ДЕНСАУЛЫ САТАУДА Ы БАСАРУШЫЛЫ

162 
III Блім. Денсаулы сатау саласын басару леуметтануы
алыптасады. Денсаулы сатау саласын басаруды "станымдарын 
басару атынастарын "тымды жзеге асыру а ба ыттал ан барлы 
дегейлерде іске асырылатын ережелер мен талаптар жйесі деп арас-
тыру а болады.
Бас#аруды леуметтік бадарлануы медициналы-леуметтік фак-
торларды р ліні артуын болжайды, науастар, леуметтік топтар 
жне ксіпорындарды леуметтік-экономикалы жайымен т"р ын-
дар а емдіу-алдын алу біркелкі технологиялы рдістерді байланыс-
тыру а ммкіндік береді. леуметтік ба дарлауды басару тетіктері 
р трлі леуметтік субъектілерді ызы ушылытары мен мдделерін 
ескереді. Денсаулы сатау саласыны барлы рдістерін басару оны 
жалпылама жйе ретінде немесе оны "райтын лкен немесе кіші "-
рылымдарында, медициналы мекемелерді ксіби "жымында леу-
меттік ба дарлан ан болуы тиіс. Иерархиялы басару масатында 
бірінші орында медициналы жне профилактикалы к мек к рсетуде 
т"р ындарды ана аттану дрежесі т"рады.
леуметтік ба дарлан ан басаруды сипаттамалы ерекшелігі оны 
мекенжайлы ба ыттылы ынан т"рады. Б"ндай басаруды ортасында 
ажеттіліктері бар адам т"рады, сондытан негізгі міндет — р трлі леу-
меттік топ, "жым, т"л алар мдделерін зектендіру болып табылады.
=леуметтік-экономикалы# мселелерді шешуді кешенділігі. леу-
меттік жйелерде басаруды таза экономикалы тсілдерін ана ол-
дану ажетті нтиже бере алмайды. Заманауи леуметтік басаруда 
дстрлі кімшілік дісті орнына к бінесе леуметтік-экономикалы 
жне психологиялы басару дістерін олданады. Б"л дегеніміз — ден-
саулы сатау саласын басаруды леуметтік ба дарлануы азаматтар-
ды денсаулы сатау ж ніндегі мдделері мен "ытарын амтамасыз 
етуі ж ніндегі о амны леуметтік институтарыны аморлы ын 
жзеге асырады. Денсаулы сатауда ы леуметтік-экономикалы мін-
деттерді кешенді шешімі баса да саяси, леуметтік-экономикалы, 
"ыты, технологиялы, леуметтік-мдени, басарушылы міндет-
терді мінсіз шешімін болжайды. Егер осы факторларды біреуін жі-
беріп алса, билік масаттар а жетпеуі ытимал.
Бас#аруды орталы#тандыруды жне деорталы#тандыруыны отай-
лы %йлесімдігі. Б"л "станым масата ба ыттал ан басаруды згерісін 
болжалдайды, ол "йымды институттарды зара арым-атынастары-
мен (ресми арым-атынас, айын жазбалар, н"саулытар, ережелер, 
задар, б"йрытар, аулылар, техникалы нормативтер, ызметкерлік 
міндеттілік картасымен, штатты кестемен) жне сонымен атар:

3.5. Денсаулы сатаудаы басарушылы арым-атынастар 
163
денсаулы сатау саласыны федералды, айматы жне муни-
●
ципалды мекемелері арасында аржылы жауапкершілік жне-
ызметтерді наты б лінісімен; мемлекеттік жне жеке меншік 
мекемелеріні басару органдары мен оларды салалары арасын-
да ы басару ызметтерімен;
т"р ындар а медициналы-санитарлы к мек к рсетуде техноло-
●
гиялы рдістерді "йымдастыруды р трлі дегейлерінде шешім 
абылдауда ы жауапкершілік м лшері мен к лемді б лу.
Билікті негізсіз орталытандыру жаа ба ыттау ызметкерлерді 
ынтасын немесе дербестігін шектейді. Деорталытандыру жаа ба-
ыттау анархиялы жне баса да кері рдістерді тудыруы ммкін. Ор-
талытандыру мен деорталытандыру арасында ы алтын аралыты 
орната алу леуметтік басаруды жетілдіре тсудегі зекті мселелерді 
бірі болып табылады.
А#паратты# аымдарды орталы#тандыру жне а#параттандыру. 
Басаруда олданылатын апарат к леміні "л аюы жа дайында апа-
ратты рдістерді интенсификациясы айрыша ма ына а ие болады: 
байланыс каналдары арылы келетін ма л"маттарды толыты ы мен 
айынды ы, апаратты дл уаытында жеткізілуі, оны тура ма ы-
налылы ы, тзетулерді дйектілігі, шешім абылдау шін негізділігі, 
ба ынушылар а орындау шін жылдам б"йрыты жіберу. Басару рдіс-
теріні автоматтандырылу рдісі басаруды отайландыру а, не "р-
лым азыра ебек пен уаыт шы ындап, не "рлым наты жне айын 
шешімдер абылдау а ммкіндік береді.
Басару жйесіні ішіндегі апаратты байланыстарды к птігі а-
паратты белгілер мен б"йрытарды бірнеше рет айталау а ммкіндік 
береді, сонымен атар, бюрократиялы "рылымдарды б"л белгілерді 
жасыру немесе баса ба ытта пайдалану ммкіндігін крделендіре т-
седі.
Бас#ару ж%йесіні #$рылымды# жне #ыметтік бірліктермен #амта-
масыз етілуі. Кез келген билік зі басарып отыр ан жйені (объект) 
бірт"тас немесе жеке салалларыны тиімді ызмет атаруына немесе 
дамуына ба ыттал ан рекет етуге "мтылады. Басарушы жйе зі бас-
арып отыр ан жйені ызметтік жне "рылымды бірлігін амтама-
сыз етуге, масата жетудегі кедергілерді жою а, наразылы рекеттерді 
жою а немесе залалсыздандыру а "мтылады. леуметтік басаруды 
табыстылы ы басару рдісіне атысушы "йым, ызмет, т"л аларды 
рекеттеріні бірлігіні нтижесі болып табылады. Б"л жа дайда бас-
ару рдісіне атысушы "йым, мекеме, т"л аларды наты орны мен 

164 
III Блім. Денсаулы сатау саласын басару леуметтануы
р лдерін анытап, мдделері, "ытары мен ызметтерін наты б лу 
аса маызды. Б"л рдісті маыздылы ы — ркім зіне тиісті ызмет 
атарып, о ан сйкес "ытар а ие болып, толы жауапкершілікті 
ызмет атаруы тиіс.
Б"л "станымдар жйесінде немі жаа тжірибеге жне оны са-
раптамасына, орытындысына сйкес толытырулар мен згерістер-
ге ашы, бейім. Басаруды бір "станымдары з мазм"нын жо алтып 
жатса, басалары айтадан "рылып, олданылу аясы кеейе тседі. 
Сонымен атар, жаа "станымдар а сйкес жзеге асырылатын жаа 
идеялар пайда болады.

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: