Оқулық "Білім беруді дамытудың федералдық институты" Федералдық мемлекеттік автономдық мекемесі "



Pdf көрінісі
бет182/216
Дата06.01.2022
өлшемі4,38 Mb.
#14749
түріОқулық
1   ...   178   179   180   181   182   183   184   185   ...   216
Байланысты:
Шишмарев Өлшеу құралдары. Оқулық

13.8. Индукциялық аспаптар 
Жалпы  ережелер  Индукциялық  аспаптардың  жұмыс  істеу 
принципі  екі  немесе  одан  да  көп  айнымалы  магнитті  ағындардың 
механизмнің  қозғалыстағы  бөлігіндегі  олармен  индукцияланған 
токтармен өзара əрекеттесуіне негізделген. 
Құрылғының  механизмі  (13.20,  а-сурет)  екі  жылжымайтын 
магниттік сымдардан I (1 катушкасы бар үш стерженді) жəне 3 (екі 
ретімен  байланысқан  катушкалар  бар  П  пішінді),  оське  2  қатты 
бекітілген жылжымалы алюминий дискіден 4 тұрады. 
Аспаптың  айнымалы  ток  тізбегіне  қосқан  кезде,  I
1
  жəне  1
2
 
катушкаларындағы  токтар  тиісті  токтармен  фаза  бойынша  сəйкес 
келетін  Ф1  жəне  Ф2  айнымалы  магниттік  ағындарын  қоздырады 
(13.20, 6 сурет). 
Магниттік ағындар дисктерді қиып өтіп, онда айнымалы ЭҚК Е
1
 
жəне  Е
2
 
индуцирлейді,  олар  өздерінің  ағындарынан  п/2 
бұрыштарында артта қалады. ЭҚК əсерімен диксте екі орамдық ток 
I
д1
 и I
д2
, жеткізіледі, олар фаза бойынша сəйкес ЭҚК үйлеседі, себебі 
диск белсенді кедергіні көрсетеді. 
Ток  контурын  I
д1 
ағынмен  тарту  Ф
2
    жəне  ток  контурын    1
д2 
ағынмен  итеру  Ф
1
    нəтижесінде  екі  қарама  қарсы  бағытталған 
момент туындайды, олар жылжымалы алюмний диск əсе етеді. 
 
13.20-Сурет.  
Индукциялық аспаптың құрылымының сұлбасы (а) мен векторлық 
диаграмма (б) 
1 - жылжымайтын үш стерженді магнит өткізгіш; 2 - ось; 3 - 
жылжымайтын П тəріздес магнитті өткізгіш; 4 - жылжымалы 
алюминий диск; 5 - тұрақты магнит 
 
 
258 


  Олардың  бағыттары  сол  жақ  қол  ережесі  бойынша  анықталады,  ал 
лездік  мəндері  -  ток  пен  ағынның  өзара  əрекеттесуі  кезінде  белгілі 
қатынас бойынша: 
т
t1
 = k
1
Ф
1
i
д2
; m
t 2
 = k
2
Ф
2
i
д1

мұнда k
1
 жəне k
2
 —  пропорционалдылық коэффициенттері. 
Егер айнымалы магниттік ағындар мына заң бойынша өзгерсе: 
Ф
1
 = Ф
т1
 sinωt; Ф
2
 = Ф
т2
 sin (ωt - ψ), 
ал  векторлық  диаграммадан  (13.20,  б-суретті  қараңыздар)    I
д1
  жəне 
Ф
2
,  векторлары  арасында,  сонымен  қатар    I
д2 
жəне  Ф

векторлары 
арасында фазалық жылжуды ескере отырып: 
i
д1
 = I
тд1
 sin(ωt
1
); i
д2
 = I

sin(ωt-γ
2
), онда моменттердің 
орташа мəндерін мына формулалар бойынша есептеуге болады: 
;
cos
)
sin(
sin
1
1
1
2
1
1
0
1
2
1
1
0
1
1




д
Т

m
T
t
I
Ф
k
dt
t
t
I
Ф
k
T
dt
m
T
M






 
;
cos
)
sin(
sin
1
1
2
1
2
2
0
2
1
2
2
0
2
2




д
Т

m
T
t
I
Ф
k
dt
t
t
I
Ф
k
T
dt
m
T
M






 
,
2
,
2
2
1










болғандықтан 
 
дискге əсер ететін нəтижелеуші момент 






 






 









2
cos
2
cos
д1
2
2
2
д
1
1
2
1
I
Ф
k
I
Ф
k
М
М
М
вр
 
.
sin
)
(
sin
sin
1
д
2
2
2
д
1
1
д2
2
2
д2
1
1



I
Ф
k
I
Ф
k
I
Ф
k
I
Ф
k




 
Егер  дисклердегі  магниттік  ағындармен  жеткізілетін  токтар 
ағындармен сəйкес келетін қатынастармен байланысты болса: 
I
д1
 = k
3
fФ
1

I
д2
 = k
4
f Ф
2

мұнда k
3
 жəне k
4
 — попоционалдық коэффициенттері; / — магниттік 
ағындардың  өзгеруі  жиілігі  (қоректік  желінің  жиілігі),  онда 
нəтижелеуші моментт үшін өрнек мына түрге ие 
M
вр
 = (k
1
k
4
fФ
1
Ф
2
 + k
2
k
3
fФ
1
Ф
2
 )sinψ, 
немесе 
M
вр
 = КfФ
1
Ф
2
 sinψ, 
(13.47) 
мұнда К = k
1
k
4
 + k
2
k
3

 
(13.47-) теңдеуді талдау айналдырушы момент  
 
2 ағындарының арасында фазаларды жылжыту бұрышы кезінде 
жететіндігін көрсетеді.                                                                      259 


Тежегіш  моментті  қосу  мен  механизмдегі  дискінің  біркелкі 
айналуын  қамтамасыз  ету  үшін  тұрақты  магнит  (13.20,  а-суретті 
қар.) қарастырылған. Тұрақты магнитпен жасалатын өріс айналатын 
дискде ЭҚК түзеді, соның нəтижесінде орамды ток пайда болады 
I
в
=k
1
Ф
п
ω, 
мұнда  k
1
  —  пропорциональдылық  коэффициенті  ;  Ф
п
  —тұрақты 
магниттің  магниттік  ағыны;  ω  —  дискінің  айналуының  бұрыштық 
жылдамдығы. 
Токтың  I
в
  ағынмен  Ф
п
    өзара  əрекеттестігі  моментпен  дискінің 
тежелуін тудырады М
т
 = k
2
Ф
п
I
в
. 
Түрленуден кейін мынаны аламыз 
М
т
 = k
1
k
2
Ф
2
п
 ω = k
т
Ф
2
п
 ω, 
(13.48) 
мұнда k
т
 = k
1
k
2

Осылайша,  тежегіш  момент  дискінің  айналуының  бұрыштық 
жылдамдығына тікелей пропорциналды болады. 
Индукциялық  аспаптардың  негізгі  артықшылықтары:  үлкен 
айналдырғыш  момент,  сыртқы  магниттік  өрістердің  əлсіз  əсерлері 
мен үлкен қайта жүктеу қабілеті. Оған қоса, индукциялық аспаптар 
тек  айнымалы  ток  үшін  ғана  жарамды,  жоары  емес  дəлдікке  ие, 
өзіндік  үлкен  қуатты  тұтынады  жəне  олардың  көрсеткіштеріне 
қоршаған  ортаның  температурасы  мен  ток  жиілігінің  өзгеруі  əсер 
етеді. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   178   179   180   181   182   183   184   185   ...   216




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет