Оқулық "Білім беруді дамытудың федералдық институты" Федералдық мемлекеттік автономдық мекемесі "
жүктеу/скачать 4,38 Mb. Pdf көрінісі
|
Шишмарев Өлшеу құралдары. Оқулық
| 8.5.
Белсенді бақылау аспаптары 8.7-суретте өлшеудің тікелей әдісіне негізделген белсенді бақылауды өлшеу құрылғыларының сұлбалары суреттелген. Өңдеу процессінде бақылау кезінде мұндай құрылғыларға екі контактілі жəне үш контактілі аспаптар жатады, олар диаметрлік өлшеулерді, сонымен қатар қатты калибрлеу жүйелері іске асырылады. Бұл құрылғыларды, өз кезегінде, «қалқымалы» корпустары бар құралдар мен корпусы жылжымайтын, тек өлшеуіш стерженьдер мен тетістері орын ауыстыратын құралдарға бөлуге болады. Дəлдікке тербелістің əсер етуі жағынан «жылжымалы» корпустары бар аспаптар дəлірек болады. 8.7, а суретте екі контактілі «жылжымалы» аспаптың сұлбасы келтірілген. Аспапты өлшеу базасы - өлшеуіштік ұштық А - өңделетін бөліктің бетімен сəйкес келеді. Өңдеу процессінде өлшеу базасының күйі бөлшектің өлшемін жəне оның күштік деформациясын өзгерту нəтижесінде үздіксіз өзгереді. Бұл жағдайларда аспап еркіндіктің бір деңгейіне ие болуы тиіс. 8.7, б жəне в суретте көрсетілген үҮш контактілі «жылжымалы» аспаптар екі бағытта орын ауыстыру мүмкіндігіне ие болуы тиіс. Оның қажеттілігі сонымен қатар өлшеу базаларының күйін өңдеу кезіндегі өзгеріспен туындайды, олар бұл жағдайда А жəне В өлшеуіштік ұштықтар болып табылады. 136 Үш контактілі аспаптар екі контактіліге қарағанда біршама үлкен дəлдікке ие. Екі контактілі құрылғылардың дəлдігіне өңделетін тетіктердің күштік деформациялары əсер етеді. Бұл 8.7, з суретте көрсетілген сұлбамен түсіндіріледі. а шамасына тең бөлшектер осінің күштік деформациясын қателіктің дəлдік бақылауында туындайды. Д = 2 (-(R 2 - а 2 ). Осылайша, мысалы, а = 0,1 мм жəне R = 5 мм болғанда, шама Д ~ 0,002 мм. Д қателігінің туындауы екі контактілік өлшеулерде аспапты күйге келтіру шарттары жұмыс шарттарымен толықтай сəйкес 8.7-сурет. Бақылаудың тікелей əдісіне негізделген өлшеу құрылғыларының сұлбалары: а - екі контактілі «жылжымалы» аспап; б, в - үш контактілі «жылжымалы» аспаптар; г - Мазин аспабы; д - Лукашов аспабы; е - қатты калибрлері бар құрылғылар; ж,з - бір контактілі жəне екі контактілі өлшеулер кезінде сəйкесінше қателіктердің туындауы сұлбалары; А, В - өлшеуіштік ұштықтар; C, D, E, F, g — кинематикалық нүктелер; 1, 2 - роликтер 137 келе алмайтындығымен түсіндіріледі, себебі аспапты күштік деформацияларға ұшырамайтын үлгілік детальдар бойынша күйге келтіреді. А қателігін аспаптың баптауларына түзету енгізу арқылы толықтай өтеуге болмайды, себебі күштік деформациялар кездейсқо сипатқа ие жəне біршама шектерде тербеледі. Аспаптың жұмысы мен баптау жағдадйларының ең үлкен сəйкестігі тек үш контактілі өлшеулерде ғана болуы мүмкін, сондықтан да бұл əдістердің дəлдігіне өңделетін детальдардың күштік деформациялары əсер етпейді (жазыөтықтағы бөлшектің геометриялық формасының оның осіне перпендикуляр болатын өзгеруін тудыратын күштік деформацияларды қоспағанда). А қателігі бір контактілік өлшеулерде туындайды. Көрсетілген қателік біршама деңгейде аспаптың өлшеуіштік ұштықтарының контактілік бетінің формасына байланысты болады. А қателігін ескере отырып бір контактілік жəне екі контактілік аспаптарды пайдалану кезінде (8.7- сурет, ж, з) өлшеуді диаметральдық жазықтықта жүргізген жөн. Өңделетін бөлшектердің күштік деформациясының екі контактілік аспаптарының дəлдігіне əсер етуді жою үүшін аспаптардың өлшеуіштік ұштықтары жалпақ формаға ие болуы жəне бір біріне параллель болуы қажет. Оған қоса, біз өлшеуіштік ұштықтарға қандай бастапқы пішін бермесек те, уақыт өте келе олар тозу əсерінен ең белгісіз формаға ие болатындығын атап өткен жөн. Екі контактілі өлшеулерде аспап аздаған тіреуге дейін орын ауыстырады. Аспаптардың өзінің жылулық деформациясын өңдеудің дəлдігіне əсерді азайту үшін өлшенетін бөлшектің осіне біршама жақын орналасуы тиіс. Үш контактілі «жылжымалы» аспаптардың дəлдігіне ең аз мөлшерде тербелістер əсер етеді, себебі еркіндіктің екі деңгейі екі контактілік өлшеудегідей бір емес, тербелістің əсерінен екі бағытта сақтайды. Тербелістің əсерінің азаюы жағынан 8.7, б, в суреттегі ұсынылған өлшеу сұлбасы біршама мақсатты болып табылады. Үш контактілі аспаптар екі контакліге қарағанда біршама деңгейде өңделетін беттердің тербелістерін «сөндіру» қабілетіне ие болады. Сыртқы тегістеу кезінде үш контактілік құрылғылардың сомалық жиынтығы 0,003...0,005 мм құрайды. 8.7, г-суретте Мазиннің өлшеу аспабының сұлбасы келтірілген (жинақтаушы тетігі бар). Тетік иіндерінің қатынасында А жəне В нүктелерінің 1 3 1 1 3 жүктеу/скачать 4,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|