Оқулық "Білім беруді дамытудың федералды институты"
жүктеу/скачать 9,08 Mb. Pdf көрінісі
|
| Wo= w
ri . (7.29) Бҧл жағдайда тарамдалмаған тізбекті реакциялардың жылдамдығы ретінде тізбектің негізгі ҥзілуіне жауап беретін -R,, еркін радикалының қатысуымен болатын тізбектің жалғасу жылдамдығын қабылдайды. Тізбек жалғасуының бҧл кезеңі лимиттеуші деп аталады. Осылайша, тарамдалмаған тізбекті реакциялардың жылдамдығы тізбек жалғасуының лимиттеуші кезеңіне байланысты анықталады: бастапқы заттың молекулаларының қатысуымен w= k[A;][-R;]; (7.30) тек радикалдың қатысуымен (қараңыз, мыс., этан пиролизі) (7.31) Бҧдан әрі тізбек ҥзілуінің *R радикалының қатысуымен,- R— тізбегінің желілі ҥзілуін (7.32) 2 тізбегінің квадратты ҥзілуі (7.29) дан тізбектің желілі және квадратты ҥзілуін сәйкесінше (7.32) және (7.33) ескеріп, еркін радикалдың концентрациясын анықтаймыз: (7.34) (7.35) (7.34)-ті (7.30) -ға немесе (7.31) - ке қойып, тізбек жалғасуының лимиттеуші кезеңінің типіне байланысты тізбекті желілі ҥзудің тарамдалмаған тізбекті реакциясының кинетикалық теңдеуін аламыз (7.36) Немесе (7.37) (7.30) немесе (7.31) және (7.35) қатынастарына сәйкес квадратты тізбек ҥзілуінің тізбек жалғасуының лимиттеуші кезеңінің типіне байланысты тарамдалмаған тізбекті реакцияларының кинетикалық теңдеулерін табамыз: 200 (7.39) немесе Бҧдан әрі тарамдалмаған тізбекті реакциялардың кинетикалық теңдеулерін қҧрудың мысалдарын қарастырамыз. 1. Қҧмыр сқа қышқылының газ фазасындағы фото хим иялық жо лмен хлор лануы реакциясының жылдам дығын (7.36) теңдеуі арқылы есептейді, оған сәйкесінше: k,- = k b k r = k 3 , [A,] = [HCOOH], w 0 = k 0 [Cl 2 ] қоямыз. Нәтижесінде алам ыз Бҧл мән (7.22) сәйкеседі. 2. Дихлорэтанның термалды жолмен ыдырауын сызба белгілейді: C 2 H 4 Cl 2 → C 2 H 3 Cl + HCl тізбектің қалыптасуы тізбектің жалғасуы тізбектің ҥзілуі - C 2 H 3 Cl 2 + қабырға Реакцияның жылдамдығын (7.37) теңдеуіне оған k, = k 2 , k T = k 3 ,w 0 = k 0 [C2H4Cl2] қойып есептейміз. Нәтижесінде алам ыз 3. перхлор- этиленнің фотохимиялық жолмен хлорлануы реакциясының механизмін C2Cl4 + CI2→ C2Cl 6 сызба кӛрсетеді: тізбектің қалыптасуы тізбектің жалғасуы тізбектің ҥзілуі 201 Реакцияның жылдамдығына (7.38) теңдеуіне k,- = k 2 , к г =k 3 , w 0 = k 0[Cl 2 ], k 0 = 2k 0 қойып есептейміз. Нәтижесінде алам ыз |