Оқулық Қ.ӘБішев g è t э а І философия жоғары оқу орындары студенттері
жүктеу/скачать 8,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| Сыртқыны әр
сәт т егі уакыт пен кеңістікте біршама окш аулык алған, аякталган түр десек, ол мәннің, ішкінің жекеленген де түрі. Біршама түрақтану кеңістік пен уақытта түйықталу деген соз. Әрбір жекеленген, бірша- ма аяқталған түр жаңа қозғалыстың алғышарты. Ненің козғалатыны, калай қозғалатыны соған байланысты. Әрбір аяқталған нәрсе козғалы- стың озіне осындай айкындык береді. Бүл айтылгандар дамудагы түгас болмысты бір нәрсе деп Караган да осылай. Түтастыкты бір нәрсе деп карау қажет, онсыз түтастык, бүтіндік болмас еді. Бірақ түтас күрделі болмыс көптеген біршама дербес түрлердің өзара байланысынан қүралады. Әсіресе адамдар когамы осындай аса күрделі түтастық дедік. Жеке алганда көрінбейтін товардың күны (оған сіңген еңбектің молшері) басқа товарга айырбасталуда, әсіресе сондай қатынастар- дың түтас жүйесінде айналганда гана сырттай корінеді. Айырбастала- тын екінші товардың заттық формасы - алгашкысының күнына сыртқы форма. Ал бүкіл товарлар дүниесінде олардың мазмүны, табигаты сол товарлардың бәрінің күнын корсете алатын товар - акша. Ақшага айналган товардың (мысалы, алтынның) т'абиги заттық болмысы - басқа товарлардың ішкі мәнінің көрсеткіші, сыртқы пішіні. Адаммен адамның арақатынасында да сондай. Әрбір адамның қабілеттері, мүдце-пигылдары, адамгершілік касиеттері т.т. баска адам- дардан толық оқшаулыгында емес, басқалармен қарым-қатынастарда коріне бастайды. Сол сияқты қандай да болмасын қарапайым заттың қасиеттері оның басқа бір заттармен байланысқа келгенде сырттай айқындалар еді. Адамдардың қогамдық қатынастары өздеріне жаттанган жагдай- ында ішкі мен сыртқының орындары ауысып, әрқайсысы өзінің қара- ма-қарсы жагынының озіне ие болады. Ягни шын ішкі сыртқы нәрсе сияктанып, ал сырткы, керісінше, ішкі нәрседей болып түрады. Оның себебі жаттанган жагдайда сырткының уакыт пен кеңістіктегі аяқталган айқындыгы, онын, қозгалысының онан аргы алгышарты болуы оны болмыстың, мәннің түпкі негізіндей етіп көрсетеді. Сондықтанда осы көрініске сай барлы қ қозгалыстың шығар көзі, ішкі сыры сол алгышарттың сыры, соның мәні. Мысалы, қогамдық өмірде оның барлык формалары, түрақтанган нәрселері адам үшін оның сырткы 200 болмысы, олар адам дүниесінің ішкі сырларын сырттай куэлэндыра- тын нэрселер. Ал сырттай орындалған, орындалып жатқан күштер мен процестер адамға үстемдік алып, оны өзіне бағындырған жағдайда, керісінше, адам соларды бейнелейтін, солардың сыртқы көрсеткіші. жүктеу/скачать 8,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|