Оқулық Қазақ тіліне аударған А. М. Марқабаева Жауапты редакторы проф. Т.Қ. Рахыпбеков 2015

180 
III Блім. Денсаулы сатау саласын басару леуметтануы
ару, т.б. мселелерді алдын алу мддесінен туындайды. @йымды 
н"саулытар, ережелер жаулап алады, нтижесінде арынды а аз 
айналымы жне бюрократия алыптасады.
Соы кезе — "йымны "йымдасу дегейіні б"зылу кезеі, б"нда 
"йым масата жетуден туелсіз стандарттал ан іс-рекеттерге жету "-
ралына айналады. Адамдарды рекеттеріні масаты "йымны ыз-
меттік міндеттерін шешуге емес, тртіп пен саясатты жзеге асыру а 
ба ыттал ан ережелер мен н"саулытарды орындау а ба ытталады.
Медициналы мекемелерді мір сру т"ратылы ын амтамасыз ету 
шін оны басшылары мекемені мірлік циклды екінші фазасында 
болуын ада алауы ажет. Ал, шінші кезеге арай ауысу белгісі бай-
алса дереу мекемені жаарту а ба ыттал ан іc-шаралар абылдау а-
жет.
Ендеше $йымны #ызметтік ма#сатты $йымдастыру т%рін не$рлым 
толы# сипаттайтын жалпыа бірдей #абылданан %лгілеріні жіктелуін 
#арастырайы#.
Rлгі «$йым–машина». Б$л $йым к'п дегейлі кімшілік-ма#сатты# 
●
иерархияны т$ласыз механизмді т%ріне негізделген, м%шелері ара-
сындаы 'зара #атынастар ж%йелері, байланыстар #$рылымы ар-
#ылы #алыптас#ан #$рылым ретінде сипатталады. Б$л жадайда 
ма#сатты функционалды# 'зара рекеттер басымдыы бай#алады.
Lйымны «табии» %лгісі. Табии жолмен пайда болатын б$л $йым-
●
дар 'з задары бойынша дамиды. Олар сырт#ы жне ішкі ы#палдар-
а жауап бере отырып 'зін-'зі реттеу м%мкіндігіне ие. Егер $йымда 
ма#саттан бас тарту орын алса, б$л теріс к'рсеткіш болып санал-
майды, себебі, табии $йым белгілі бір аны#талмаан шарттар бо-
йынша #ызмет етеді.
Lйымны «#ауымды#» %лгісі. Б$л %лгіге сйкес $йымда негізгі рет-
●
теуші — топта #абылданан ережелер болып табылады. Б$л жа-
дайда т$ларалы# #атынастара, $йымны жекелеген м%шелері 
арасындаы #атынастара, 'зара жа#ын #атынастара жне ор-
та# м%дделерге айры#ша назар аударылады.
=леуметтік-техникалы# %лгі. Lйым #$рылымында маызды болып 
●
топішілік байланыстара 'ндірісті технологиялы# %рдісіні тигі-
зетін сері маызды болады.
Интеракционистік %лгі. Б$л %лгідегі ерекше к'іл аударатын жа-
●
дай — $йым м%шелеріні болаша#тан к%тетін нтижелері мен ма-
ызды #$ндылы#тары оларды #алыптас#ан жадай туралы пікірлер, 
$йым м%шелеріні бір-бірімен 'зара рекеттесуі болып табылады.

3.6. Медициналы мекемелерді басару 
181
Институционалды# %лгі. Lйымны #ызметі ат#аруы мен #$рылымы 
●
институттарды серімен #алыптасады — дст%рлер, ережелер, 
ойын ережелері, олар $йым #ызметіні сырт#ы жне ішкі ортасында 
#алыптасады.
Шиеленістік %лгі. Lйымны ішкі жне сырт#ы #ызмет ат#аруы ба-
●
рысында 'зара #арама-#арсы ма#саттар мен м%дделерді #алыпта-
суы жадайы. Олар т$лалы#, топты#, $йымды# шиеленістер деп 
б'лінеді.
Наыз $йымда аталан %лгілерді бірнешеуі болуы м%мкін, біра# біреуі 
басымды# танытуы м%мкін. Lйымды#-ма#сатты# баытталу т%рін $йым 
басшылыынан жне #атардаы #ызметкерлерден с$рау ж%ргізу барысын-
да аны#тауа болады.
леуметтік с"раулар жргізу нтижелеріне сйенетін болса, бюд-
жеттік жне коммерциялы медицина мекемелері сырты орта а бейім-
делушілігі арылы айрышаланады.
Бюджеттік мекемелерге масатты "йымдастыру ызмет атаруды 
консервативтік, беріктігі т мен механикалы трі тн; наты айын-
дал ан, стандарттал ан міндеттер; згерістерге арсылы білдіру; "йым-
дастыру дегейінде иерархиялы билік; иерархиялы баылау жйесі; 
коммуникацияны міршіл трі (жо арыдан т менге арай шешім а-
былдау), басшылы абылда ан шешім, б"йры ы, аулылар мазм"нды 
коммуникациямен ерекшеленеді.
Коммерциялы мекемелерге серпінді "рылымды "йымдастыру — 
масатты ызмет атаруды технологиялы трі тн; динамика, ата 
айындалма ан міндеттер; зін- зі баылау мен ріптестері арылы 
баылау; коммуникацияны к пба ыттылы ы (вертикалды, горизон-
талды, диагоналды). Билік білім мен тжірибеге негізделген. Комму-
никациялар мазм"нын апараттар пен кеестер "райды.
арастырыл ан рбір трді зіндік ерекшелігі бар жне орша ан 
ортада ы згерістерге байланысты аныталып олданылады.

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: