ауруына үласады. Осыны дәлелдейтін ғылымда көптеген фактілер
жинақталған. Бір адамда екі, ал кейде тіпті бірнеше психикалық
“Мендердің” барлығы кездейсоқ жағдайларда ашылып та қалады. Осы
кезге дейін өзіне де, өзгеге де белгілі бір мен болып келген адам,
бүрынғы өз аты-жөнін, семьясын, айналысқан кәсібін, араласып
жүрген ортасын, ягни бәрін үмытқандай болып, басқа да бір атпен,
кәсібі, ортасы басқа екінші бір “мен” болып жүргенін өзі білмейді.
Осы қүбылыстың мәнісі: ол адамның жанында басқа бір мөнге,
пиғылға күралған тағы бір “мен” бүрынан болуы тиіс. Бірақ оньщ
санасында үстемдік етуші “мен” , яғни оның өзі де басқалар да анық
білетін “мен” оны бейсаналықгың аясына ығыстырған, тіпті оны шыға
алмастай етіп бітеп тастаган. Ол екінші “мендер” кәп жағдайда
жетілмеген, қияли, театр сахнасында ойнайтын рольдің дәрежесіндегі
нәрсе. Белгісіз себептердің ықпалымен алға шыгатын (кәбіне уақыт-
ша) мүндай “мендер” сондықтан шын “мендей” болып қабылдана-
Д Ы .
Бір адамның екі, тіпті бірнеше “мендерге” іштей бөлшектенуі
өмірде ттіын және жалған “мендер” болып та корінеді. Сыртқы жагдай-
лардың қысымы, мысалы, адамдардан белгілі бір “мендікті” күтеді.
Ал ол “мендік” жеке адамның шын “меніне” қайшы тіпті жау. Осы-
ның бір психикалық кәрінісі кейбір адамдарда сыртқы қатынастарда
ғана корінетін, оның шын “менінің” маскасы ретінде, бүркеніші бо
лып жүретін формальдық “мендер” қалыптасады. Және оны барлық
уақытта саналы түрде болатын, яғни екі жүзділік деу де тым бір жақты
болар еді. Екі жүзділіктің болатыны даусыз. Ш ын “мен” бейсана-
лықтың қараңгы түпкірінде адамның озіне де белгісіз калде жатуы да
мүмкін. Бірақ, ол бәрі бір адамдарды белгілі бір іс-өрекеттерге үмты-
луға ықпалын откізіп жатады. Бірақ адам оны озі білмейді. Кейбір
істерін адамның озінің де түсіне алмайтын себептері осыдан болу
керек.
Субъектінің даму дәрежесі негүрлым биік болған сайын оның
психикасында сананың қамтитын ауқымы да соғүрлым кең болуға
тиіс. Субъектілік - адамның озін озі бнлей алатын деңгейі, ал бүл
сананың даму деңгейіне байланысты, сана, ол - жанның жарықтыгы.
Достарыңызбен бөлісу: