Оқулық "Білім беруді дамытудың федералдық институты" Федералдық мемлекеттік автономдық мекемесі "
Бұрыштарды өлшеудің құралдары мен әдістері
жүктеу/скачать 4,38 Mb. Pdf көрінісі
|
Шишмарев Өлшеу құралдары. Оқулық
| 8.4.
Бұрыштарды өлшеудің құралдары мен әдістері Бұрыштық өлшеулердің нысандары өлшенетін бұрыштар мен өлшеудің қажетті дəлдігінің шамалары, өлшемдері бойынша əртүрлі болады. Бұл үш топқа біріктірілуі мүмкін бұрыштарды өлшеудің əдістері мен құралдарының өте алуан түрлілігін негіздейді. Әдістер мен құралдардың бірінші тобы «қатты өлшемдер» деп аталатын бұрыштама, бұрыштыққ плитка, көп қырлы призма көмегімен бұрыштарды өлшеудің тəсілдерін біріктіреді. Екінші топты гониометриялық əдістер мен құралдар мен өлшеулер құрылады, оларда өлшенетін бұрышты аспапқа ендірілген дөңгелек немесе секторлық шкаланың сəйкес мəнімен салыстырады. Тригонометрлік əдістер мен құралдардың үшінші тобы өлшенетін бұрышты салыстыратын өлшеммен ерекшеленеді, ол тік бұрышты үшбұрыштың бұрышы болып табылады. Призмалық бұрыштық өлшемдерді (8.5-сурет) бірнеше типтерден дайындайды: бір жұмысшы бұрышы бар немесе төрт жұмысшы бұрыштары бар плиткалар, біркелкі емес бұрыштық қадамы бар алты қырлы бұрыштық призмалар. Бұрыштық плиткаларды 10-нан 90 ° шектегі бұрыштары бар блоктар жасауға болатындай есепте таңдалған плиткалар жинағы түрінде шығарады. Дайындау дəлдігі бойынша бұрыштық шамаларды дəлдіктің үш санатының біріне жатқызады (0; 1; 2). 1-ші санаттағы бұрыштық өлшемдерді дайындаудың қателігі ±10", 2-ші санат үшін ±30". Призмалық бұрыштық шамалар үйкелістік қасиеттерге ие. Гониометриялық өлшеу əдісінің принципін ұсыну жеңіл, егер өлшенген бұйым abc бұрыштық шамамен - дөңгелек шкаламен D (сурет 8.6) қатты байланысты болған деп болжанған болса. Қандай да бір жазықтыққа қатысты кейбір күйлерде жылжымайтын 8.5-сурет Призмалық бұрыштық шамалар 135 көрсеткіш d бойынша есепті алады. Сосын шкаланы bc жағы бұрғанға дейін ab жағы болған жазықтыққа немесе оған параллель басқа жазықтықпен сəйкес келгенге дейін бұрады. Осыдан кейін тағы да нұсқауыр бойынша есеп жүргізеді. Бұл ретте лимб нормальдар арасындағы лимбаны бұранға дейінгі жəне кейінгі есептердің айырмашылығына тең бұрыштың жақтарына бұрылады. Егер өлшенетін бұрыш болса, онда 180° - ф. Мұндай нəтижелерге, егер бұйымы бар шкала жылжымайтын күйде қалғанда емес, ал 0 осінің бойында айнымалы құрылғыда бекітілген нұсқауыр d айналатын болады. өндірісте шығарылатын бұрыштық өлшеуіштік аспаптарда айналу бұрыштарын есептеудің дəлдігін арттыру үшін бұрыштық нониустар мен оптикалық құрылғылар қолданылады. 8.6-сурет. Өлшеудің гоноиметрлік əдісі: abc — өлшенетін бұйым; d — жылжымайтын нұсқауыр D — дөңгелек шкала; I — жазықтық жүктеу/скачать 4,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|