а -электродтардың өзгермелі  ауданы бар; б - электродтар арасындағы өзгермелі  қашықтығы бар;  1, 2 - электродтар; 3 - нұсқауыр; 4 - серіппе

Аспапты  айнымалы  (синусоидалық)  ток  тізбегіне  қосқан  кезде 
кернеумен  u  =  U
m
  sinrat  жылжымалы  бөліктің  орын  ауытсыру 
мерзім ішіндегі орташа моменттің əсерімен жүреді 
.
2
1
1
2
1
2
0
2


d
dC
U
dt
u
T
d
dC
M
T
вр



            (13.45) 
Аспаптың  эылжымалы  бөлігінің  бекітілген  орын  ауыстыру 
бұрышы  айналдырғыш  жəне  қарсы  əрекет  ететін  моменттер  тең 
болғанда  болады,  яғни  М
вр
  =  М
пр
.  болғанда  Осы  жағдайдан  (13.2) 
формуланы ескере отырып аламыз 
.
2
1
2
U
d
dC
W
y



                              (13.46) 
(13.46) формула аспатың жылжымалы бөлігінің орын ауыстыру 
бұрышы  қойылған  кернеудің  қолданыстағы  мəнінің  шаршысына 
пропорционалды екендігін көрсетеді, сəйкесінше аспаптың шкаласы 
біркелкі  (төртбұрышты)  емес.  Жылжымайтын  жəне  жылжымалы 
электродтар  формасын  таңдау,  сонымен  қатар  оларды  өзара 
орналастыру  арқылы  диапазонның  15-тен  100  %-ға  дейінгі 
шектерінде шкаланы біркелкі бөлігін алады. 
Аспаптың  жылжымалы  бөлігі  тек  зарядтың  əсерімен  ғана  орын 
ауыстыратындығына  байланысты,  электростатикалық  механизм 
негізінде тұрақты жəне айнымалы токтардың вольтметрлерін құруға 
болады, ол осы аспаптардың айрықша ерекшелігі болып табылады. 
Электростатикалық 
аспаптардың 
механизмінде 
туындайтын 
айналдырғыш  момент  аз  болғандықтан,  өнерəсіп  өлшеу 
диапазонының  бастапқы  мəні  10  В  жоғары  вольтметрлерді 
шығарады. 
Электростатикалық  аспаптардың  артықшылықтарына  оларды 
тұрақты  жəне  айнымалы  ток  тізбектеріне  жұмыс  істеу  үшін 
жарамдылығын,  қуаттылықты  өзіндік  аз  тұтынуын  жатқызуға 
болады  (тұрақты  ток  тізбектерінде  нөлге  тең).  Электростатикалық 
аспаптың  жұмысына  кернеу  жиілігінің  өзгеруі,  өлшенетін  кернеу 
қисығының формасы жəне сыртқы магниттік өрістер əсер етпейді. 
Электростатикалық 
аспаптардың 
кемшіліктері: 
төмен 
сезімталдық  мен  дəлдік,  біркелкі  емес  шкала,  сыртқы  электрлік 
өрістердің əсері мен ылғал əсеріне ұшырағыштық. 
Электростатикалық вольтметрлердің өлшеу диапазонын кеңейту 
үшін  тұрақты  ток  тізбектерінде  кернеу  бөлгіштері  немесе  үстеме 
резисторлар  қолданылады,  ал  айнымалы  ток  тізбектерінде  - 
кернеудің 
конденсаторлық 
бөлгіштері 
немесе 
үстеме 
конденсаторлар қолданылады. Электрондық күшейткіштермен бірге 
электростатикалық 
аспаптарды 
қосу 
айнымалы 
токтың 
миллиамперметрлері  мен  милливольтметлерін  құруға  мүмкіндік 
береді. 
257 

жүктеу/скачать 4,38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: