Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
- Бұл бет үшін навигация:
- Бағытталған сыни тыңдау
| 156
арқылы оның мағынасын дәл ашу. Бір адамның басқа адамды тҥсіну мҥмкіндіктері әдетте екі себеппен шектеледі: ■ сӛздерге жеке мағына беретін әрбір адамның ӛмірлік және кәсіби тәжірибесіндегі айырмашылық; ■ адамның лингвистикалық сӛздігі - тезаурусындағы айырмашылық (гр. thesauros— қор, толық мағыналық ақпараты бар тіл сӛздігі). Біз бейтаныс немесе жылдам айталатын сӛздерді, кӛптеген фактілер мен сандарды немесе анық тҧжырымдалмаған ойды естіген кезде тҥсіну ауырлайды. Мамандардың бағалауы бойынша, адамдардың кӛпшілігі минутына шамемен 125 сӛзді айтады, бірақ оларды шамамен тӛрт есе жылдамырақ ойлай алады. Ол тыңдаушы ретінде адам, тәртіпке келтірмесе, кӛңіл тоқтата алудың жетіспеушілігіне әкелетін ойлау еркіндігіне ие екенін білдіреді. Ақпаратты тҥсіну белсенді тыңдауды ғана емес, эмпатияны, сҧрастыруды, ӛзгеше айтуды және тҥйіндеуді қоса, кері байланысты орнатудың арнайы техникаларын пайдалануды қажет етеді, ол туралы сӛз ары қарай қозғалады. ТЫҢДАУ ТҤРЛЕРІ МЕН ФУНКЦИЯЛАРЫ Әдебиетте тыңдаудың әртҥрлі тҥрлері сипатталады: бағытталған сыни, эмпатикалық, рефлексиялық емес, белсенді рефлексиялық. Бағытталған сыни тыңдау. Мҧндай тыңдау арқылы қарым-қатынас қатысушысы алдымен хабарды сыни талдаумен (жиі алдын-ала ақпараттың сыни қабылдауы арқылы келеді), яғни, ақпараттың қаншалықты шынайы немесе анық, ықтимал болатынын анықтайды, содан кейін ғана ол онымен келісе ме, оны қабылдауға және жауап бергісі келетінін тҥсінеді. Сыни талдау сҧхбаттасушының қорытындыларының сапасы мен дҧрыстығын бағалауды талап етеді, яғни, фактілерді, зерттеуге негізделген мәлімдемелерді, бірақ шынайы болуы міндетті емес. Факт - тексерілетін мәлімдеме, ал нәтиже - бҧл нәтиже беретін туынды. Сыни тыңдау арқылы сҧхбаттасушы әдетте: ■ тиісті тҧжырымдарды қолдайтын фактілердің бар-жоғын анықтайды, орынды ма; ■ дәлелдер мен қорытынды арасындағы логикалық байланыс бар- жоғын бағалайды; ■ қорытындылардың сапасын тӛмендететін басқа да белгілі ақпарат бар-жоғын анықтайды. Іс жҥзінде мҧндай тыңдау белгілі бір жағдайларда пайдалы болады, яғни шешімдер қабылданатын, жаңа тәжірибелер, жобалар |