41
Заттың қасиеттері мен құрамы сақталатын ұсақ бөлшектері
ìîëåêóëàëàð
деп аталады
. Моле ку лалар
химиялық реакциялар
барысында ыды райды. Яғни, олар химиялық бөлінетін бөлшектер.
Àòîìäàð
— заттың химиялық бөлінбейтін ұсақ бөлшектері.
Атомдар өзара бірігіп моле кула түзеді. Молекулалар атомдарға
ыдырайды.
Атомдар мен молекулалар көзге көрін бейді, бірақ олардың бар
екеніне суды ыды рату арқылы көз жеткізуге болады. Су — өте
берік зат. Ол жоғары температурада, тұрақты электр тогы әсерінен
айырылады (16-сурет). Тәжірибе нәтижесінде суды айыратын аппа-
рат тың екі түтігінде екі түрлі газ пайда болады. Бірінші тү тік тің
16-сурет.
Суды айыратын
аппарат
Михаил Васильевич Ломоносов
(1711—1765)
М.В.Ломоносов ғылымның барлық саласына (физика,
химия, астрономия, геология,
география, тіл білімі және
тарих) зор үлес қосты. Ол көптеген химиялық өндірістің
ұйымдастырушысы, химия мен физиканың негізгі заңдарын
(заттар массасының сақталу
заңы мен энергияның сақталу
заңы) ашумен қатар химияның бір саласы — физикалық
химияның да негізін қалады.
(1) аузына тұтанған шырақты апар ғанда
жарқырап жанады. Бұл түтікте жану ды қол-
дай тын оттек газының түзілгенін дәлел дейді.
Екінші түтікте (2) газ екі есе көп түзі леді
және ол газ жанған шырақ әсерінен ота лып
жанады. Ол — сутек газы. Сутек жан ғанда
ауадағы оттекпен қосылып су түзіледі. Оған
былай көз жеткізуге бола ды: жанған сутек тің
жалынына
шыныны жақын датса, түзіл ген
су булары әсерінен шынының беті була нады.
Су молекуласы сутектің екі атомына және
оттектің бір атомына ыдырайды (17-сурет).
Бірдей атомдар бір-бірімен қосылып, сутектің
екі молекуласы және оттектің бір молекуласы
түзіледі. Сондықтан екінші түтікте сутек
оттек ке қарағанда екі есе көп түзіледі.
Достарыңызбен бөлісу: 
