Кодтық-импульстік
вольтметрлер.
Кодтық-импульстік
сандық вольтметрлерде кернеудің өлшеудің өтемдік əдісі принципі
іске асырылады. Мұндай вольтметрдің жеңілдетілген құрылымдық
сұлбасы 14.17-суретте көрсетілген
283
Кіріс құрылғыдан алынған кернеуді U'
x
өлшеу прецизиондық
бөлгішпен өндірілетін өтеуші кернеумен U
K
салыстырылады.
Өтемдік кернеу екілік-ондық есептеу жүйесіне сəйкес бірнеше
кванттық деңгейге ие. Мысалы, 100 В дейінгі кернеуді өлшеу үшін
тағайындалған екі разрядты сандық вольтметр келесі деңгейлерден
тұруы мүмкін: 80, 40, 20, 10 жəне 8, 4, 2, 1 В.
Шамасы бойынша екі кернеуді салыстыру (өлшенетін U'
x
жəне
өтемдік U
к
) басқарушы құрылғыдан команда бойынша ретімен
жүргізіледі. Салыстыру процессі 14.18-суретте көрсетілген.
Басқарушы импульстер U
y
уақыттың белгілі аралықтары арқылы
тура бөлгіштің кедергісіне бөлгіш шығысында ретімен 80, 40, 20,
10, 8, 4, 2, 1 В дабылы туындайтындай түрде ауыстырып қосады;
прециззиондық бөлгіштің сəйкес шығысына бір мезетте салыстыру
құрылғысы қосылады.
Егер кернеудің қатынасы U
к
> U'
x
,болса, онда салыстыру
құрылғысынан дабыл и
ср
бөлгіште и
к
. дабылын шешу үшін сəйкес
деңгейді өшіруге түседі. Егер и
к
< UX босла, онда дабыл салыстыру
құрылғысынан түспейді. Салыстыру процессі аяқталғаннан кейін
прецизиондық бөлгіштің кілттерінің күйінен алынған дабыл Ц,
од
есептік құрылғымен саналатын код болып табылады. 14.18-суретте
ұқсас кернеуді 63 В кодтау процессі көрсетілген, бұдан бұл дабылға
сəйкес келетін код мынадай болатындығы көрінеді: 01100011.
Кодтық-импульстік
аспапта
кернеуді
өлшеу
процессі
таразыларда өлшеуге ұқсас, сондықтан аспаптарды кейде разряд
бойынша теңдестіру деп атайды. Кодтық-импульстік аспаптың
дəлдігі тіректік кернеу көзінің тұрақтылығына, бөлгішті дайындау
дəлдігіне, салыстырғыш құрылғының іске
14.17-Сурет. Кодтық-импульстік вольтметрдің жеңілдетілген
құрылымдық сұлбасы
284
Басқару
құрылғысы
Кіріс
құрылғысы
Компаратор
Дəл бөлгіш
Сілтеме көзі
Сандық оқу
құрылғысы
0
t
14.18-Сурет. Кодтық-импульстік вольтметрдің жұмысын көрсететін
графиктер
қосылу шегіне байланысты болады. Аспаптардың кірісінде қалыпты
кедергіден қорғанушылықты құру үшін фильтр қойылады. Жалпы
мұндай сандық аспап жақсы техникалық сипаттамаларға ие жəне
зертханалық ретінде пайдаланылады. Алғашқы сандық аспаптар
өлшеу əдісі бойынша құрылды, бірақ уақыттық импульстік типтегі
аспаптар біршама кең таралымға ие болды.
Уақыттық импульстік вольтметрлер. Уақыттық импульстік
(уақыттық) типтегі сандық вольтмтерлерде өлшенетін кернеуді
пропорционалдық уақыт интервалына аралық түрлендіретін ҰСТ
бар, ол белгілі жиіліктері бар импульстермен толтырылады. Мұндай
түрлену нəтижесінде өлшегіш ақпараттың дискреттік дабылы
түрлендіргіш шығысында есептеуіш импульстердің бумасы түріне
ие, олардың саны өлшенетін кернеуге пропорционалды болады.
Уақыттық импульстік вольметрлердің өлшеу қателігі келесі
факторлармен анықталады: өлшенетін дабылдың дискреттенуі
қателігі;
есептік
импульстердің
жиілігінің
тұрақсыздығы;
салыстыру сұлбасында сезімталдық шегінің болуы жəне салыстыру
сұлбасына келіп түсетін ара тəрізді кернеудің сызықты еместігі.
285
Басқарушы
құрылғыдан импульстер
Жиынтықты өтемдік
кернеу ХК
Бөлгіштері жағдайды
аустырыңыз
Компаратордың
шығуындағы сигналдар
сигнал сигналы
Бөлгіш сигналдарды
ауыстырып қосу
С ы з ы қ т ы ө з г е р е т і н к е р н е у д і ң г е н е р а т о р ы б а р
у а қ ы т т ы қ и м п у л ь с т і к в о л ь т м е т р Сандық вольтметрдің
құрылымдық сұлбасы мен оның жұмысын түсіндіретін уақыттық
диаграммалар 14.19-суретте көрсетілген. Уақыттық импульстік
түренудің сандық вольтметрінің бұл түрі келесілерден тұрады: кіріс
құрылғыда орналасқан уақыт интервалына пропорционалды
өлшенетін кернеудің аралық түрленуі бар ҰСТ; сызықты өзгеретін
кернеу генераторы (СӨКГ); салыстырудың екі құрылғылары;
триггер Т; сұлба; есептік импульстердің
286
14.19-Сурет. СӨКГ бар тұрақты токтың сандық вольтметрі: а -
құрылымдық сұлба; б - уақыттық диаграммалар
Кіріс
құрылғысы
Компаратор I
Компаратор II
Импульстік
генератор
Импульстік
санауыш
Сандық оқу
құрылғысы
генераторы; импульстер есептеуіші; сандық есептеуіш құрылғы.
Өлшегіш
ақпараттың
дискреттік
дабылы
түрлендіргіш
шығысында U'
Достарыңызбен бөлісу: |