Оқулық Қазақ тіліне аударған А. М. Марқабаева Жауапты редакторы проф. Т.Қ. Рахыпбеков 2015

194 
III Блім. Денсаулы сатау саласын басару леуметтануы
А-міткер
Б-міткер
В-міткер
Жан"я жа дайы
Lйленген,
екі баласы 
бар
Бойда
Ажырасан, 
бiр баласы 
бар
Ту ан жері
Мскеу
Мскеу об-
лысы
Саратов
Кестенi соы

IV Блім
НАТЫ МЕДИЦИНАЛЫ-
ЛЕУМЕТТАНУЛЫ ЗЕРТТЕУЛЕРДІ 
ЖGРГІЗУДІ
...
 ДІСТЕМЕСІ ЖНЕ 
ДІСТЕРІ
Негізгі тсініктер: сауалнамалы# с$растыру, зерттеу т%рлері, та-
дау, топтастыру, ба#ылау бірлігі, с$хбат, сапалы# сараптама, медицина-
лы#-леуметтік мониторинг, зерттеу дістемесі, зерттеу дісі, а#парат 
сенімділігі, зерттеу объектісі, ашы# жне жабы# с$ра#тар, пилотаж, 
мселелік жадаят, зерттеу бадарламасы, салыстырмалы зерттеулер, 
статистикалы# %йлестіру, статистикалы# факт, зерттеу субъектісі, 
эксперттік с$рау.
4.1. МЕДИЦИНАЛЫ-ЛЕУМЕТТАНУЛЫ 
ЗЕРТТЕУЛЕРДІ ТЕОРИЯЛЫ-ДІСТЕМЕЛІК 
НЕГІЗДЕРІ
4.1.1. Медициналы*-4леуметтанулы* зерттеулерді' 
теориялы* негіздері
Медициналы-леуметтанулы зерттеулерді ткізу ажеттілігі т"р-
ындарды мір сру дрежесі жне денсаулы ына сер ететін леу-
меттік-экономикалы жне экологиялы мселелерге негізделген.
Медициналы-леуметтанулы зерттеулерді нтижелерін сараптау 
ммкіндік береді:
т"р ындар арасында жиі байалатын ауру трлерімен креске ба-
●
ыттал ан алдын алу іс-шараларды жйесін жасау жне енгізуге;
асын ан ауру трлеріні санын азайту а жне алдын алу а, нау-
●
астарды кешенді алпына келуі шараларын ткізуге ескертеді;

196 
IV Блім. Наты медициналы-леуметтанулы зерттеулерді ж"ргізуді...
т"р ындарды мір сру шарттарыны згеруін есепке ала оты-
●
рып, оларды денсаулытарыны динамикасын кешенді ба алау-
а;
мемлекеттік дегейде шешім абылдау барысында т"р ындар ден-
●
саулы ыны згеруін болжау а.
?ылым контекстіне длелді білімді осу белгілі бір «атынасу ж-
йесін» анытайды, онда к птеген ои алар а баылау жасалып, тіркеу 
жргізіледі. М"ндай жйені негізделген тадау жасау шін ажет:
баылау жасалып отыр ан ои алар, ерекшеліктер, "былыстар 
●
жеке тіркелмеуі ажет, я ни, басаларымен бірт"тас байланысы 
зілмеуі тиіс. Оны ма ынасы — зара байланыстарды толыан-
дылы ы мен бтіндігі б"зылмауы тиістігінде. Осы ан байланысты 
зерттеудегі маызы бар жне зертеу т"жырымдамасына негіздел-
ген маызы жо байланыстар туралы болжамдар болуы тиіс;
"былыстар, ерекшеліктер жне жа дайларды леуметтік тірке-
●
лу контекстін ескеру. Трлі жа дайларда біртекті "былыстарды 
р трлі леуметтік ма ыналары болады жне басаларымен зге-
ше ба аланып, тсіндіріледі. С"хбат жргізу барысында с"ратар-
ды ойыл ан реті, оны ашан, айда жргізілгені жне баса 
да шарттар негізделген біртекті жне топтастырыл ан млімет-
терді анытау а ммкіндік береді.
Жалпы жне арнайы мліметтерді айындау зерттеуді масатына 
(объектіні зерттелу себебі), зерттеу объектісіне, сонымен атар, беріл-
ген жа даятта ы мліметтерді сипаттау а, жалпылау а жне тсіндіруге 
ммкіндік беретін теориялы жне тжірибелік білімге туелді.
Медициналы-леуметтанулы зерттеу жргізуде «леуметтік факт» 
" ымымен атар, «статистикалы факт» " ымы да олданылады, ол 
леуметтік "былыстарды  пшілік баылауын арнайы "йымдастыру а 
негізделіп йлестірілген санды сипаттама ретінде аныталады. леу-
меттік фактілерді леуметтік-статистикалы, я ни, топтастырыл ан 
айталанбас "былыстар ретінде арастыру а болады.
«леуметтік факт» " ымы баса сапалы ма ынада да арасты-
рылуы ммкін: я ни, к п жоспарлы леуметтік интерпретациясы бар 
айталанбас факт. айталанбас факт немесе осындай фактілерді кіші 
жиынты ы оларды леуметтік ма ыналарыны к птрлілігінде тал-
ылануы, сапалы сараптама жасалуы тиіс. М"ндай сараптама баы-
лауда ы жа дайды, оны к птрлі байланыстарында ы концептуалды 
т"р ыда ма ыналарын анытауды болжайды. Сонымен атар, факт ин-
терпретациясы р трлі концептуалды т"р ыда "сынылуы ммкін. Б"л 

4.1. Медициналы-леуметтанулы зерттеулерді теориялы-дістемелік... 
197
жа дай аншалыты о ан "сас, я ни, к пшілік тенденцияны к рсете 
ме немесе керісінше о ан тн емеспе анытай отырып, біра болаша-
та болуы ммкін маызды згерістерді негізгі ерекшеліктерін кулан-
дырады.

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: