Клиникалың анатомияның зерттеу

Клиникалық анатомия
15
К оординатты тор ар ң ы л ы қ ү р с ақ т ы ң ал д ы ң ғы қабы р ғасы н кі- 
ш і ай м аң тар ға бөліп, ауы рсы н у орны н, п ат о л о ги ял ы ң ош аң ты
ж ән е оп ерац и ялы ң кесулер бағы ты ан ы ң тал ад ы . Дене бетін- 
де көрініп түрган тө м п еш іктер мен ой ы старды қ о л д ан ы п ке- 
судің басталаты н ж ер ін , кесу бағы ты н ж ән е тү р ін белгілейді. 
«Тіректік» н ү ктел ер мен н ы сан ал ы ң сы зы ң тар д ы п ай д алан ы п
к л и н и к ал ы ң ан ато м и ял ы ң сал ы сты р у л ар д ы обьекти вті түрде 
ж ү р гізу м ү м к ін д ігі туады .
2. Қ ан там ы р — нерв б аған д ар ы н ы ң ж ән е ағзал а р д ы ң орн аласң ан
ж ерін п р о ек ц и я л ай білу — оларды о п ер ац и я ж ән е неврология- 
лы ң зерттеулер кезін д е тез табуға м ү м к ін д ік береді;
3. А й м аң ты ң ңабаттар р еттіл ігін (стр ати гр аф и я) ж ән е ңабаттар 
арасы ндағы ң ү р ы лы м д ар д ы ң өзара қ аты н асы н ан ы ң тай білу 
к л и н и к ал ы ң ан ато м и я ү ш ін өте м аң ы зд ы .
Т опограф иялы ң зерттеу ж асау к езін д е, ай м аң ты ң аб аттар ы н а 
сәйкес аш ы п , теріасты м ай ңаб аты н д ағы ң ан там ы р ж ән е н ервтерді, 
м ен ш ікті ш анды р асты н дағы — б үлш ы ң еттерд і, бүлш ы ң ет асты н- 
дағы ң ан там ы р — нерв тар м аң тар ы н табуға болады . Б ү л ж а ғд ай д а 
айм аң тағы әр қ аб атты ң ж ән е ондағы ө зар а а ғзал а р бай лан ы сы н
зерттейтін б ілім саласы — стр ат и гр аф и я ң о л дан ы лад ы . С онды ңтан, 
х и р у р ги ял ы ң әр ек етті (м ы салы : о п ер ац и я ж а сай ты н а ғзага ы ң гай - 
лы ену ж о л ы н таң дау; іш қу ы сы н тесу к езін д е и н ен ің өтетін ж о л ы н
багы ттау; ң ан там ы р л ар га катетер енгізу; ө т к ізг іш т ік ан естези я 
ж асау ж ән е т. б.) қ ау іп сіз ж ү р гізу ү ш ін с т р ат и гр аф и я н ы ң м аң ы зы
өте ж огары .
С тратиграф и я, х и р у р ги я л ы қ ан ато м и ян ы п р о гр ам м ал ы қ үйре- 
нудің негізгі әдістерін ің бірі. Х и р у р гтар д ы ал ғаш ң ы оң ы тң ан д а, 
тері асты май ң аб аты н ы ң к ө л ем ін , м ен ш ік ті ш ан д ы р д ы ң қ алы ң д ы - 
ғы н , ңандану ң аб ілетін , ң ан там ы р-н ервтер орн аласуы н ж ән е багы- 
ты н білу үш ін к о м п ью тер л ік әдісті ңолдан ы п ви р ту ал д ы моделдер- 
ді ж ү р гізу ге болады .
1. А ғзалар д ы ң ө зара ң аты н асы н (голотоп и я, ск ел ето то п и я , син- 
топия) бағы ттауш ы ось бой ы н ш а үш ж а зы ң т ы ң к е ң іс т ік т е (сте­
реометрия) ан ы ң тау — к л и н и к а л ы ң ан ато м и ян ы түсінуге ж о л
аш ады.
2. А ғзаларды ң орн аласу к оорд и н аты н е к і ж а з ы қ т ы қ к е ң іс тік те
аны ңтау (п л ан и м етр и ял ы ң әдісі де к ең ін ен ң олдан ы п ж ү р ).
Б ү л багы тты ң ал гаш ң ы әд істерін е, Н . И . П и роговты ң м ү зд алган
денеге (м үздалған ан атом и я) ж а сал ған колд ен ең к есін д іл ер і ж а- 
тады . Осы әдіс ф асц и я л ар д ы ң о зар а бай л ан ы сы н , ш ел д і-м ай кеңіс- 
тіктер мен қ ан там ы р — нерв ш о ғы р л ар ңү р ы л ы сы н д агы заң д ы л ы қ - 
тарды аш уга көм ектесті.

16
1 бөлім. Жалпы сұрақтар
Голотопия — ағзан ы ң денедегі орны . М ы салы : бауы р голо- 
топиясы — іш ң у ы сы н ы ң оң ж а ң ң аб ы р ға асты н д а ж ән е қ ұ р саң ү сті 
айм ағы н да орн аласң ан . Қ үрт тәр ізд і өсінді — іш ң у ы сы н ы ң илеок- 
ц и к ал д ы ай м ағы н д а, ж ү р е к — ал д ы ң ғы кеуде ор тал ы ғы н д а орна- 
ласады . Т о п о гр аф и ял ы қ ан ато м и яд а бүларды зерттеу ж ән е сурет- 
теу а рңы лы көрсетіледі.
Қ азір гі кезде, к л и н и к а д а ағза голотоп и ясы рентген , ультра- 
ды бы сты зерттеу, к о м п ью тер л ік ж эн е Я М Р том ограф и ясы арңы лы
ан ы қ тал ад ы .
С келетотоп ия — ағзан ы ң сү й ек ң аң қ а сы н а ң аты н асы . М ы салы : 
бүйрек а я қ ш а сы II бел о м ы р тқ а деңгейінде; ң ар ы н буы лты ғы —X II 
кеуде ом ы ртңасы деңгейінде о р н ал асқ ан . Ж ү р ек ш ек ар асы н п ер ­
ку сси я көм егім ен білуге болады . А л рентген а р қ ы л ы ж ү р е к іш іне 
немесе оны ң ір і там ы р л ар ы н а р ен тген ко н тр асты заттар ж іб ер іп , 
оны ң к ам ер ал ар ы н ко р о н о гр аф и я ж а са у а р қ ы л ы м и окард там ы р- 
л ар ы н кеуде ңабы рғасы н а а н ы қ п р о ек ц и я л ау ға болады .
С интопия — ағзан ы ң көрш ілес ағзал ар мен тіндерге (қ ан там ы р , 
нерв, б үлш ы ң ет, ф асц и я л ар ға) ң аты н асы н а н ы қ та й д ы . М ы са­
лы : қ а р ы н ға а р тқ ы ж а ғы н а н — ү й қ ы безі; асты н ан — көлд ен ең тоқ 
іш ек; алд ы н ан — іш тің ал д ы ң ғы қ абы рғасы ти іп ж а т ад ы .
С интопияны зерттеуде Н . И. П и роговты ң: «М үздалған денені 
көлденең кесулері», «Денені әр тү р л і ж а зы ң т ы ң т а гы кесулері» де­
ген еңбектері к о м п ью тер л ік то м о гр аф и ян ы ң багалы н егіздері бол- 
ды. К л и н и к ад а агза си н то п и ясы н а н ы қ т а у ком п ью терлі ж эн е яд ор­
лы м агн и ттік-резон ан сты том ограф и я а р қ ы л ы зерттеледі.
Н. 
И. П ирогов «Адам д енесінің қо л д ан б алы ан ато м и я сы н ы ң то- 
лы ң курсы » (1843 — 1845) «Т опограф иялы ң атлас» (1851 — 1859) 
ж ән е «Ә скери-майдан хи р у р ги ясы » (1854) еңбектерінде ш анды р- 
лы ш елді м ай д ы ң ір ің д ік тар ау ж о л д ар ы ретінде ж эн е и н ф ек ц и я- 
л ы к асқ ы н у л ар д агы м аң ы зы н атап ай тты .
Қ азір гі кезде и н тегралд ы әдісті кең ін ен ңолдан у а р қ ы л ы (рент- 
гендік ком п ью терлі ж ән е яд орлы м агн и ттік -р езо н ан сты томогра- 
ф и ялард ы ) әр ай м аң ты ң «кесіндісін» то м ограм м алард а көрсетуге 
болады.
Ультрадыбыс зерттеу әдісім ен агза кесін д ісін ің ж а зы к т ы ң т а г ы
(п л ан и м етр и ял ы ң ) бейнесі ан ы ң тал ад ы .
Сонымен, ағзал ар мен тін д ерд ің қ ү р ы л ы м ы н дәлелден етін
м ед и ц и н ал ы қ сү р ан ы стар ы н а сәй кес зер ттей тін , барлы ң ңолданба- 
лы ан ато м и ял ар д ы ң ж и ы н ты гы ретінде, п р а к т и к а л ы ң м аң ы зы зор 
к л и н и к а л ы қ ан ато м и ян ы ң рөлін атап ай ту га болады .

€ 
г 
т
о
?
,/
Клиникалық анатомия

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: