ен атл ан т доғасы аралы ғы н ан , ал е к ін ш і — атл ан т пен апи строф ея аралы ғы - наншығады. М ойы н дағы түбірлер саны 8 д еп есеп телед і, ал оларды ң нөмірі төменгі орн аласң ан о м ы ртң а нөм ірім ен ан ы ң тал ад ы . Мы- салы, бесінші м ойы н түбірі (С5). V —VI м ойы н о м ы р тқ а арасы нан шығады, мүнда түбір нөм ірі ж о ғар ы о р н ал асң ан о м ы р тқ ан ы ң сан- дық ретіне сәйкес ан ы ң тал ад ы . М ы салы ү ш ін ш і бел түбірі (СЗ) III және IV ом ы ртңа а р ал ы ғы н ан ш ы ғад ы . 7.5.5. Ж үлы н ң а н та м ы р л а р ы Ж үлынның ү зы н а бойы мен он ы ң с ай ш ы ғы н ы ң м аң ы н д а алдыңғы таң ж ән е артң ы ж ү п ж ү л ы н ар тер и я л а р ы ( аа. sp in a le s) өтеді (7.6 а, б сур е т ). Олар е к ін ш і ж а ң т а ғы аттас бүтаңтарм ен үштасатын тар м аң тар береді. Соны ң н әти ж есін д е ар тң ы ү зы н ш а сай көбінесе м ай да там ы р торлары м ен ж а б ы л ы п , тек кей ж ерін де олардан бос болады . Б ү та қ т а р д ы ң басң алары сы р тқы б ағы тта ке- теді. Олар ж ү л ы н н ы ң алд ы ң ғы бетінде ж а т ң ан a. sp in a lis a n t., аа. radiculares-деп атал аты н ар тер и ял ар м ен ү ш тасад ы . А а. radiculares түбіршіктер ж олы м ен бел о м ы р тқ а өзегіне өтетін о м ы р тқ а, ңабы р- ғааралы қ, бел, сегізкө з а р т ер и я л а р ы н ы ң ар т қ ы тар м аң т ар ы болы п табылады. Т үбірш ік а р т ер и я л а р ы н ы ң саны 2-ден 1 -гед ей ін болады . Сегізінші тү б ір ш ік ар тер и ясы көбіне ж у ан д ау болады да, ж ү л ы н ғ а негізгі ңан көлем ін ә к ел у ш і б олады . Әрбір ж ү л ы н а р т ер и я л ар ы н ан ми затына б үтаңтар к етед і, ал д ы ң ғы ар тер и я сүр затты басы м ы раң ңанмен қам там асы з етеді. А ртң ы ар тер и я ақ зат пен а р тқ ы м ү й ізд і қанмен ң ам там асы з етеді. О м ы ртқа ар ал ы ң түй ін дер тү б ір ш ік ар- териялардан қ ан алады . Әрбір тү й ін д і, он ы ң бетінде ты ғы з ү ш тасу торын түзейтін, е к і к ө р ш і а р тер и я л а р б ү таң тар ы ң ан д ан д ы р ад ы . Ж үлын веналары аттас а р т ер и я л ар ғ а сәй кес к елед і. О мы ртңа- аралың тесіктерде о м ы р тң а озегі вен ал ар ы м ен ң осы лы п , о м ы р тқ а өрімдеріне қ ү яд ы (7 .7 а, б с ур е т ). В ен аларда қ а қ п а ң ш а л а р ж о қ , сондықтан ңан ағы сы е к і б ағы тта да ж ү р ед і. |