Оқулық Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011 2
Өсімдіктерді қажетті азотпен қамтамасыз ету шаралары
жүктеу/скачать 4,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| 6. Өсімдіктерді қажетті азотпен қамтамасыз ету шаралары
Өсімдіктердің өсуі жəне олардан мол өнім алу үшін азотты элементтерінің аса қажет екені белгілі. Ал ауа құрамында 78% дейін химиялық инертті күйіндегі (N 2 ) азот бар жəне оның өсімдіктер үшін осы күйінде пайдасы жоқ. Ауа құрамындағы осы көп мөлшердегі азотты өсімдіктер сіңіре алуы үшін оларды нитрат жəне аммоний күйіне айналдыру қажет болады. Сондықтан диқандар ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігін арттыру үшін топырақ құрамына азот тыңайтқыштарын себеді. Жоғарыда аталған элементтің тапшылығын жоюдың бір биотехнологиялық жолы ретінде – ауа құрамындағы азотты өздерінде ұстай алатын бактерияларын 145 қолдануды атауға болады. Бұларға бұршақ тұқымдас өсімдіктермен симбиозда тіршілік ететін Rhizobium туысына жататын түйнекті бактериялар немесе жеке тіршілік ететін Azotobacter түрлері жатады. Ризосфераның аталған микроорганизмдермен жылдамырақ толықтырылуы үшін, денесінде осындай азотты ұстай алатын бактериялары мол тыңайтқыштар дақыл егілетін жерге араластырылуы қажет. Ауылшаруашылығында осындай тыңайтқыштар ретінде көбінесе бұршақ тұқымдас өсімдіктерге симбиоздық қабілет танытатын, құрамында түйнекті бактериялары бар тыңайтқыштар себіледі. Гендік инженерия əдісімен осындай түйнекті бактериялардың азотты өте жоғары деңгейде өз денесіне сіңіре алатын мутанттары шығарылған. Қазіргі кезде астық тұқымдас өсімдіктермен бірлесе тіршілік ете алатын осындай бактериялар түрлерін шығару бағытындағы ізденіс жұмыстары өз жалғасын табуда. Сонымен бірге өсімдіктерді фосформен қамтамасыз етуге жəрдемдесетін бактериалды дəрмектер (препараттар) де қолданысқа ие болған. МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ БИОТЕХНОЛОГИЯ ЖЕТІСТІКТЕРІНІҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ жүктеу/скачать 4,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|