Оқулық Ә.Ә. Шортанбаев, С. В. Кожанова

Т-киллерлердiң әсер механизмi

жүктеу/скачать 10,03 Mb.

Pdf көрінісі

бет	161/459
Дата	21.03.2022
өлшемі	10,03 Mb.
	#28504
түрі	Оқулық

1 ... 157 158 159 160 161 162 163 164 ... 459

Байланысты:
immunologia Shortanbaev- казакша

Жетiлген Т-киллердiң белсенуi үшiн антигентаныстырушы жасушадан қосымша белгi талап етiлмейдi.
некроз және апоптоз.

Т-киллерлердiң әсер механизмi
Жетiлген
эффекторлы
Т-киллерлер
эпитоп
I
класс
МНС
молекулаларымен
байланысқан
түрiнде
нысана-жасуша
бетiнде
анықтайды.  Т-киллер  үшiн  нысана-жасуша  болып  табылады:  iсiк
жасушалары,  вируспен  зақымдалған  жасушалар,  мутантты  жасушалар,
бөгде  трансплантат  жасушалары.  Аталған  барлық  жасушалардың  бетiнде
организм  үшiн  генетикалық  бөгде  эпитоптар  I  класс  МНС  нәруызымен
комплекс  ретiнде  болады.  Жетiлген  Т-киллердiң  белсенуi  үшiн
антигентаныстырушы  жасушадан  қосымша  белгi  талап  етiлмейдi.
Сондай-ақ  В7  молекуласының  Т-киллердiң  сәйкес  рецепторларымен
әрекеттесуi арқылы костимуляция да керек емес.
Жасуша жойылуының екi түрi белгiлi: некроз және апоптоз.
Некроз  жасуша  мембранасының  бүтiндiгiнiң  бұзылуымен  және
цитоплазма  өзгерiстерiмен  сипатталады.  Бiрақ,  жасуша  ядоросы  аса
зақымдалмайды.
Т-киллерлер,
негiзiнен,
жоғары
концентрацияда
перфорин  бөлгенде,  нысана-жасушалар  некрозға  ұшырайды.  Перфорин
аталған
жасушалардың
мембранасына
орналасу
салдарынан
трансмембранды  түтiкшелердiң  түзiлуiне  алып  келедi.  Олар  арқылы
жасушадан  сыртқа  және  жасуша  iшiне  су,  иондар  және  төменгi
молекулалы  метаболиттер  өте  бастайды.  Бұл  жағдай  нысана-жасушаның
электролиттерiнiң жоғарлауына, iсiнуiне және лизосомалды ферменттердiң
белсенуiне әкеледi, нәтижесiнде жасуша мембранасы жарылады.
Ең  қызығы  Т-киллерлердiң  мембранасының  құрамында  протеогликандар
(хондроитин  сульфат  немесе  протектин)  болады,  олар  жасушадан  бөлiнген
перфорин молекулаларымен әрекеттесiп, Т-киллер мембранасында саңлаулардың
пайда  болуынан  сақтайды.  Сондықтан,  Т-киллерлер  өздерiн  перфорин  әсерiнен
сақтайды.

111
Апоптоз  (жасушаның  бағдарлама  бойынша  жойылуы)  ДНК
фрагментациясынан  басталады,  сосын  ядро  бөлшектенедi  де,  жасуша
цитоплазма  мен  мембранасын  жоғалтады.  Бұл  үрдiс  жасушаның
жойылуына  әкеледi.  Апоптоз  нәтижесiнде  жойылған  жасушаның
бөлшектерiн макрофагтар фагоцитозға ұшыратады.
Нысана-жасушаның  апоптозға  ұшырау  механизмi  белсендiрiлген  Т-
киллерлердiң
секреторлы
гранулаларды
бөлiнуiмен
байланысты.
Секреторлы  гранулалар  құрамында  жоғарыда  аталған  перфориннен  басқа
бiрқатар  цитокиндер  бар.  Олар:  TNF-

жүктеу/скачать 10,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 157 158 159 160 161 162 163 164 ... 459