Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және гылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011

 
 
6 
 
9 
.10 
2 
а 
б 
в 
Сурет 1.27 - Химиялық талшықтарды қалыптастыру тәсілдері 
а) 1-насос, 2- науа, 3- фильера, 4- білікшелер, 5- бобина. 
б) 1-фильера, 2-ерітінді агыны, 3- щахта, 4-білікше, 
5- бобина. 
в)  1- бункер, 2-балқыту торы, 3- тор тесікшелері, 4-фильера. 
5- ағынды камера, 6-шахта, 7,8,9 - білікшелер, 10-бобина. 
Химиялық 
талшықтарды 
қалыптастыру 
келесідей 
тәсілдермен 
орындалады: полимер ерітіндісінен ылғалды тәсілмен, полимер ерітіндісінен 
құрғақ тәсілмен, полимер балқымасынан және жібітілген полимер тәсілімен. 
Бірінші 
тәсілмен 
вискозалық, 
мыс-аммиакты 
талшықтарды 
қалыптастырады,  1.27а  -суретте  көрсетілгендей  вискоза  ерітіндісі  фи-  льера 
арқылы насоспен иіру машинасына беріледі, ары қарай ерітінді фильераның 
тесіктерінен  басып  шығарылып,  күкірт  қышқылының  және  тұздардың 
ертіндісі  құйылған  тұндырғыш  науаға  (2)  келіп  түседі.  Науада  күкірт 
қышқылының  әсерінен  вискоза  ерітіндісі  целлюлозаның  гидратына 
айналады  және  жіңішке иілгіш  жіптер пайда  болады. Жіптер  білікшелерден 
(4)  өтіп,  бобинаға  (5)  оралады.  Құрғақ  тәсіл  (1.27б-  сурет)  ацетат 
талшықтарын  қалыптастыруға  қолданылады.  Фильерадан  (1)  шыққан 
ерітіндінің ағындары (2) ыстық ауаның әсерінен қатаяды. Жіптер шахтада (3) 
қалыптасып, роликпен майланып, бобинаға (5) оралады. 
Балқымадан қалыптастыру (1.27в-сурет) синтетикалық талшықтар үшін 
жиі қолданылады. Капрон жіптерін капролактамнан (полиа- 
45 

мидтен) қалыптастыру үшін оның ұнтақтарын бункерден (1) ыстық балқыту 
торына (2) түсіреді. Ыстық балқыма фильера арқылы фильераға қысыммен 
жіберіліп,  оның  тесіктерінен  өткізіледі.  Ағындар  камерада  ауамен 
салқындату арқылы қатаяды. Содан кейін буланды- ру шахтасынан (6) өтіп, 
білікшеден  майланады  да  бобинаға  оралады.  Штапельді  талшықтар 
өндіргенде фильера бірнеше мың тесіктерден тұрады: 1200-5000 немесе 12000-
15000, ал үздіксіз жіптер өндіргенде олардың саны 100-200 жетеді. 
Мақта  талшықтарымен  араластыруға  химиялық  талшықтарды  қысқа 
штапельдер  түрінде  қолдану  керек.  Аралас  жіптерден  тоқылған  мата, 
трикотаж бұйымдарының тұтыну қасиеттері жоғары болады. Құрама жіптер 
көбінесе фасонды немесе текстурленген жіптер түрінде жиі қолданылады. 
Қазіргі  уақытта  мақта  мата  өндірісінде  химиялық  талшықтардың 
модификацияланған  түрлері  -  полинозды,  жоғары  модульді  вискоза 
талшықтары (ВВМ). 
1.1- 
кестеде  химиялық  талшықтардың  физика-механикалық 
қасиеттері  орташа  талшықты  және  жіңішке  талшықты  мақтамен  салы- 
стырмалы түрде көрсетілген. 
Мақта-мата  өндірісінде  жасанды  талшықтардан  жиі  қолданылатын 
вискозалық  талшықтар.  Вискозалық  талшықтар  ағаш  целлюлозасы-  нан 
алынады.  Ағаш  целлюлозасы  ағаш  өңдеу  зауыттардан  үлкен  кар-  тон 
қағаздар  қалпында  түседі.  Картон  алдын-ала  кептіріледі,  оның 
ылғалдылығы 6-8% болуы керек. Кептірілген картон үгітіледі және қоспасы 
18% натрий сілтісінде №ОН өңделеді. Осындай өңделген ағаш целлюлозасы 
сілтілік  целлюлозаға  айналады.  Кейін  оның  құрамынан  артық  сұйық  сілті 
сығылады  және  температурасы  25-30
о
С  шамасында  12-24  сағат  бос 
сақталады.  Осындай  уақыт  ішінде  сілтілік  целлюло-  за  ауадағы  оттегімен 
қосылып, тотығады. Сақтау үрдісі кейде жетілу үрдісі деп аталады. Осы үрдіс 
кезінде  алынған  сілтілік  целлюлоза  қою  қалпына  келеді.  Сілтілік 
целлюлозаның  арнаулы  ерітіндісін  дайындау  үшін  оны  күкірті  көміртегі 
газымен өңдейді: 
8 
іі 
[С
6
Н1
0
О
5
*КаОН]+пС:82 ^ ^ДО^д
п
+пҚ 
і 
8№ 
Сілтілік целлюлоза Целлюлозаның ксантогенаты 
Целлюлоза  ретінде  алынған  целлюлозаның  ксантогенаты  виско-  за 
талшығын  алатын  ерітінді  болып  табылады.  Бұл  ерітінді  вискоза  ерітіндісі 
деп аталады. Ерітіндінің құрамында 7,5% целлюлоза, 7,5% сілті, қалғаны су 
болып келеді. Алынған вискоза ерітіндісі тазарту- 
46 

дан  өтеді,  құрамындагы  ауа  көпіршектерінен  арылады.Ерітінді  қысым 
күшімен  арнаулы  түтікшелерден  жіберіліп,  фильерадан  сығылып  өтеді. 
Фильерден шыққан сұйық полимер ерітіндінің ағыны арнаулы науаға келіп 
түседі. Науаның құрамында мынандай ертінділер бар: бір литрде Н
2

жүктеу/скачать 6,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: