Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
| 90
логикалық ойлайды, сҧрақтарды іскерлік дәрежеле, сҧхбаттасын тыңдап, бір бірін кӛзбен тҥсініп шешеді, ашық сҧрақтар қояды, баламалы нҧсқалар ҧсынады; ■ Бала серіктес эмоциялық, қызба және қисынсыз, бейімделуші, бҥлікші рӛлдерін ойнайды, бейтарап мінез-қҧлық тән, білімқҧмар, қорқақ, шағымшыл, қҧбылмалы, шымамсыз, тілазар, қуаты кӛп. Әрбір эго-жағдаят тҧйық болып табылады және келесі қҧрауыштардан тҧрады (1 кесте). Барлық ӛзара байланысты ҥш сипаттама әрбір адамға тән. Ата- анасыз адам адамдық тәжірибені қайта-қайта бағалауға тиіс болушы еді. Ересек рӛлі шындықты есті бағалауға, Ата-ана мен Бала мінез- қҧлқы мен әрекеттерін бақылауға мҥмкіндік береді. Бала – кӛптеген қуаныштар, жағымды сезімдер, жаңалық пен іздеудің тҧрақты сезімінің кӛзі. Адам мінез-қҧлқындағы ауытқу басқалармен қарым- қатынаста осы жағдайлардың бірі басым болатын кезде пайда болады. Айтылғаннан басқа, ӛзін-ӛзі қабылдаудың тағы екі тҥрін атауға болады – Мен-тҧжырымдама және ӛзін-ӛзі бағалау, оларда біздің басқа адамдармен қатынастарымызға әсер етеді. Мен- тұжырымдаманы мамандар ӛзіндік сәйкестік сезімі ретінде қарастырады. Ол біз ӛзіміздің білімді, дағдыралымызды, қабілеттерімізді, қҧзыреттерімізді және жеке ерекшеліктерімізді кӛретін ойдағы бейнеміз. Ӛзін-ӛзі бағалау – ӛз қҧзыреттілігіміз бен қҧндылығымызды біздің жалпы бағалауымыз. Ӛзін-ӛзі бағалау тӛмен (ҧмтылыстар деңгейі мҥмкіндіктер деңгейінен тӛмен), жоғары (ҧмтылыстар деңгейі мҥмкіндіктер деңгейінен жоғары) және орынды (ҧмтылыстар деңгейі мҥмкіндіктер деңгейіне сай) болады. Әдетте біз ӛзімізді дағдыларымыз, практикалық әрекеттеріміз, нақты мінез-қҧлқымызды тҥсіндірумен, сонымен қатар, басқа адамдардың реакциясын талдаумен бағалаймыз. Біздің 1- кесте. Эго-жағдаятлардың сипаттамалары Ойлау Сезу Әрекет ету Ата-ана-Мен жағдайы Ата-анасы тәрізді әрекет етемін және сезінемін деп ойлайтын адам - ата-ана-Мен жағдайында. Ересектер-Мен жағдайы Шындықты есті бағалайтын, фактілерді жинайтын және объективті тҥсінетін адам – Ересектер-Мен жағдайында. Бала-Мен жағдайы Балалық шағындай сезінетін және әрекет ететін адам – Бала- Мен жағдайында. |