Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

Клинжалық анатомия
485
шықтары апоневрозға ай н ал ад ы . Б ү л ж ағд ай д ы осы а й м ақ т а р ға
кесу ж үргізгенде ескеру к ер ек .
М ықынның алд ы ң ғы — ж о ғар ғы ң ы л ң ан ы мен ш ат төм п еш ігі 
арасында апоневроз іш к е қ а р ай ң ай ы р ы л ы п , ң ал ы ң д ап ш ап бай- 
ламын қүрайды . Ш ап том п еш ігінде сы ртңы ң и ғаш бүлш ы ң ет ап о ­
неврозы екі а я ң ш а ға — латер ал д ы (crus la tera lis) ж ән е м ед и ал д ы ға 
(crus m edialis) ай ы р ы л ы п , ш ап ө зегін ің беткей саң и насы н ш ек- 
тейді. Crus m edialis ж ән е la tera lis ш ап б айлам ы асты н д а бір-бірі- 
мен ңосылып, бүктелген б айлам — lig. reflexum  тү зей д і. Б етк ей ш ап 
сақинасының үсті қ а р ам а-қ ар сы ж а ң т ы ң сы р т қ ы ң и ғаш б ү л ш ы қ ет 
апоневрозының сің ір л і тал ш ы ң тар ы — fibrae in te rcru ra lis-пен ш ек- 
телген. С ы ртңы қ и ғаш бүлш ы ң ет апоневрозы м еди алды б ағы тқ а 
өтіп, тік б ү л ш ы қ еттің алд ы ң ғы қ ы н аб ы н ң ү р ау ға ң аты сад ы . Ор- 
таңғы сы зы ң бойы нда, қ ар ам а -қ а р сы ж а қ т ы ң сы р т қ ы ң и ғаш , іш к і 
ңиғаш ж әне көлденең б ү л ш ы қ еттер апон евроздары бірігіп — аң 
сызық ңүрайды .
Іш тің іш к і ң и ғаш бүлш ы ң еті сы ртңы ң и ғаш б ү л ш ы қ ет асты н да 
жатады. Т ал ш ы қ тар ы н ы ң бағы ты — төм еннен ж о ғар ы ж ән е сырт- 
тан іш ке қ ар ай ж үред і. Б ү л ш ы қ е т т ің төм енгі та л ш ы ң тар ы ш ап 
байламына п ар ал л ел д і б ағы тта орн аласад ы . Б ү л ш ы ң ет ж ар ты - 
лай— fascia thoracolum balis-тея ж а р т ы л а й м ы ң ы н ң ы р ы н ан ж ән е 
шап байлам ы н ы ң сы р тқы 2 /3 бөлігінен басталады . Б ү л ш ы ң е ттің
мыңын өсіндісінен басталаты н та л ш ы қ т а р ы көлд ен ең б ағы тта ж ү- 
ріп, апоневрозға ай н ал ы п , к ін д ік үстінде е к і ж а п ы р а қ қ а бөлініп, 
тік бүлш ы ңеттің қ ы н аб ы н ы ң ал д ы ң ғы ж оне ар тң ы ж а п ы р а ң т ар ы н
қүрайды.
К індіктен 4 — 5 см төм енде, іш к і қ и ға ш б ү л ш ы қ ет тің апон ев­
розы ж ап ы р аң тан б ай , ң ал ған е к і б ү л ш ы қ ет тің апоневроздары м ен 
бірге т ік бүлш ы ң еттің алд ы н д ағы қы н аб ы н ң ү р ау ға ң аты сад ы .
М . obligus in te rn u s abdom inis б асң алары н ан қ а л ы ң д ау . О ртаңғы
сызың бойында, қ ү р саң ты ң іш к і ң и ғаш б ү л ш ы қ ет апоневрозы аң 
сызық ңүруға ң аты сады . Төм енгі т а л ш ы қ т ар ы көлд ен ең бүлш ы қ- 
етпен бірге ш ап б ай л ам ы н ы ң сы р т қ ы ү ш тен е к і бөлігінен. Іш к і қи- 
ғаш бүлш ы қеттен m. c re m a ster (атал ы қ безді к өтеруш і) басталы п, 
ол ш әует бауы бойымен атал ы ң безге ж етеді.
С ы ртқы ж ән е іш к і қ и ға ш бүлш ы ң еттер ар асы н ан м ы ң ы н -ш ап
және м ы ң ы н-ңүрсаң асты нервтер өтеді. Е к і нервте қ ү р саң ты ң
артңы қабы рғасы н д а белдің ш ар ш ы бүлш ы ң ет алды м ен ж ү р ед і де 
көлденең б үлш ы ң етті тесіп өтіп, көлден ең бүлш ы ң ет пен іш к і ңи- 
ғаш бүлш ы ңет арасы н д а орн аласады .

486
8 бөлім. Құрсақ қабырғаларыньщ клиникалық анатомиясы
М ы ңы нны ң ж о гар гы — ал д ы ң ғы ң ы л қ а н ы н а н 2 ,5 см м еди алды
ж ерде м ы қы н -ң ү р саң асты нерв іш к і ң и гаш бү л ш ы ң етті тесіп өтіп, 
осы бүлш ы ңет пен сы р тқы ң и ғаш б ү л ш ы қ ет ар асы н д а ж атад ы .
N . iliohypogastricus сы р тң ы қ и ға ш б ү л ш ы қ ет апон еврозы н ш ап 
өзегінің беткей саң и н асы н ан 2 ,5 см л ат ер ал д ы ж ерде тесіп өтіп, 
беткей нервке ай н ал ад ы . М ы қы н -ш ап н ерві (п . ilio in g u in a lis) ш ап 
өзегінің беткей тесігі а р қ ы л ы тері асты н а ш ы ғад ы .
Қ үрсақты ң көлденең бүлш ы ң еті — т. tra n sv e rse s a b d o m in is, тө- 
м енгі алты қ аб ы р ғал ар д ан , бел о м ы р тң ал ар ы н ы ң көлд ен ең өсін- 
ділерінен, м ы ң ы н қ ы р ы н ы ң іш к і бетінен ж ән е ш ап б ай л ам ы н ы ң
сы ртқы 2 /3 бөлігінен басталады .
Қ үрсаңты ң көлден ең б ү л ш ы қ еті апон еврозға а й н а л ы п , т ік
б үлш ы қеттің іш к і бетін ж аб аты н ж ер ін де ж а р т ы ай ш ы ң (доғасы 
сы р тқа қ араған ) тәр ізд і із қ ал д ы р ад ы — lin ea sem ilu n a ris (S p ig e lii).
К өлденең б ү л ш ы ң еттің ап он еврозы н ы ң т ік бүлш ы ң ет алд ы н а 
өткен ж ер і доға тәр ізд і із ң ал д ы р ады — linea a rcu a ta  (Д углас сы зы - 
ғы).
Д углас ж ән е С пигелий сы зы ғы бойы нда көлд ен ең бүлш ы ң ет 
апоневрозы нда саң ы л ау л ар мен ң уы стар бар. О лар С пи гели й, Д у г­
лас сы зы ң тар ы н ы ң бойы нда ж а р ы ң болуы на себеп болады .
Іш к і ң и гаш ж ән е көлден ең бүлш ы ң еттер ар асы н д а м ай л ы үлпа- 
да томенгі қ абы р га ар ал ы ң ң ан там ы р -н ер в ш о гы р л ар ы отеді. Дене 
қ ү р ы лы сы н а байланы сты ш о ғы р л ар саны 6 — 7 болады .
Б рахи м орф ты адам дарда м ы н ад ай е р ек ш ел ік те р болады :
1) қаб ы р гаар ал ы ң ң ан там ы р — нерв ш о гы р л ар сан ы коп емес;
2) ең ж о гаргы сы — V III қ аб ы р га ар ал ы ң нерв, ал төм енгісі — п. 
iliohypogastricus;
3) қ аб ы р гаар ал ы қ ң ан там ы р , нерв ш о ғы р л ар д ы ң ж ү р у багы- 
ты — гори зон талды га ж а ң ы н , олар ар асы н д а байланы с аз, 
нервтенуі сегм ен тарлы болады .
Д олихом орф ты адам дарда ең ж о гар гы сы VI қ аб ы р ғаар ал ы ң
нерв, ал ең төм енгісі м ы ң ы н -ш ап нерві.
Н ервтер багы ты төм енгі бағы тң а ң и гаш тау о р н ал асқ ан . Бір-бірі- 
мен көп ү ш тасқ ан . Әсіресе, X I —X II қ а б ы р г аа р ал ы қ нервтер, ж ән е 
X II ң аб ы ргааралы ң пен м ы қ ы н -ш ап нервтер ар асы н д а байланы с- 
тар көп.
К өлденең ж ән е іш к і қ и ға ш б ү л ш ы қеттер ар асы н д а қ аб ы р ғал ар
аралы ң артери я л ар мен вен алар (7 — 12) ж оне 4 бел ар тер и я л ар ы
өтеді.
Ш ап ай м агы н ы ң сы ртңы бетінде a. circu m flexia iliu m p ro fu n d a  
(сы ртқы м ы ңы н ар тер и я сы н ы ң тар м агы ) өтеді.

Клиникалық анатомия
487
Бүлш ықеттердің ң ан ай н ал ы м ы мен н ервтенуін саң тау ү ш ін , 
кесу бағытын ң ан там ы р-н ерв ш оғы ры бойы м ен (қи ғаш -к ө л д ен ең
бағытта, сы ртқы қ и ғаш б ү л ш ы қ ет та л ш ы ң т ар ы н ы ң бағы ты н ны- 
саналап) ж үргізу кер ек.
Басңа бағы тта кесуге тура келген де қ а т ар ж а т қ а н е к і қ аб ы р ға 
аралың нервтен ар ты қ кесуге болм айды , себебі ол б үлш ы ң еттерд ің
семуіне әкелуі м үм кін .

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: