Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011
Кӛру қабілеті зақымданған балалардың есте сақтау
жүктеу/скачать 1,6 Mb. Pdf көрінісі
|
| 11.4. Кӛру қабілеті зақымданған балалардың есте сақтау
ерекшеліктері Кӛру қабілетінің бҧзылуы, соқыр және нашар кӛретін балалардың танымдық әрекеттерінің дамуын тежейді, ол ӛз кезегінде, мнемникалық ҥрдістердің процестердің дамуы мен қызметінде кӛрініс табады. Қазіргі заманғы техникалық прогресс пен жаңа оқыту қҧралдары, ӛмір сҥру мен іс-әрекеттің жаңа тҥрлері, соқырлар мен нашар кӛретін балалардың, есте сақтау қабілеттеріне қатаң талаптар қояды, оның ішінде мнемикалық ҥдерістердің жылдамдығымен және икемділігімен байланысты талаптар. Кӛретін балалардан, есте сақтауды керек етпейтін материалдарды, соқыр және нашар кӛретін балаларға есте сақтауға тура келеді. Әлемдік әдебиеттерде сӛзді, музыканы есте сақтау тәрізді, феноменальды ес қабілетімен белгілі, сӛйтіп, мәдениет тарихынан орын алған кӛптеген есімдер кездеседі. «А. А. Крогиустың соқыр балалардың есте сақтау қабілетін тексеру мақсатында, Эббингауз әдістемесімен жҥргізген зерттеуі, оған мынадай тҧжырым жасауға мҥмкіндік берді: соқыр балалар кӛретін балаларға қарағанда, ӛлеңдерді, сӛздерді, ӛзара байланысы жоқ, мағынасыз сӛздер жиынтығын, жылдамырақ жаттап алады. Бҧл олардың орындалатын іс-әрекетке зейіндерін шоғырландыра білетіндіктерімен, қабылданған материалды практикалық тәжірибемен сәйкестендіре білетіндіктеріне дәлел. Неміс тифлопсихологы Г. Шауерте зерттеулерінде, соқыр адамдар, кӛретін адамдардағыдан гӛрі, есте сақтау мҥмкіндігі, анағҧрлым мол адамдар ретінде, сипаттайтын мәліметтер келтіріледі. Кейбір соқыр адамдард, есте сақталатын материал кӛлемі ӛте ҥлкен, бірақ ол жеткіліксіз жҥйеленген және дҧрыс ҧйымдастырылмаған. Ал екінші бір соқыр адамдарда, қҧрылымы дҧрыс, бірақ ес кӛлемі аз болып келеді. Бҧлар естерін анағҧрлым дҧрыс, әрі рационалды тҥрде пайдалана біледі. Кӛру қабілетінің бҧзылуында, уақыттық қатынастар мен байланыстарды орнату қарқыны ӛзгереді, ол сол уақыттық байланыстарды орнатуға жҧмсалатын уақыттың кӛбеюінен кӛрінеді. Жартылай кӛретін балалардың, кӛру арқылы қабылдауы, 214 мнемикалық ҥдерістеріне зерттеуде, бҧл балалардың кӛру арқылы тануы, ҧзақ уақытты керек ететіндіктен, оперативтік, қысқа уақыттық естің кӛлемі азаятындығы байқалады, ол кӛру стимулдарының тҥсіне байланысты ӛзгереді, әрі мҧнда мнемикалық ҥдерістердің кӛру арқылы қабылдаудың қасиеттеріне тікелей бағыныштылығы байқалады. Соқыр және нашар кӛретін балаларға, сондай-ақ, есте сақталатын кӛрнекі материалды мағыналандыру жетіспейді. Бҧл есте сақтауды алдын-ала міндет етпеген, кӛрнекі материалды классификациялау ҥдерісінде айқын байқалады. Қабылданатын объектілердің сапаларын, бҧлыңғыр қабылдау, нақты кӛзге кӛрінетін және кӛрінбейтін жанама белгілерін саралай алмау классификация, салыстыру, талдау мен жинақтау қиындықтарын туғызады, сӛйтіп ол логикалық естің жеткіліксіздігіне алып келеді. Сонымен қатар, бҧл балалардың логикалық байланысы бар, стимулдарды есте сақтауы, қалыпты дамудағы сияқты, ӛзара логикалық байланысы жоқ материалды есте сақтағанан гӛрі, тиімдірек болады. Брайль жҥйесіндегі нҥктелерді ырықты тҥрде есте сақтау қабілетін тексергенде, соқыр балалар анық, аяқталған геометриялық фигураларды жақсы есте сақтай алған. Соқыр балалардың жүктеу/скачать 1,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|