Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен Алматы, 2011

302
4.
ОПТ шарттары бойынша 
талдау
5.
ОПТ-ні жалпылау
6.
ОПТН-ні жалпылау 
жұмысының формалары 
мен әдістері
7.
Өз жұмыс тәжірибесін 
жалпылаудағы жұмыс 
кезеңдері
8.
Озық педагогикалық 
тәжірибені енгізу (құру) 
8.1.  Енгізу  немесе  құру 
себептері
8.2.  Енгізу  процесінің 
анықталуы және мәні 
8.3. Енгізу әдісі
8.4. Енгізу мақсаты
8.5. Енгізу құралдары
8.6. Енгізу нәтижелері
8.7. Енгізу объекті
8.8. Енгізу субъекті
8.9. Енгізу формалары
8.10. Енгізу принциптері
8.11.Оңтайлы енгізу 
шарттары
8.12. Сәтсіз енгізу 
себептері

303
Педагогикалық қабілетті зерттеу
Мақсаты: Педагогикалық қабілеттің даму деңгейін зерттеу
Нұсқау:  Сіздің  алдыңызда  күрделенген  педагогикалық 
жағдайлар қатары берілген. Әр берілген жағдайды оқи отырып, өз 
педагогикалық  пайымдауыңыз  бойынша  көрсетілген  нұсқаудың 
біреуін  таңдайсыз.  Егер  берілген  нұсқаулардың  ешқайсысына 
көңіліңіз  толмаса,  онда  жетінші  нұсқаға  өзіңіз  дұрыс  деген 
ойыңызды жазыңыз.
1) Сіз сыныпты тыныштандырып, сабақты бастап кеттіңіз. Бір 
уақытта  оқушының  қатты  күлкісі  естілді.  Сіз  тосыннан  ештеңе 
айтып үлгермей, оған таңдана қарап едіңіз, ол сізге тіке қарап: «Сіз 
сабақ түсіндірген кезде менің сізге қарап күлкім келеді».
Сіз қандай шешім қабылдайсыз? Төмендегі жауаптардың ішінен 
сіздің шешіміңізге сәйкес келетін жауапты белгілеңіз.
1. Қарай гөр, өзін!
2. Саған не күкілі?
3. Еркің білсін.
4. Есің дұрас па?
5. Көңілді адамдарды ұнатамын!
6. Сенің көңіл-күйіңді көтергеніме қуаныштымын.
7. ____________________________________________________
2)  Сіз  сабақ  берген  бірінші  күніңізде  немесе  бірнеше  күннен 
соң, оқушы сізге: «Менің ойымша, сіз мұғалім ретінде бізге ештеңе 
үйрете алмайсыз.»
1. Сенің ісің мұғалімге үйрету емес, өзің оқуың керек.
2. Әрине, мен сендерге ештеңе үйрете алмаймын.
3. Саған басқа сыныпқа ауысып, басқа мұғалімнен оқуың керек 
шығар.
4. Шындығына келгенде,  сенің оқығың келмейді.
5. Неге олай ойлатыныңды білгім келеді.
6.  Бұл  туралы  нақтырақ  сөйлессек  қайтеді?  Мүмкін  мен  бір 
нәрсені  дұрыс  істемегендіктен  сенде  осындай  ой  қалыптасып 
отырған шығар?
7_____________________________________________________

304
3)  Мұғалім  оқушыларға  тапсырма  берді.  Оқушы  берілген 
тапсырманы орындағысы келмей:
- Орындағым келмейді, - деді
Мұғалімнің әрекеті қандай болады?
1. Орындағың келмесе орындатамын!
2. Онда сен неге мектепке келдің?
3.  Дым  білмей  қалғаның  өзіңе  жаман.  Сен  оқымай  өзіңе 
жамандық жасап тұрсың.
4. Мұның немен аяқталатынына сен есеп бересің бе?
5. Не себепті екенін сен маған түсіндіре аласың ба?
6. Мүмкін сенікі дұрыс шығар. Бұл туралы отырып сөйлесейікші.
7. ____________________________________________________
4) Оқушы оқу үлгеріміне, қабілетіне көңілі толмай және жаңа 
тақырыпқа  дұрыстап  түсіне  алмай,  мұғалімге:  «Мұғалім,  мен 
келешекте  жақсы  оқып,  сыныптағы  басқа  балалардан    озады  деп 
ойлайсыз ба?
Мұғалім не деп жауап беруі керек?
1. Шынымды айтсам, күмәнім бар.
2. Әрина, сен бұған күмәнданбай-ақ қой.
3. Қабілетің жақсы мен сенен үлкен үміт күтемін.
4. Неге сен өз-өзіңе сенбейсің?
5. Сөйлесіп қиындықтың неде екенін анықтап алайық.
6. Бәрі екеуміздің бірігіп жұмыс істеуімізге байланысты.
7. ____________________________________________________
5) Оқушы:  «Қазір сіз беретін сабаққа қатысқым келмейді, оның 
орнына мен достарыммен қыдырсам деймін», - деді.
Қалай жауап беру керек?
1. Осыдан, солай істеп көр.
2. Келесіде мектепке ата-анаңды ертіп келуіңе тура келеді.
3.  Өзің  біл    емтихан  тапсыратын  өзің  ғой.  Сабақты  босатқан 
күндеріңе бәрібір жауап беруге тура келеді.
4. Сен сабаққа ешқандай көңіл бөлмейтін сияқтысың?
5. Мүмкін саған мектепті тастау керек шығар?
6. Одан әрі сен не  істеймін деп ойлайсың?
7.  Сенің  сабақ  оқығаннан  гөрі,  достарыңмен  демалған, 
қыдырғаның неге қызықты екенін білу маған қызықты.

305
8.  Мен  сені  түсінемін№  Сабақ  оқығаннан  гөрі  демалған, 
қыдырған, концертке бару қызықты. Бірақ неге бұлай ойлайтыныңды 
білгім келеді?
9. ____________________________________________________
6) Есіктен кіріп келе жатқан мұғалімді көріп оқушы: «Сіз бүгін 
өте шаршаған кейіптесіз», - деді.
Бұған мұғалім қалай жауап беру керек?
1. Сенің тарапыңнан маған мұндай ескерту жасау дұрыс емес.
2. Ия, мен өзімді нашар сезініп тұрмын.
3. Өзіңді жөндеп ал!
4. Бүгін нашар ұйықтадым және жұмыстарым да көп болды.
5. Уайымдама, менің шаршағаным біздің сабағымызға зиянын 
келтірмейді.
6. Қамқорлығыңа рахмет, сен өте байқағышсың.
7. ___________________________________________________
7) Оқушы: «Менің ойымша сіздің сабағыңыздың маған ешқашан 
көмегі жоқ....  Мен сабақты тастасам ба?»
Бұған мұғалімнің жауабы:
1. Ондай ақымақтықты таста.
2. Ойлап тапқанын қарашы!
3. Мүмкін, саған басқа мұғалім табу керек шығар?
4. Сенің неге олай істейтініңді анығырақ білсем деймін.
5. Мүмкін, біз сенің жағдайыңды бірлесе отырып шешетін басқа 
жолдарды қарастырармыз?
6. Мүмкін сенің жағдайыңды басқаша шешерміз?
7. ____________________________________________________
8) Оқушы өзіне деген сенімділігін, білдіру үшін, мұғалімге: «Егер 
істеймін десем, кез-келген жұмысты атқара аламын. Керек десеңіз, 
сіздің беретін пәніңізді меңгеру, маған еш қиындық тудырмайды»
Мұғалімнің жауабы:
1. Сен өзіңді тым жоғары бағалайсың.
2. Қайдам? Сенің мына қабілетіңмен бе?
3. Сен бұлай деуіңе қарағанда, өз-өзіңе сенімді сияқтысын?
4. Егер істеймін десең, қолыңнан бәрі келетініне күмәнім жоқ.
5. Ол үшін сенің көп екбектенуің керек шығар.

306
6. Шектен тыс сенімділік жұмысқа кері әсерін тигізеді.
7. ___________________________________________________
9)  Мұғалімнің  берген  ескертуіне,  оқушы:  «Мені  өте  қабілетті 
адам санайды!» – деп пәнді еш қиындықсыз меңгеретіндігін айтты.
Мұғалім қалай деп жауап беруі керек?
1. Сен бұл айтылған ойға сәйкес келмейсің.
2.  Сенің  сабақтағы  қиналғаныңа  қарағанда,  бұған  білімің 
жетіңкіремейді
3. Көп адамдар өздерін солай санайды, Бірақ іс жүзінде көпшілігі 
олай болып шықпайды.
4. Өзің туралы мұндай жоғары ойда болғаныңа қуаныштымын.
5. Міне, енді өзіңнің оқуыңа одан да көп күш салуың керек.
6. Сен өзіңнің қабілетіңді, шамаңды білмей тұрған сияқтысың
7. ____________________________________________________
10)  Оқушы  мұғалімге:  «Мен  тағы  да  дәптерімді  ұмытып 
кетіппін», – деді. 
Не деп жауап беру керек?
1. Тағы да ма?
2. Бұл жауапсыздық қой!
3. Бұл іске енді басқаша  қарау керек сияқты.
4. Неге екенін білуге болма ма?
5.  Сенде  ең  құрымаса  дәптерді  ұмытпайтындай  мүмкіндік 
болмады ма?
6. «Мен бұл туралы ылғи неге  ескертеді деп ойлайсың?»
7. ____________________________________________________
11)  Оқушы  мұғаліммен  әңгімелесіп  тұрып:  «Сіз  маған  басқа 
оқушыларға қарағанда, жақсырақ көңіл бөлгеніңізді қалаймын», - 
деді.
Оқушының  бұл ұсынысына мұғалім не деу керек?
1. Неге мен саған басқалардан гөрі ерекше қарауым керек?
2. Кімге қалай қарау керек екенін өзім білем.
3. Сен сияқты өтініш жасайтын адамдар маған ұнамайды.
4. Неге мен сені басқа оқушылардан бөле-жара қарау керектігін 
білгім келеді?»
5.  Егер  мен  сені  басқалардан  ерекше  жақсы  көремін  десем, 
өзіңді жақсы сезінер ме едің?»

307
6.  Қалай  ойлайсың,  шындығында  мен  саған  қандай 
көзқарастамын?
7. ___________________________________________________
12)    Оқушы    мұғалімге  осы  епәнді  дұрыстап  түсіне 
алмайтындығын айтып: «Мені не алаңдататынын айттым. Мұның 
себебін және одан әрі не істеу керектігімді айтыңыз».
Мұғалім не деуі керек?
1. Меніңше сенің өзіңе көңілің толмайтын сияқты.
2. Бұған алаңдайтын ешнәрсе жоқ.
3. Мен бұл туралы өз ойымды айтпас бұрын, жағдайды тереңірек 
біліп алуым керек.
4.  Шамалы  күте  тұрайық,  біраз  жұмыс  істеп  алып  барып,  бұл 
жағдайға қайтып оралайық. Біз шешімін табатын сияқтымыз.
5.  Мен  саған  тура  қазір  жауап  бере  алмаймын.  Сәл  ойлануым 
керек.
6.  Алаңдама,  менің  де  сендей  кезімде  дәл  осындай  қиындық 
болған.
7. ____________________________________________________
13)  Оқушы,  мұғалімге:  «Маған  сіздің  сөйлегеніңіз,  сабақ 
түсіндіргеніңіз ұнамайды»
Мұғалімнің жауабы қандай болу керек?
1. Бұл жақсы емес.
2. Сен бұл туралы ештеңе түсінбейтін сияқтысың.
3.  Бұдан  арғы  сабақтарда  сенің  көзқарасың  өзгереді  деген 
ойдамын.
4. Неге?
5. Сабақты қалай түсіндіргенімді қалайсың?
6. Әр адамның қабылдауы әр түрлі.
7. Мен не үшін, кім үшін сабақ түсіндіреді деп ойлайсың?
8. ____________________________________________________
14)  Оқушы  сыныптасымен  қарым-қатынасының  нашар  екенін 
көрсете отырып: «Мен онымен бірге оқығым келмейді».
Мұғалім не деуі керек?
1. Ия, тағы не айтасың?
2. Қаламасаң да, бірге оқуға тура келеді.

308
3. Бұл сенің тарапыңнан дұрыс емес.
4. Осы сөзді естігеннен кейін оның да сенімен оқығысы келмейді.
5. Неге?
6. Менің ойымша сенікі дұрыс емес.
7. ____________________________________________________
Нәтижені  бағалау.  Берілген  жауапты  қорыта  отырып,  сапалы 
түрде бағалаған дұрыс. Егер зерттелушінің жауабын сандық түрде, 
әрі жауаптың ұпайын шығару керек болса, 1- кестеде берілген кілтке 
салынып    есептелінеді.  Зерттелуші  өз  ойын  жазған  нұсқа  бөлек 
бағаланып, бағасы жалпы ұпайға қосылады.
1-кесте 

жүктеу/скачать 1,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: