Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
| 176
баяндама, дәріс және т.б.); ■ әлеуметтік қашықтық —1,2 -ден 3,5 м-ге дейін. Бҧл аймақта байланыс жиі топтық кездесулер, тәжірибелік сабақтар, семинарлар, тренингтер кезінде жҥзеге асырылады ■ жеке қашықтық —0,45 -ден 1,2 м - ге дейін. Әдетте, жеке контакт жоқ (қол алысуды қоспағанда). Мҧндай кеңістікте әңгімелер, кеңестер беру, нҧсқаулықтар, іскерлік кездесу және келіссӛздер жиі кездеседі. Ӛзара әрекеттесудің мақсаттары мен сипаттамаларына байланысты, мҧндай байланыс бір кеңістікте сыпайы болуды, әңгімелесушіге деген жылы қатынасты және тітіркену немесе қызығушылығын кӛрсетуді кӛрсете алады. ■ Ҥстелдің шекарасын белгілеу ҥшін адамдар әртҥрлі заттарды пайдаланады: жазба қҧралдары, қағаздары бар папкалар. Бос орынға қол жеткізу ҥшін шынтақтар мен қолдар пайдаланылады: «ӛз аумағын» қорғау ҥшін қолын алдына қояды, ӛзінің жеке зонасын «қорғау» ҥшін шынтақтарын мҥмкіндігінше кең қояды; ■ жеке қашықтық — тікелей дене контактісінен 40-45 см-ге дейін - тығыз және жақын қарым-қатынасты білдіреді, бірақ әртҥрлі эмоционалдық бояу дәрежесімен (қҧшақтаудан бастап тӛбелеске дейін). Жеке зонамызға енгізгіміз келмейтін адамдарды біз денемізден қолдың созып, соның жарты қашықтығында ҧстаймыз. Бҧл қашықтықта серігімізді тек кӛріп ғана қоймай, сонымен қатар сезініп, иіс сезуге де болады. Біреудің жақын аймағына кіру дҧрыс емес, себебі сҧхбаттасушыға қол тигізу әрекеті кейде жағымсыз сезімдерді ғана емес, сонымен қатар бас тарту сезімін тудырады. Сондықтан серіктестің жақын аймағын бҧзған адам оған «психологиялық» ғана емес, сонымен қатар физиологиялық зиян келтіреді. Диогеннің қолбасшы Александр Македонскийге айтқан атақты сӛздері: «Былай тҧр, кҥнді жаппай!» - жақын аймағынан кету туралы ӛтініш ретінде тҥсіндіре аласыз, ал «ҧлы» Александр «кішкентай» Диогенге жеткілікті тҥрде қҧрмет кӛрсетті де, бҧл ӛтінішін дереу орындады. Мамандар адамға біреудің кҥштірек жақындауы кедергі келтірген сайын, оның қандағы кҥрес гормондары соншалықты кӛп ӛндірілетінін дәлелдеді. Сол кезде адам, әдетте, ӛзін-ӛзі қорғауға дайындалады, ӛйткені ол табиғатпен бағдарламаланған; стресс гормондары денеге немесе сыртқы қауіпті жеңе алуға немесе одан қашып кетуге кӛмектеседі. Егер оларды істеу мҥмкін болмаса, гормондар денеге теріс әсер етеді Ішкі аймақтың кӛлемі нақты бір сәтте сыртқы (кӛлікте, лифтіде, бӛлмеде, каютада) және ішкі (адамға жақындығы дәрежесіне қарай) |